Tuy ít được nhắc đến như sỏi thận, song sỏi mật cũng có mức độ nguy hiểm không kém khi các biến chứng nặng như viêm tụy cấp do sỏi, thấm mật phúc mạc và viêm phúc mạc mật, viêm mủ đường mật và áp xe gan mật, chảy máu đường mật, sốc nhiễm khuẩn có thể dẫn đến tử vong.
Sỏi mật là một trong các bệnh lý về túi mật thường gặp nhất ở các nước nhiệt đới. Điều đáng nói là sỏi túi mật, sỏi trong gan không bộc lộ triệu chứng rõ ràng dẫn đến sự chủ quan trong việc thăm khám và điều trị. Phần lớn trường hợp chỉ tình cờ phát hiện sỏi mật trong những lần đi khám bệnh lý khác. Rất nhiều người nhập viện do bệnh lý sỏi mật khi tình trạng đau đã kéo nhiều ngày, gây sốt cao, vàng da. Lúc này, bệnh đã biến chứng nặng, khiến người bệnh phải đối diện với nhiều nguy cơ nghiêm trọng về sức khỏe, thậm chí cả tử vong nếu bị sốc nhiễm khuẩn đường mật không được điều trị cấp cứu kịp thời – ThS.BS Trần Hữu Duy chia sẻ.
Sỏi mật là những viên sỏi được hình thành trong túi mật hoặc ống mật, có kích thước từ hạt cát cho đến quả bóng bàn. Đây là bệnh lý lành tính nhưng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, sỏi mật sẽ gây ra tình trạng tắc mật (có thể tắc ở túi mật hoặc hệ thống đường mật trong và ngoài gan), dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm.
Túi mật là một cơ quan nhỏ, hình quả lê nằm ở phía bên phải của bụng vùng dưới sườn, ngay bên dưới gan. Túi mật là nơi dự trữ dịch mật. Khi ăn, dịch mật sẽ được tiết vào ruột non để làm nhiệm vụ tiêu hóa thức ăn. (1)
Theo bác sĩ Hữu Duy, không rõ nguyên nhân gây sỏi mật nhưng có những yếu tố thuận lợi cho việc tạo sỏi mật là:
Đối với những người có nhiều yếu tố nguy cơ mắc bệnh sỏi mật thì việc phòng ngừa tốt nhất là nên chủ động đến bệnh viện tầm soát sỏi mật (thực hiện khi khám sức khỏe tổng quát định kỳ) mỗi năm một lần, đồng thời chú ý trong việc ăn uống và sinh hoạt để giảm nguy cơ mắc sỏi mật – Bác sĩ Hữu Duy khuyên.
Điều đáng lo ngại nhất của bệnh sỏi mật là nó không có triệu chứng hoặc triệu chứng mơ hồ không rõ ràng nếu sỏi không làm tắc túi mật. Chỉ khi túi mật bị viêm mới có các biểu hiện như cơn đau đến đột ngột, thường xuất hiện ở bên phải, ngay dưới xương sườn, giữa hai bả vai hoặc ở vai phải; buồn nôn, nôn mửa; bồn chồn; đổ mồ hôi; mệt mỏi, sốt trên 38 độ kèm cảm giác rét run, rối loạn tiêu hóa. Tình trạng viêm túi mật cần phải được điều trị ngay để tránh những biến chứng nguy hiểm như viêm túi mật hoại tử, viêm phúc mạc mật, nhiễm trùng huyết, sốc nhiễm trùng có thể dẫn đến tử vong – Bác sĩ Hữu Duy khuyến cáo.
Có hai loại sỏi mật đó là sỏi cholesterol và sỏi sắc tố. Cả hai loại đều có các yếu tố dịch tễ học và nguy cơ riêng biệt.
Loại này chiếm 80% các loại sỏi mật, thường liên quan đến tình trạng tắc nghẽn và viêm nhiễm. Sỏi cholesterol có màu xanh vàng và chủ yếu được tạo thành từ cholesterol cứng. Phụ nữ và những người béo phì, có liên quan đến mật quá bão hòa với cholesterol thường dễ bị sỏi cholesterol.(5)
Sỏi sắc tố có hai loại sỏi đen và sỏi nâu.
Sỏi mật hình thành khi mật được lưu trữ trong túi mật bị cứng lại thành các mảnh vật chất rắn. Quá trình này yêu cầu ba điều kiện:
Thông thường sỏi mật là một bệnh lý lành tính không nguy hiểm cho đến khi nó gây ra biến chứng. Những biến chứng của sỏi mật ảnh hưởng đến sức khỏe và có thể đe dọa tính mạng như viêm túi mật, (6) tắc nghẽn ống mật; vàng da; nhiễm trùng huyết; thấm mật phúc mạc và viêm phúc mạc mật; chảy máu đường mật; viêm tụy cấp do sỏi; viêm mủ đường mật và áp xe gan mật; sốc nhiễm khuẩn đường mật. Các tình trạng này cần được điều trị ngay, nếu không hậu quả sẽ có thể tử vong – Bác sĩ Hữu Duy khuyến cáo.
Việc chẩn đoán sỏi mật sẽ được bác sĩ tiến hành bằng cách khám sức khỏe người bệnh và có thể yêu cầu thêm các xét nghiệm nếu nghi ngờ có sỏi mật.(4)
Sỏi mật được điều trị nếu chúng đã gây ra viêm túi mật, tắc nghẽn đường mật hoặc nếu sỏi đã di chuyển từ đường mật vào ruột. Các phương pháp điều trị sỏi mật bao gồm:
Khi mang thai, do sự tăng cao của hormone estrogen và progesterone khiến cho việc tiết mật bị chậm lại. Điều này làm tăng nguy cơ mắc bệnh sỏi mật ở bà bầu. Do đó, nếu đang bị sỏi mật, nên điều trị bệnh dứt điểm rồi mới nên mang thai nhằm tránh cho bệnh càng nặng hơn trong thai kỳ.
Có thể chườm nóng để giảm cơn đau sỏi mật, hoặc dùng thuốc giảm đau theo chỉ định của bác sĩ.
Bác sĩ Hữu Duy khuyên, để ngăn ngừa sỏi mật, người dân nên có một chế độ ăn uống lành mạnh, bao gồm nhiều chất xơ từ rau xanh, trái cây và ngũ cốc; chất béo tốt từ nguồn thực phẩm tốt như dầu cá và dầu ô liu; tránh ăn tinh bột, đường và chất béo không lành mạnh; tập thể dục thường xuyên ít nhất 30 phút/ngày, 5 ngày/tuần để ngăn ngừa các bệnh có làm tăng yếu tố nguy cơ gây ra sỏi mật; Không giảm áp dụng các biện pháp nhịn ăn và giảm cân nhanh; Tránh thực phẩm giàu chất béo bão hòa có thể giúp giảm nguy cơ hình thành sỏi mật, chẳng hạn như bơ, pho mát cứng, bánh ngọt và bánh quy. Ngoài ra, vì sỏi mật hình thành âm thầm, không có triệu chứng nên để phòng ngừa và phát hiện sớm, người dân nên đi khám sức khỏe định kỳ để tầm soát bệnh tật và phát hiện sỏi mật.
Trung tâm Nội soi & Phẫu thuật nội soi tiêu hóa tại bệnh viện Đa khoa Tâm Anh chuyên tiếp nhận việc khám và điều trị sỏi mật cũng như các bệnh lý tiêu hóa khác. Chúng tôi có đội ngũ các chuyên gia đầu ngành, giỏi nghề, giàu kinh nghiệm cùng hệ thống trang thiết bị y tế hiện đại hàng đầu hiện nay. Đến khám tại Tâm Anh, người dân sẽ được bác sĩ chẩn đoán chính xác tình trạng bệnh và điều trị hiệu quả bằng các phương pháp ít xâm lấn, mau phục hồi, rút ngắn thời gian nằm viện. Người bệnh cũng được chăm sóc tốt hơn nhờ dịch vụ hậu phẫu chuyên nghiệp và hệ thống phòng nội trú tiêu cao cấp khi có nhu cầu.
Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh
Bệnh sỏi mật thường dễ điều trị bằng phẫu thuật, nhưng các trường hợp rất nặng có thể đe dọa tính mạng, đặc biệt là ở những người có sức khỏe kém. Vì thế không được chủ quan cần thăm khám sức khỏe định kỳ, khi thấy có các dấu hiệu bất thường phải đến gặp bác sĩ.