Hội chứng khí phế thũng là một trong những dạng phổ biến nhất của bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính – bệnh lý xếp hàng thứ 4 trong các nguyên nhân gây tử vong trên thế giới. “Làm sao phát hiện sớm để bệnh không gây ra những khó khăn về hô hấp, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh” là câu hỏi được rất nhiều người quan tâm.
Ho, khó thở mệt mỏi là những triệu chứng thường thấy của bệnh
Đây là một trong những căn bệnh kinh niên (dài hạn) của phổi. Bệnh khí phế thũng thường gặp ở người trưởng thành, đặc biệt là những đối tượng trên 40 tuổi.
Giáo sư Ngô Quý Châu thông tin rằng: Việt Nam nằm trong top những quốc gia có tỷ lệ người mắc các bệnh về phổi (bao gồm cả khí phế thũng) cao nhất khu vực châu Á Thái Bình Dương. Nguy hiểm ở chỗ, nhiều người không biết mình mắc bệnh, đến khi phát hiện thì bệnh đã phát triển đến giai đoạn nặng với nhiều biến chứng khó lường. Tất cả các phương pháp điều trị chỉ có thể làm chậm sự tiến triển của bệnh chứ không chữa khỏi được hoàn toàn.
Khí phế thũng hay khí phổi thũng (tiếng Anh là Emphysema) là bệnh ở đường hô hấp dưới, cụ thể là bệnh của phế nang và các tiểu phế quản. Phế nang gồm nhiều túi nhỏ chứa khí. Bệnh xảy ra khi những vách ngăn giữa các túi khí này suy yếu dần và vỡ ra – tạo nên các khoảng không khí lớn thay vì nhiều khe nhỏ. Điều này làm giảm diện tích bề mặt của phổi và do đó, hạn chế lượng oxy từ phổi đến máu. (1)
Khi bạn thở ra, các phế nang bị tổn thương không hoạt động bình thường nên không khí cũ bị giữ lại, không còn chỗ cho không khí trong lành, giàu oxy đi vào. Hệ quả là bạn cảm thấy khó thở, nhất là khi chạy nhảy hay tập thể dục. Bệnh cũng khiến phổi mất đi tính đàn hồi.
Hầu hết các bệnh nhân sẽ xuất hiện đồng thời viêm phế quản mãn tính – dạng phổ biến thứ hai của COPD.
Các triệu chứng khí phổi thũng có xu hướng tiến triển chậm. Những người hút thuốc lá thường xuất hiện dấu hiệu bệnh đầu tiên ở độ tuổi 45 – 60. (2)
Nếu bạn mắc bệnh, các cơ giúp bạn thở phải làm việc nhiều hơn, dẫn tới mệt mỏi sớm hơn. Kết quả, bạn sẽ thấy khó thở chỉ sau một hoạt động nhỏ. Khi bệnh trở nặng, bạn có thể gặp tình trạng khó thở khi ngủ hoặc ngồi yên.
Cùng với khó thở, bệnh nhân trong giai đoạn đầu sẽ nhận thấy các triệu chứng sau:
Tình trạng ho nhiều cũng thường xuyên xuất hiện ở các bệnh nhân mắc giãn phế quản. Bài viết Giãn phế quản là gì được các bác sĩ tại Tâm Anh tư vấn chuyên môn sẽ giúp bạn phân biệt được rõ ràng hơn các dấu hiệu của bệnh.
Khi bệnh trở nên tồi tệ hơn, bạn sẽ thấy:
Có hai nguyên nhân chính gây ra tình trạng bệnh:
Thuốc lá là thủ phạm chính gây ra các bệnh về phổi nói chung và hội chứng khí phế thũng nói riêng (3). Khói thuốc lá làm tê liệt những sợi lông mao – có nhiệm vụ quét vi trùng, hóa chất và các tác nhân gây khó chịu ra khỏi đường thở của bạn. Thay vào đó, những tác nhân này xâm nhập vào hàng triệu túi khí trong phổi và cuối cùng phá hủy chúng.
Các nghiên cứu cho thấy những người hút thuốc có nguy cơ mắc bệnh cao hơn khoảng 6 lần so với người không hút thuốc.
Alpha-1 antitrypsin (AAT) là một protein tự nhiên lưu thông trong máu. Chức năng chính của nó là giữ cho các tế bào bạch cầu không làm hỏng các mô bình thường. Những tế bào này sẽ giúp cơ thể chống lại sự nhiễm trùng.
Khi cơ thể bạn không tạo đủ AAT, các tế bào bạch cầu bình thường sẽ làm hỏng phổi. Tác hại này còn tệ hơn so với hút thuốc. Theo thời gian, hầu hết những người bị thiếu AAT nghiêm trọng sẽ phát triển thành bệnh. Chưa hết, người bệnh còn có thể gặp phải các vấn đề về gan.
Ngoài ra, còn một số nguyên nhân khác góp phần gây bệnh như:
Khi xuất hiện những triệu chứng nghi ngờ mắc bệnh khí phổi thũng, bạn cần đi khám bác sĩ ngay. Bác sĩ sẽ tìm hiểu tiền sử bệnh của bạn, hỏi xem bạn có hút thuốc lá (chủ động và thụ động) không, có sống/làm việc ở gần khu vực ô nhiễm không.
Sau đó, bác sĩ chỉ định bạn làm các kiểm tra cận lâm sàng nhằm chẩn đoán chính xác tình trạng của bệnh. Những xét nghiệm này bao gồm:
Chẩn đoán hình ảnh giúp bác sĩ phát hiện sớm tổn thương phổi
Bệnh nhân bị khí phế thũng nếu không được can thiệp kịp thời sẽ dễ dẫn đến những biến chứng như:
Không có cách chữa trị hiệu quả cho bệnh khí thũng. Tất cả mọi biện pháp điều trị, từ sử dụng thuốc cho đến phẫu thuật, đều nhằm mục đích giảm thiểu triệu chứng và làm chậm sự tiến triển của bệnh.
Nếu bạn là người hút thuốc, bước đầu tiên trong quá trình điều là cai thuốc. Tiếp đó, tùy theo mức độ bệnh, bác sĩ có thể chỉ định một trong các phương pháp sau:
Một số loại thuốc giúp điều trị bệnh khí phế thũng là:
Các loại thuốc này đều có thể được dùng bằng cách uống hoặc hít.
Liệu pháp phổi hoặc tập thể dục cường độ vừa phải như đi bộ nhẹ có tác dụng trong việc tăng cường cơ thở và giảm bớt các triệu chứng bệnh. Nhờ đó, bạn sẽ dễ thở hơn và không còn cảm giác mệt mỏi. Ngoài ra, các bài tập yoga, thái cực quyền và hít thở sâu đúng cách cũng hỗ trợ cải thiện tình trạng bệnh.
Đối với những người mắc bệnh mức độ trung bình đến nặng, bác sĩ sẽ áp dụng liệu pháp oxy để giúp họ thở dễ dàng hơn. Có bệnh nhân phải thở oxy 24 giờ/ngày.
Một số người mắc bệnh di truyền do thiếu protein alpha-1 antitrypsin (AAT) sẽ được chỉ định truyền AAT nhằm làm chậm quá trình tổn thương phổi.
Khi các liệu pháp trên không đem lại kết quả như mong muốn, hoặc khi tình trạng bệnh đã ở giai đoạn nặng, phổi bị tổn thương không thể phục hồi, bác sĩ sẽ áp dụng biện pháp cuối cùng, đó là phẫu thuật. Có một số loại phẫu thuật điều trị như sau:
Dù ở độ tuổi nào, bạn cũng nên thực hiện các biện pháp sau để phòng tránh bệnh:
Bỏ thuốc lá để chặn đứng mối đe dọa từ các biến chứng nguy hiểm của bệnh
Để được tư vấn và đặt lịch khám các bệnh lý hô hấp – phổi tại khoa Nội hô hấp, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, quý khách có thể liên hệ qua:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Trên đây là một số thông tin bạn cần phải ghi nhớ về hội chứng khí phế thủng. Bệnh sẽ gây ra các biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời và đúng phương pháp. Vì vậy, hãy đến ngay các trung tâm y tế, bệnh viện gần nhất để được thăm khám, chẩn đoán tình trạng bệnh nếu bản thân đang gặp các dấu hiệu trên.
Thiên Lam
