Đau bụng bên phải là triệu chứng thường gặp, thường liên quan đến các bệnh lý về hệ tiêu hóa. Trong một số trường hợp, cơn đau có thể là dấu hiệu cảnh báo về một số tình trạng nghiêm trọng như: Viêm ruột thừa, viêm túi mật, nhiễm trùng đường mật, sỏi thận, nhiễm trùng thận… Các bệnh lí trên nếu không được điều trị đúng cách và kịp thời sẽ gây ra các biến chứng nghiêm trọng, thậm chí dẫn đến tử vong. Do đó, ngay khi nhận thấy dấu hiệu này, người bệnh tốt nhất nên đi khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Về khía cạnh đường tiêu hóa, đau bụng bên phải thường liên quan đến bệnh lí gan mật và cả các bệnh lý về đường ruột. Cơn đau nặng có thể là dấu hiệu cảnh báo như viêm ruột thừa, sỏi mật hoặc các vấn đề sức khỏe nguy hiểm khác. Khi gặp phải triệu chứng này, người bệnh nên ghi lại thời điểm khởi phát cơn đau, biểu hiện cơn đau quặn cơn hay âm ỉ, cường độ cơn đau, cơn đau lan đến các vùng nào, thời gian mỗi cơn đau và các biểu hiện bất thường đi kèm khác như nôn, sốt, đi tiêu, tiểu, … để cung cấp thông tin cho bác sĩ lúc chẩn đoán.
Cơn đau bụng bên phải có thể xảy ra ở hai vị trí sau:
Triệu chứng đau bụng bên phải có thể xuất phát từ các nguyên nhân điển hình sau:(1)
Viêm ruột thừa thường xuất hiện với triệu chứng đau vùng bụng bên phải hay quanh rốn. Đầu tiên, cơn đau có thể xảy ra quanh rốn hay vùng thượng vị, sau 6 – 12 tiếng di chuyển xuống vùng bụng dưới bên phải. Triệu chứng đau tiến triển nghiêm trọng hơn theo thời gian, có thể đau dữ dội, co cứng thành bụng. Một số triệu chứng khác bao gồm:
Nếu người bệnh nhận thấy dấu hiệu viêm ruột thừa, nên đi khám ngay để được chẩn đoán và phẫu thuật kịp thời, tránh xảy ra biến chứng nguy hiểm.
Cơn đau ở vùng bụng bên phải cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo sỏi túi mật, thường kéo dài từ vài phút đến vài giờ. Triệu chứng cụ thể như sau:
Nếu nguyên nhân đau bụng nghi do sỏi túi mật, người bệnh cần nhập viện để được thăm khám, chỉ định cận lâm sàng chẩn đoán và can thiệp phẫu thuật cắt túi mật khi có chỉ định. Nếu nguyên nhân do viêm túi mật phải, cần hỗ trợ kháng sinh, dịch truyền và can thiệp ngoại khoa cắt túi mật.
Đau bụng bên phải là triệu chứng có thể gặp ở bệnh lí viêm gan. Viêm gan cấp là tình trạng các tế bào gan bị tổn thương và viêm nhiễm trong mô gan. Nó diễn ra một cách thầm lặng, không có biểu hiện ở giai đoạn đầu, chỉ khi bệnh đã nặng người bệnh mới thấy rõ triệu chứng. Viêm gan cấp do nhiều nguyên nhân khác nhau, điển hình như nhiễm vi khuẩn, virus, rượu bia, thuốc, bệnh lí tự miễn… Một số triệu chứng đi kèm bao gồm:
Trong trường hợp này, người bệnh cần nghỉ ngơi, uống đủ nước và ăn thực phẩm dễ tiêu hóa. Điều quan trọng là cần đi khám ngay để xác định tình trạng viêm gan và nguyên nhân để điều trị kịp thời. Bác sĩ sẽ chỉ định điều trị các thuốc đặc hiệu tùy theo nguyên nhân như: Thuốc đặc trị virus cho viêm gan siêu vi C, viêm gan do nguyên nhân tự miễn và theo dõi các biến chứng có thể gặp trong bệnh cảnh viêm gan cấp (suy gan cấp, rối loạn đông cầm máu…).
Sỏi thận cản trở đường vận chuyển nước tiểu, có thể gây đau vùng bụng bên phải, sau đó lan dần ra sau lưng hoặc lan xuống bụng dưới, cơ quan sinh dục. Cơn đau quặn thận thường kéo dài khoảng 20 – 60 phút, sau đó có thể thuyên giảm nhưng lại tái phát. Mức độ cơn đau tiến triển từ trung bình đến nặng. Các triệu chứng khác có thể nhận thấy như:(3)
Nếu người bệnh bị sỏi thận, bác sĩ có thể chỉ định dùng thuốc chống viêm, thuốc giảm đau để giảm triệu chứng. Nếu nhiễm trùng hệ tiết niệu xảy ra, người bệnh cần dùng kháng sinh dưới chỉ định của bác sĩ. Một số trường hợp cần can thiệp tán sỏi hoặc phẫu thuật để giải quyết nguyên nhân sỏi thận niệu.
Thai ngoài tử cung xảy ra khi trứng đã thụ tinh làm tổ bên ngoài tử cung. 95% thai ngoài tử cung ở vị trí vòi trứng. Nữ giới gặp phải tình trạng này có thể bị đau bụng bên phải kèm các triệu chứng sau:
Đây là 3 triệu chứng kinh điển mà khi bệnh nhân nữ trong độ tuổi mang thai mà có thì cần phải nghĩ đến để nhập viện ngay.
Nếu thai ngoài tử cung làm vỡ, người bệnh có thể gặp phải các triệu chứng nghiêm trọng như:
Thai ngoài tử cung vỡ là trường hợp cấp cứu sản khoa cần phải được nhập viện ngay để được chẩn đoán, phẫu thuật cắt bỏ khối thai vỡ và cầm máu. Tình trạng mất máu nhiều có thể dẫn đến choáng mất máu, tử vong.
Bệnh viêm vùng chậu (PID – pelvic inflammatory disease) là một bệnh lý nhiễm trùng ở cơ quan sinh sản của phụ nữ, gây ra bởi các bệnh lây truyền qua đường tình dục (STIs). Đây là một căn bệnh thường gặp, thường do vi khuẩn lậu hoặc chlamydia gây nên. Bệnh có thể gây đau vùng bụng dưới bên phải, đi kèm các triệu chứng như:
Viêm vùng chậu hoàn toàn có thể điều trị. Tuy nhiên, việc điều trị bệnh sẽ không thể phục hồi vết sẹo gây ra trong quá trình nhiễm bệnh. Mặt khác, nếu tình trạng bệnh không được điều trị, càng kéo dài, nguy cơ mắc các vấn đề khác sẽ càng lớn, chẳng hạn như vô sinh.
Nhiễm trùng tiêu hóa là tình trạng đau bụng tiêu chảy dạng phân nước hoặc nhớt, diễn ra liên tục trong vài ngày. Nguyên nhân gây bệnh chủ yếu là do sự tấn công của các vi sinh vật, đặc biệt là vi khuẩn và nấm men vào cơ thể người. Bên cạnh đó, một số ít trường hợp bị nhiễm trùng tiêu hóa do sự xâm nhập và gây tổn thương của các loại ký sinh trùng.
Khi bị nhiễm trùng đường tiêu hóa, người bệnh ngoài đau bụng sẽ có các triệu chứng dưới đây:
Phần lớn các trường hợp bị nhiễm trùng đường tiêu hóa có khả năng tự phục hồi mà không cần điều trị. Người bệnh cần đảm bảo cung cấp đủ nước cho cơ thể. Nếu cơ thể bị mất quá nhiều nước trong quá trình bị tiêu chảy, nôn, sốt, cần đến cơ sở y tế để được xử lý, truyền bù nước kịp thời. Cơ thể mất quá nhiều nước sẽ dẫn đến nhiều hệ quả đáng lo ngại.
Với những trường hợp nhiễm khuẩn đường ruột nặng, người bệnh cần nhập viện để truyền dịch tĩnh mạch, sử dụng thuốc kháng sinh hoặc các vi pháp điều trị khác. Tùy vào kết quả xét nghiệm mẫu phân để tìm tác nhân gây bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định loại thuốc phù hợp. Thông thường, thời gian phục hồi sẽ mất khoảng một vài tuần.
Cơn đau bụng bên phải xảy ra do hội chứng ruột kích thích thường cải thiện sau khi đi đại tiện. Các triệu chứng có thể đi kèm bao gồm:
Các triệu chứng thường kéo dài trên 3 tháng. Nguyên nhân gây hội chứng ruột kích thích vẫn chưa được kết luận chính xác nhưng thường xảy ra phổ biến ở những người bệnh mắc chứng rối loạn lo âu, trầm cảm hoặc rối loạn tâm thần. Khi gặp tình trạng này, người bệnh nên đi khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị sớm. Phương pháp điều trị thường được chỉ định bao gồm: Dùng thuốc kê đơn (scopolamine), điều chỉnh chế độ ăn uống…
Nữ giới có thể bị đau bụng bên phải hoặc trái vào giữa chu kỳ kinh nguyệt, tại thời điểm rụng trứng. Cơn đau không nghiêm trọng nhưng thường kéo dài nhiều ngày. Quá trình rụng trứng diễn ra luân phiên tại hai buồng trứng (tháng trước bên trái, tháng sau bên phải), cảm giác đau sẽ xuất hiện tương ứng với bên đang rụng trứng. Tình trạng này thường xảy ra phổ biến ở những người có tiền sử bị lạc nội mạc tử cung, u nang buồng trứng hoặc đang mang thai ngoài tử cung.
Nếu cảm giác đau gây ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày, người bệnh có thể cân nhắc dùng thuốc giảm đau (Acetaminophen) hoặc thuốc chống viêm (Ibuprofen) dưới chỉ định của bác sĩ sản phụ khoa. Các biện pháp như chườm ấm, uống trà thảo dược… cũng có thể giúp cải thiện tình trạng khó chịu này.
Cách điều trị cơn đau bụng bên phải sẽ tùy thuộc vào nguyên nhân cụ thể. Người bệnh cần đi khám ngay để được thăm khám, chỉ định cận lâm sàng để chẩn đoán nguyên nhân. Một số nguyên nhân là bệnh lí cần can thiệp ngay cấp cứu như: Viêm ruột thừa, thai ngoài tử cung vỡ, viêm túi mật cấp, cơn đau quặn thận, có thể được chỉ định can thiệp phẫu thuật. Nếu các nguyên nhân ít nguy hiểm hơn, người bệnh cần được điều trị và theo dõi bởi bác sĩ chuyên khoa.
Người bệnh cần đi khám để được chẩn đoán, điều trị kịp thời nếu cơn đau bụng bên phải xuất hiện đột ngột, đau dữ dội hoặc đi kèm các triệu chứng sau đây:(2)
Trong nhiều trường hợp, tình trạng đau bụng bên phải có thể được ngăn ngừa hiệu quả bằng cách thay đổi lối sống và xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh. Một số phương pháp hữu ích có thể kể đến như:
Trung tâm Nội soi và Phẫu thuật nội soi tiêu hóa (BVĐK Tâm Anh TP.HCM) và Khoa Ngoại Tổng hợp (BVĐK Tâm Anh Hà Nội) là những chuyên khoa Tiêu hóa uy tín, cung cấp dịch vụ thăm khám và điều trị cao cấp, hiệu quả cho các bệnh nhân mắc các vấn đề về gan từ nhẹ đến nặng (gan nhiễm mỡ, viêm gan cấp tính, mạn tính, xơ gan, ung thư gan…). Hệ thống BVĐK Tâm Anh quy tụ đội ngũ bác sĩ Nội khoa – Ngoại khoa – Nội soi tiêu hóa chuyên môn cao, giàu kinh nghiệm, bên cạnh đó là sự hỗ trợ của hệ thống thiết bị y tế hiện đại, nhập khẩu từ nước ngoài, phục vụ tối đa nhu cầu thăm khám và điều trị của khách hàng.
Để đặt lịch thăm khám và điều trị các bệnh về gan với các chuyên gia bác sĩ về Tiêu hóa của Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, xin vui lòng liên hệ:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Trên đây là tổng hợp tất cả các thông tin liên quan đến triệu chứng đau bụng bên phải, các nguyên nhân phố biến cùng biện pháp điều trị, phòng ngừa hiệu quả. Hy vọng thông qua những chia sẻ này, người bệnh sẽ có thêm nhiều cập nhật hữu ích để chủ động theo dõi sức khỏe, thăm khám sớm, nhằm hạn chế tối đa biến chứng nguy hiểm.
