Bệnh lang ben: Nguyên nhân, dấu hiệu, chẩn đoán, phòng ngừa

Lang ben là bệnh ngoài da do nấm gây ra, phổ biến ở lứa tuổi thanh thiếu niên. Bệnh ảnh hưởng khoảng 1% người sống ở vùng khí hậu ôn hòa và 40% người sống trong vùng khí hậu nhiệt đới, ẩm ướt như Việt Nam. Lang ben không gây nguy hiểm đến tính mạng nhưng lại rất ngứa khi đổ nhiều mồ hôi, bề mặt da lốm đốm chỗ trắng… ảnh hưởng đến thẩm mỹ. Vậy bệnh lang ben là gì? Nguyên nhân, dấu hiệu, chẩn đoán và phòng ngừa ra sao?

Lang ben là gì?

Lang ben là bệnh nhiễm nấm phổ biến do Malassezia furfur gây ra. Bệnh khiến da đổi màu thành các đốm trắng, vàng, đỏ, hồng hoặc nâu, gây ngứa và thường xuất hiện ở vai, lưng, ngực.  Thời tiết nóng ẩm có thể làm bệnh nặng hơn.

Malassezia furfur là 1 loại nấm có thể tồn tại cả nấm men và nấm sợi (nấm lưỡng hình). Loại nấm này thường vô hại, tuy nhiên, khi phát triển quá mức, chúng có thể làm các mảng da tròn, nhỏ trở nên sáng hoặc sẫm màu hơn vùng da xung quanh. (1)

Một số mảng hoặc đốm có thể bong vảy và khô. Theo thời gian, các mảng này phát triển lớn và bắt đầu liên kết bao phủ những vùng da rộng hơn. Những yếu tố nguy cơ dễ mắc bệnh gồm nhiệt độ nóng ẩm, suy giảm miễn dịch do corticosteroid, thai nghén, suy dinh dưỡng, đái tháo đường hoặc một số rối loạn khác.

Dấu hiệu nhận biết tình trạng bệnh lang ben

Lang ben tuy không ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe nhưng gây mất thẩm mỹ bởi các mảng da rối loạn sắc tố. Có thể nhận biết lang ben qua những dấu hiệu sau:

• Các mảng da đổi màu, thường thấy ở lưng, ngực, bụng, cánh tay. Những mảng này có thể sáng hoặc tối hơn màu da bình thường.
• Ngứa tại mảng da bị lang ben hoặc vùng da xung quanh.
• Đổ quá nhiều mồ hôi.
• Các mảng da có thể khô và đóng vảy.
• Các mảng da không bị sạm đen hoặc rám nắng.

Nguyên nhân gây bệnh lang ben

Môi trường ấm áp, ẩm ướt và nhiều dầu mỡ khiến nấm Malassezia furfur phát triển ngoài tầm kiểm soát. Loại nấm này khi sinh sôi quá mức sẽ tác động vào lớp biểu bì làm thay đổi sắc tố da (giảm hoặc mất sắc tố), đây cũng chính là nguyên nhân chính gây bệnh lang ben. (2)

Những yếu tố có thể khiến nấm Malassezia furfur phát triển ngoài tầm kiểm soát gồm:

• Thay đổi nội tiết tố.
• Hệ thống miễn dịch suy yếu.
• Thời tiết nóng ẩm.
• Đổ nhiều mồ hôi.
• Da nhờn.

Những ai thường mắc bệnh lang ben?

Người sống ở vùng nhiệt đới hoặc cận nhiệt đới có nguy cơ mắc lang ben cao nhất. Ở vùng khí hậu ôn đới, bệnh phổ biến trong những tháng mùa hè. Ngoài ra, những đối tượng sau đây có nguy cơ mắc lang ben như:

• Người thường xuyên đổ nhiều mồ hôi: da ở trường hợp này luôn trong tình trạng ẩm ướt, điều này khiến nấm phát triển mạnh và tấn công gây lang ben.
• Người da dầu: có nguy cơ mắc lang ben cao hơn so với những người da khô hoặc da thường. Ngoài ra, ở tuổi dậy thì, các tuyến dầu trên da hoạt động mạnh cũng là nguyên nhân dễ mắc bệnh lang ben.
• Người có hệ miễn dịch yếu, nội tiết tố thay đổi, đang mang thai hoặc dùng thuốc corticosteroid, người bệnh tiểu đường.

Những vị trí lang ben thường xuất hiện gồm: lưng, ngực, mặt, tay, cổ, chân hoặc vùng kín.

Yếu tố nào làm tăng nguy cơ mắc bệnh lang ben?

Khí hậu nhiệt đới, nóng ẩm là yếu tố thuận lợi để nấm sinh sôi, phát triển và gây bệnh. Bên cạnh đó, những yếu tố sau đây có thể làm tăng nguy cơ mắc lang ben:

• Tiền sử gia đình có người mắc bệnh.
• Nội tiết tố thay đổi, da dầu.
• Hệ miễn dịch yếu
• Khí hậu nóng ẩm.
• Đổ quá nhiều mồ hôi.

Bệnh lang ben có phổ biến không?

Lang ben là bệnh phổ biến, có thể gặp ở bất kỳ ai nhưng thường thấy ở tuổi thanh thiếu niên. Bệnh chỉ ảnh hưởng khoảng 1% người sống ở vùng khí hậu ôn hòa và 40% người sống trong vùng khí hậu nhiệt đới, ẩm ướt.

Bệnh lang ben có nguy hiểm không?

Không! Lang ben chỉ gây ngứa, đổi màu da, tình trạng này có thể kéo dài vài tháng đến vài năm. Trong một số trường hợp, lang ben không gây ra bất kỳ triệu chứng hoặc những ảnh hưởng lâu dài nào cho sức khỏe.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Lang ben rất dễ nhầm lẫn với các bệnh da lành tính khác như Vảy phấn trắng alba, bạch biến hoặc các bệnh viêm da khác…do đó khi có triệu chứng nghi ngờ lang ben người bệnh nên đến gặp bác sĩ da liễu để được kiểm tra và tư vấn phương pháp điều trị hiệu quả.

Phương pháp chẩn đoán tình trạng bệnh lang ben

Có thể chẩn đoán lang ben bằng các phương pháp sau:

• Nhuộm soi vi nấm: bằng cách cạo 1 ít da nhiễm bệnh, sau đó mang đi kiểm tra dưới kính hiển vi để tìm tế bào nấm men.
• Bên cạnh đó, bác sĩ cũng chẩn đoán lang ben thông qua kiểm tra da bằng đèn Wood. Thiết bị này sử dụng tia cực tím (UV) chiếu ánh sáng vào làn da nhiễm bệnh. Vùng da mắc lang ben sẽ có màu vàng hoặc màu cam đồng dưới ánh sáng tia cực tím.
• Kính hiển vi sử dụng kali hydroxit (KOH): bác sĩ sẽ lấy 1 ít tế bào nhiễm bệnh, sau đó ngâm trong kali hydroxit và xem xét mô bệnh học dưới kính hiển vi nhằm xác định có phải lang ben hay không.

Cách điều trị bệnh lang ben

Lang ben không gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe nhưng có thể khiến người bệnh tự ti, e ngại khi giao tiếp. Thông thường, lang ben được điều trị bằng các loại kem bôi, dầu gội, xà phòng. Với những trường hợp lang ben nặng, có xu hướng lan rộng, bác sĩ sẽ kê toa bổ sung thuốc uống.

Các loại thuốc này đều chứa chất chống nấm nhằm tiêu diệt hoặc ngăn nấm phát triển. Điều trị đúng cách bằng thuốc kháng nấm có thể chữa khỏi lang ben và ngừa bệnh tái phát. Theo đó, có thể điều trị lang ben bằng những loại thuốc sau:

1. Thuốc chống nấm không kê đơn

Ở những trường hợp lang ben nhẹ, đáp ứng tốt với các loại kem, xà phòng hoặc dầu gội chống nấm. Người bệnh có thể thoa kết hợp những loại thuốc dưới đây:

• Clotrimazol : được sử dụng để điều trị 1 số loại nấm. Thuốc chỉ sử dụng bôi ngoài da bằng cách thoa 1 lớp mỏng lên vùng bị ảnh hưởng và 1 lượng nhỏ lên vùng xung quanh, xoa nhẹ nhàng. Tuyệt đối không để thuốc dính vào mắt.
• Miconazole: đây là thuốc kháng nấm, được sử dụng trong điều trị các bệnh nhiễm trùng da như nấm da chân, nấm ngoài da và các bệnh nhiễm nấm khác. Thuốc hoạt động bằng cách ngăn nấm phát triển.
• Selenium sulfide: điều trị nhiễm nấm hoặc nấm men trên da. Ngoài ra, sản phẩm này cũng được sử dụng để điều trị viêm da tiết bã. Sử dụng bằng cách thoa thuốc lên tóc ướt, massage tóc và da đầu để tạo bọt, sau đó rửa sạch lại với nước.
• Terbinafine: thuốc chống nấm có dạng kem, gel hoặc xịt. Thuốc chỉ bôi ngoài da, nên rửa tay trước và sau khi sử dụng. Không để thuốc dính vào mắt.
• Xà phòng kẽm pyrithione.

2. Thống chống nấm theo toa

Thuốc chống nấm theo toa điều trị lang ben gồm những loại sau:

• Ketoconazole: dùng trong điều trị nhiễm nấm hoặc nấm men trên da. Bằng cách làm ướt và bôi thuốc lên vùng da cần làm sạch, massage nhẹ nhàng để tạo bọt và để trong 5 phút, sau đó rửa kỹ bằng nước sạch.
• Ciclopirox: hỗn hợp thuốc điều trị nhiễm nấm hoặc nấm men trên da. Sử dụng bằng cách thoa 1 lớp thuốc mỏng lên vùng bị lang ben. Lưu ý, thuốc không điều trị nhiễm trùng do vi khuẩn hoặc virus.

Nếu các triệu chứng của lang ben nghiêm trọng, bác sĩ sẽ kê đơn thuốc chống nấm đường uống như:

• Fluconazole: thuốc ngừa và điều trị nhiễm nấm hoặc nấm men. Thuốc không dùng cho điều trị cảm lạnh, cúm hoặc nhiễm trùng do vi khuẩn hoặc virus gây ra.
• Itraconazole: thuốc chống và điều trị nhiễm nấm và nấm men. Có dạng dung dịch uống. Nên uống thuốc đều đặn và không dùng nhiều hơn chỉ dẫn

Ngay cả khi điều trị khỏi lang ben, màu da vẫn có thể không đồng đều trong vài tuần, thậm chí vài tháng. Ngoài ra, nhiễm trùng có thể tái phát trong thời tiết nóng ẩm. Trường hợp lang ben dai dẳng, người bệnh có thể phải dùng thuốc 1 – 2 lần/tháng để ngăn nhiễm trùng tái phát.

Bài viết liên quan: Lang ben có chữa được không? Có tự khỏi không?

Biện pháp phòng ngừa lang ben

Lang ben là bệnh có thể tái đi tái lại nhiều lần. Do đó, sau khi điều trị thành công, người bệnh cũng cần lưu ý những điều sau để hạn ngừa lang ben tái phát:

• Người có tiền sử lang ben, bác sĩ sẽ khuyến cáo sử dụng những loại xà phòng có chứa kẽm pyrithione, ketoconazole hoặc selen sulfide. Loại xà phòng này có thể giúp ngừa nhiễm trùng và nấm men phát triển quá mức.
• Hạn chế đổ nhiều mồ hôi và nhiệt độ cao.
• Bôi kem chống nắng và hạn chế tiếp xúc với ánh sáng mặt trời.
• Mặc quần áo rộng rãi, cotton để giảm tiết mồ hôi.
• Dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ và tái khám định kỳ.
• Giữ gìn vệ sinh cá nhân, không dùng chung các vật dụng cá nhân (quần áo, khăn tắm) với người khác.

Các câu hỏi liên quan về bệnh lang ben

1. Lang ben có ngứa không?

Có! Thông thường, triệu chứng duy nhất của lang ben là vùng da xuất hiện các mảng màu trắng hoặc nâu nhạt có đường viền rõ ràng. Những mảng này có thể mở rộng sang những vùng da xung quanh, ít khi gây ngứa hoặc đau. (3)

2. Lang ben có lây không?

Bệnh lang ben có lây không? Câu trả lời là không, lang ben gây ra bởi 1 loại nấm được tìm thấy trên da. Bệnh không lây nhiễm và cũng không ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe. Thời tiết nóng ẩm có thể làm cho lang ben nặng hơn.

Bệnh có thể tự điều trị bằng thuốc chống nấm không kê đơn (OTC). Tuy nhiên, việc tự điều trị sẽ lâu khỏi và lang ben có thể tái lại. Do đó, người bệnh nên đến gặp bác sĩ da liễu để kiểm tra mức độ lang ben gặp phải, đồng thời được kê đơn thuốc điều trị phù hợp. (4)

3. Lang ben có chữa được không?

Có! Lang ben là bệnh ngoài da phổ biến và có thể chữa khỏi. Tùy mức độ lang ben nặng hay nhẹ mà bác sĩ sẽ chỉ định thuốc điều trị lang ben phù hợp, sau khi đã thực hiện xét nghiệm, chẩn đoán loại nấm gây bệnh. Lang ben tuy có thể chữa khỏi nhưng những mảng da đổi có thể mất vài tháng để trở lại như bình thường.

4. Lang ben có tự khỏi không?

Lang ben không thể tự khỏi nếu không được can thiệp điều trị! Nhiều người chủ quan cho rằng lang ben sẽ tự khỏi, tuy nhiên bệnh có thể kéo dài vài tháng, thậm chí vài năm. Ngay cả khi trị khỏi, những mảng da sáng màu vẫn cần thời gian để biến mất.

5. Có nên tự điều trị lang ben tại nhà? 

Lang ben có thể tự điều trị tại nhà bằng các loại thuốc không kê đơn (OTC) và dầu gội có chứa selen. Với thuốc không kê đơn, nên sử dụng theo chỉ dẫn ghi trên bao bì. Riêng dầu gội, sau khi tạo bọt và massage da đầu, cần giữ vài phút trước khi xả sạch bằng nước.

Sau 2 – 3 tuần, nếu những triệu chứng không cải thiện, người bệnh nên đến gặp bác sĩ da liễu để kiểm tra và tư vấn phương pháp điều trị phù hợp.

6. Chữa lang ben ở đâu tốt?

Lang ben tuy không gây hại cho sức khỏe nhưng ảnh hưởng nhiều đến thẩm mỹ, sự xuất hiện của những mảng da sáng màu khiến người bệnh mặc cảm, thiếu tự tin. Ở một số trường hợp, lang ben có thể thuyên giảm nhưng đa phần, bệnh thường kéo dài nếu không được điều trị sớm và chăm sóc đúng cách.

Chuyên khoa Da liễu – Thẩm mỹ Da, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM có dịch vụ lăn kim điều trị những vấn đề về da như: lang ben, mụn, sẹo rỗ, sẹo lồi, nám, tàn nhang, nếp nhăn, lão hóa da, rụng tóc… Với thuốc và thiết bị y tế hiện đại được nhập khẩu từ các nước châu Âu – Mỹ, cùng các chuyên gia đầu ngành, bác sĩ, nhân viên y tế giàu kinh nghiệm. BVĐK Tâm Anh luôn mang đến những dịch vụ chăm sóc sức khỏe tận tâm, chất lượng, hiệu quả.

Bài viết trên đã cung cấp những thông tin về bệnh lang ben là gì? Nguyên nhân, dấu hiệu, chẩn đoán và biện pháp phòng ngừa. Do đó, khi thấy cơ thể xuất hiện những mảng da sáng màu, nghi ngờ mắc lang ben, người bệnh nên đến khám bác sĩ da liễu – thẩm mỹ da để được kiểm tra, tư vấn điều trị hiệu quả.