Bệnh não gan là một tình trạng bệnh lý thường gặp của bệnh lý gan tiến triển như xơ gan, suy gan cấp tính và mạn tính. Việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời sẽ giúp người bệnh hồi phục tốt và tiên lượng tốt hơn.
Bệnh não gan (hôn mê gan) là tình trạng rối loạn chức năng não, xảy rất phổ biến ở bệnh nhân mắc bệnh gan tiến triển (cấp tính hoặc mạn tính), thường được biểu hiện bởi những bất thường về tâm – thần kinh với nhiều mức độ từ nhẹ (mất trí nhớ ngắn hạn, tăng kích thích, rối loạn giấc ngủ) đến nặng (hôn mê).
Nguyên nhân chính xác gây bệnh não gan vẫn chưa được xác định. Tuy nhiên, yếu tố kích hoạt thường do sự tích tụ của các chất độc trong máu. Tình trạng này xảy ra khi gan không còn khả năng phân hủy hoàn toàn các chất độc.
Khi bị tổn thương, gan không thể lọc hết các chất độc. Sau đó, những chất độc này có thể tích tụ trong máu và xâm nhập vào não. Sự tích tụ chất độc cũng có khả năng gây tổn thương những cơ quan và chức năng thần kinh khác.
Nhiều giả thuyết cho rằng bệnh não gan bị gây ra bởi nồng độ amoniac cao trong máu và mô não. Amoniac có nguồn gốc từ dạ dày và ruột và thông thường, gan sẽ là cơ quan chuyển hóa amoniac. Tuy nhiên, nồng độ amoniac trong máu sẽ tăng cao do suy giảm chức năng gan, sau đó qua máu, ảnh hưởng đến chức năng của não gây ra các triệu chứng bệnh.
Bệnh não gan được chia thành 5 giai đoạn theo hệ thống phân loại West – Haven, cụ thể:
Giai đoạn 0:
Giai đoạn 1:
Giai đoạn 2:
Giai đoạn 3:
Giai đoạn 4:
Mọi bệnh nhân mắc bệnh gan cấp hoặc mạn tính đều có thể mắc bệnh não gan. Bệnh não gan có thể khởi phát do các yếu tố thuận lợi khác nhau. Các yếu tố có thể làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh não gan như:
Tùy theo nguyên nhân, mức độ nghiêm trọng của bệnh, người bệnh sẽ xuất hiện những biểu hiện lâm sàng khác nhau. Những triệu chứng thần kinh đặc trưng cho bệnh não gan:
Những triệu chứng của bệnh não gan ở mức độ nặng như lú lẫn, ngủ gà hay hôn mê. Nếu những triệu chứng tiến triển nặng, người bệnh cần được điều trị và chăm sóc y tế ngay lập tức. Các triệu chứng này có thể dẫn tới hôn mê, tử vong khi người bệnh không được điều trị kịp thời.(1)
Bác sĩ chẩn đoán bệnh não gan thông qua quá trình khám thực thể và thu thập thông tin về những triệu chứng và tiền sử bệnh của người bệnh. Ngoài ra, bác sĩ có thể đưa ra các chỉ định cận lâm sàng để giúp xác định những triệu chứng trên có phải là kết quả của bệnh não gan hay không, cụ thể:(2)
Bác sĩ tiến hành tổng phân tích tế bào máu như kiểm tra tế bào hồng cầu, tế bào bạch cầu, tiểu cầu trong máu của người bệnh. Số lượng hồng cầu thấp là dấu hiệu cho thấy người bệnh bị xuất huyết, một trong những yếu tố nguy cơ gây ra bệnh não gan.
Xét nghiệm máu cũng có thể được chỉ định để bác sĩ đo nồng độ natri, kali và amoniac trong máu của người bệnh. Các sự rối loạn chuyển hóa các chất này cũng có thể khởi phát bệnh não gan.
Các chẩn đoán hình ảnh chụp cắt lớp vi tính (CT scan) hoặc cộng hưởng từ (MRI) có thể được chỉ định trong một vài trường hợp chẩn đoán bệnh não gan. Đặc biệt, ở những bệnh nhân mê sảng/bệnh não và bệnh gan, nên chụp CT scan hoặc MRI não trong trường hợp nghi ngờ chẩn đoán hoặc không đáp ứng với điều trị. Các phương pháp này sẽ giúp bác sĩ kiểm tra tình trạng mạch máu não hay những bất thường khác trong nhu mô não của người bệnh.
Những xét nghiệm chức năng gan như đo nồng độ của các chất như albumin máu, thời gian prothrombin, bilirubin toàn phần, bilirubin trực tiếp kết hợp với hoạt độ các men như GOT, GPT, GGT… có thể được chỉ định thực hiện. Sự rối loạn các chất này sẽ là dấu hiệu cho thấy sự suy giảm về chức năng gan hoặc hủy hoại tế bào gan ở người bệnh.
Khi đi khám, người bệnh nên cung cấp cho bác sĩ các thông tin về tiền sử bệnh gan, bệnh thận (nếu có), cùng những triệu chứng mà bạn đang gặp phải. Điều này đôi khi có thể giúp bác sĩ chẩn đoán chính xác và điều trị hiệu quả bệnh não gan.
Bệnh não gan là một biến chứng nặng từ bệnh gan cấp tính hoặc mạn tính. Với các bệnh não gan có yếu tố thúc đẩy, nếu điều chỉnh được những yếu tố thuận lợi này thông thường, sau 48 – 72 giờ, người bệnh có thể cải thiện được tình trạng bệnh. Tiên lượng bệnh rất thay đổi, sẽ tùy thuộc vào những yếu tố thuận lợi gây hôn mê gan và tiến triển của bệnh gan.
Điều trị cho các trường hợp mắc bệnh não gan sẽ phụ thuộc vào những yếu tố như:(3)
Các phương pháp điều trị sẽ nhắm tới mục tiêu khắc phục nguyên nhân cơ bản của bệnh não gan, cụ thể:
Để phòng ngừa hội chứng não gan, cần lưu ý những vấn đề sau:
Người bệnh não gan có cơ hội phục hồi tốt nhất nếu xác định những triệu chứng nhanh chóng và điều trị càng sớm càng tốt.
Điều trị bệnh gan tốt có thể giúp cải thiện và ngăn ngừa tái phát bệnh não gan. Tuy vậy, các trường hợp mắc bệnh gan mạn tính hoặc xơ gan có thể trải qua những đợt triệu chứng bệnh não gan tái phát nhiều lần.
Hãy đi khám ngay khi xuất hiện những triệu chứng bệnh não gan, đặc biệt là với các trường hợp đã bị bệnh gan từ trước. Bệnh có thể tiến triển nặng nhanh chóng và nguy hiểm. Cơ địa và tình trạng bệnh lý có thể khác nhau ở mỗi người bệnh. Vì thế, người bệnh nên đi khám để được tư vấn về các phương pháp chẩn đoán, điều trị phù hợp.
Trung tâm Nội soi và Phẫu thuật nội soi tiêu hóa (BVĐK Tâm Anh TP.HCM) và Khoa Tiêu hóa – Gan mật – Tụy (BVĐK Tâm Anh Hà Nội) là những trung tâm y tế chuyên khoa Tiêu hóa uy tín, cung cấp dịch vụ thăm khám và điều trị cao cấp, hiệu quả cho các bệnh nhân mắc các vấn đề liên quan đến đường tiêu hóa từ nhẹ đến nặng. Hệ thống BVĐK Tâm Anh quy tụ đội ngũ bác sĩ Nội khoa – Ngoại khoa – Nội soi tiêu hóa chuyên môn cao, giàu kinh nghiệm, bên cạnh đó là sự hỗ trợ của hệ thống thiết bị y tế hiện đại, nhập khẩu từ nước ngoài, phục vụ tối đa nhu cầu thăm khám và điều trị của khách hàng.
Để đặt lịch thăm khám và điều trị các bệnh lý đường tiêu hóa với các chuyên gia bác sĩ về Tiêu hóa của Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, xin vui lòng liên hệ:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Bệnh não gan là một bệnh lý nguy hiểm, cần được điều trị càng sớm càng tốt. Nếu mắc các bệnh lý ở gan, người bệnh nên chủ động đi đến các cơ sở y tế uy tín để được thăm khám và điều trị bệnh tích cực. Điều này sẽ giúp giảm nguy cơ xuất hiện bệnh não gan.
