Việt Nam có hơn 5 triệu người bị bệnh đái tháo đường (tiểu đường), trong đó tiểu đường tuýp 1 chiếm dưới 10%. Tiểu đường tuýp 1 xảy ra chủ yếu ở trẻ em, thiếu niên nhưng vẫn ghi nhận ở người lớn do khởi phát muộn. Vậy tiểu đường tuýp 1 là nặng hay nhẹ? Những biến chứng tiểu đường tuýp 1 là gì?
Tiểu đường tuýp 1 là bệnh mạn tính kéo dài suốt đời với mức đường huyết luôn ở mức cao so với chuẩn bình thường do tế bào beta của tuyến tụy tiết ra quá ít hoặc không sản sinh ra hormone insulin. Điều này khiến lượng đường khi vào cơ thể không được chuyển hóa thành năng lượng dẫn đến “mắc kẹt” lại và ngày càng tăng cao nếu không được “giải thoát”. (1)
Trong khi với người bình thường, khi ăn thực phẩm (tinh bột, đường) vào dạ dày sẽ được tiêu hóa chuyển thành các phân tử đường (glucose) rồi hấp thu vào máu. Từ đây, tuyến tụy tiết ra insulin để đưa đường đến các tế bào và chuyển thành năng lượng.
Trong giai đoạn từ năm 2006 – 2021, bệnh tiểu đường trên thế giới tiêu tốn khoảng 966 tỷ USD chi phí cho y tế.
Cơ chế bệnh sinh của tiểu đường tuýp 1 là dạng rối loạn tự miễn dịch (do hệ thống miễn dịch trong cơ thể tấn công nhầm, phá hủy chính các tế bào beta khỏe mạnh trong tuyến tụy tạo ra insulin).
Nguyên nhân chính xác của bệnh tiểu đường tuýp 1 vẫn chưa được xác định rõ, tuy nhiên, theo nhiều giả thuyết, tiểu đường tuýp 1 được xảy ra với nhiều nguyên nhân như:
Nhiều người nhầm lẫn khi nghĩ tiểu đường tuýp 1 là nặng hay nhẹ hơn tiểu đường tuýp 2. Thực tế, mức độ nặng hay nhẹ ở bệnh tiểu đường tuýp 1 và tiểu đường tuýp 2 không liên quan đến nhau.
Dù cả 2 tuýp này đều do tuyến tụy sản xuất ít hoặc không sản xuất insulin để chuyển đường thành năng lượng nhưng nguyên nhân mắc bệnh lại khác nhau. Nếu tiểu đường tuýp 1 gây ra do bệnh tự miễn, yếu tố di truyền, môi trường (virus, nhiễm độc) tác động thì tiểu đường tuýp 2 chủ yếu do lối sống ít tập thể dục, ăn ít rau nhưng lại tiêu thụ nhiều thức ăn nhanh, tinh bột, đường…
Nhưng cả tiểu đường tuýp 1 và tuýp 2 nếu được khám sớm, phát hiện kịp thời, điều trị đúng chuyên khoa Nội tiết – Đái tháo đường sẽ sống khỏe lâu dài. Đặc biệt, người bệnh khi điều trị tại các bệnh viện đa khoa sẽ có nhiều bác sĩ khoa Mắt, Da liễu, Sản, Phục hồi chức năng… phát hiện sớm và giúp tránh được những biến chứng nguy hiểm.
Bệnh tiểu đường không thể chữa khỏi hoàn toàn, trong đó có tiểu đường tuýp 1. Việc tuân thủ tái khám, phát hiện sớm những rủi ro biến chứng sẽ giúp người bệnh hạn chế, thậm chí tránh những nguy hiểm cho sức khỏe. (2)
Bởi người mắc bệnh tiểu đường tuýp 1 có lượng đường trong máu cao mà không được kiểm soát sẽ gây biến chứng có hại cho tim, mắt, bàn chân, suy thận, mạch máu, thần kinh, nhiễm trùng, đột quỵ và đặc biệt dễ bị biến chứng cấp tính – nhiễm ceton máu – nguy hiểm đến tính mạng nếu không phát hiện kịp thời… Tuy nhiên, người bệnh có thể ngăn ngừa bằng nhiều cách:
Tiểu đường tuýp 1 được chia làm 2 giai đoạn biến chứng gồm: biến chứng cấp tính (xảy ra trong thời gian ngắn) và biến chứng mạn tính.
Mức đường huyết bình thường của cơ thể trước khi ăn dao động 90-130mg/dL, giữa bữa ăn 70-100 mg/dL, sau khi ăn 1-2 giờ phải dưới 180 mg/dL. Nếu lượng đường trong máu của cơ thể giảm xuống dưới 70 (mg/dL) hoặc 3,9 mmol/L là hạ đường huyết. Nguyên nhân của hạ đường huyết:
Hạ đường huyết xảy ra với một số triệu chứng như: Tim đập nhanh, cảm thấy đói, đổ nhiều mồ hôi, da tái nhợt, cảm thấy lo lắng, hồi hộp, tê ngón tay, ngón chân và môi, buồn ngủ, đau đầu, run người, nói chuyện lắp bắp, buồn nôn, choáng, mắt mờ, không có khả năng tập trung, mất ý thức, co giật.
Hạ đường huyết xảy ra đột ngột trong thời gian ngắn, gây hôn mê, thậm chí tử vong nếu không cấp cứu kịp.
Nhiễm toan ceton do tiểu đường xảy ra khi lượng axit tồn dư trong máu quá cao, trong khi insulin trong cơ thể quá thấp làm cho glucose (đường) trong máu không thể đi vào tế bào để chuyển hóa thành năng lượng.
Khi đó, gan tạo ra một lượng đường trong máu rất lớn. Chất béo được gan phân hủy nhanh thành ceton cung cấp cho cơ, tim khiến máu có tính axit. Tình trạng này được gọi là nhiễm toan ceton.
Người mắc bệnh tiểu đường tuýp 1 dễ bị toan ceton khi nhiễm trùng, chấn thương, tiêm không đủ liều insulin hoặc căng thẳng khi phẫu thuật.
Các triệu chứng thường gặp của nhiễm toan ceton gồm: Không thể tập trung, thở nhanh và sâu, cơ thể mất nước nhanh, luôn cảm thấy khát, da khô, mặt đỏ, đi tiểu thường xuyên, đau đầu, cứng cơ, đau nhức, đau bụng, buồn nôn, lạnh người, sụt cân, hơi thở thơm mùi trái cây (do mùi ceton được giải phóng khỏi cơ thể). (4)
Nếu người bệnh không được điều trị hoặc điều trị không phù hợp sẽ có những biến chứng nặng như: phù não, suy thận, tim ngừng hoạt động (ngừng tim), tử vong.
Thường xuất hiện sau 5 năm, đôi khi biến chứng xuất hiện sớm nếu kiểm soát đường huyết kém.
Khi lượng đường trong máu không được kiểm soát, máu sẽ không thể lưu thông tốt, gây tổn thương đến các mạch máu. Vì vậy, người bệnh tiểu đường tuýp 1 sẽ gặp những biến chứng mạch máu nhỏ, ảnh hưởng đến mắt, thận, thần kinh.
Biến chứng mạch máu lớn của tiểu đường tuýp 1 cũng rất nguy hiểm dẫn đến một số bệnh dễ mắc như:
>>>Có thể bạn chưa biết: Tiểu đường tuýp 1 có chữa được không?
Người bệnh tiểu đường tuýp 1 và tuýp 2 phải gánh chịu những cơn đau đớn về sức khỏe, tinh thần, tốn nhiều chi phí chữa trị. Dưới đây là cách phòng bệnh tiểu đường tuýp 1 và tuýp 2, mọi người nên lưu ý: (5)
Để được tư vấn cụ thể hơn về bệnh tiểu đường và đặt lịch khám với các bác sĩ Nội tiết – Đái tháo đường hàng đầu tại BVĐK Tâm Anh, quý khách hàng vui lòng liên hệ:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Tiểu đường tuýp 1 là nặng hay nhẹ luôn được nhiều người bệnh quan tâm. Tuy nhiên, tùy vào chỉ số đường huyết trong máu và chế độ dinh dưỡng hợp lý mà sức khỏe của mỗi người bệnh khác nhau. Do đó, hãy thường xuyên đến các cơ sở y tế để kiểm tra lượng trong máu để tránh những biến chứng tiểu đường tuýp 1 gây ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống.