Phình động mạch chủ là tình trạng thành động mạch chủ phình ra thành một khối lớn đầy máu. Nếu không kịp thời phát hiện và ngăn chặn, chỗ phình vỡ ra sẽ gây chảy máu trong đe dọa tính mạng.
Động mạch chủ là mạch máu lớn nhất trong cơ thể, đảm nhận nhiệm vụ mang máu từ tim đến tất cả các cơ quan khác. Phình động mạch chủ là tình trạng thành động mạch trở nên yếu đi và phình ra tạo thành một khối chứa đầy máu. Mặc dù động mạch chủ là một cỗ máy cứng rắn và bền bỉ.
Có 2 loại phình động mạch chủ, ảnh hưởng đến các bộ phận khác nhau trong cơ thể:
Phình động mạch chủ bụng xảy ra phổ biến hơn so với phình động mạch chủ ngực. Nguyên nhân là do thành động mạch chủ ngực dày hơn và khỏe hơn thành động mạch chủ bụng.
Một số người phát triển khối phình ở cả hai thành động mạch chủ và ngực. Tình trạng này gọi là phình động mạch chủ ngực bụng.
Trong đa số trường hợp, người bệnh không biết mình bị phình động mạch chủ. Bệnh lý này thường không gây ra bất kỳ triệu chứng nào cho đến khi khối phình bị vỡ. Khi đó, bệnh nhân cần được điều trị ngay lập tức để tránh các biến chứng nguy hiểm tính mạng.
Xem thêm: Phình động mạch chủ có nguy hiểm không
Các triệu chứng cho thấy khối phình động mạch chủ bị vỡ thường xuất hiện đột ngột, bao gồm:
Việc phát hiện chứng phình động mạch chủ từ sớm sẽ ngăn ngừa được nguy cơ vỡ khối phình. Các dấu hiệu cảnh báo chứng phình động mạch chủ phát triển là:
Cả tiền sử gia đình và lối sống kém lành mạnh đều có liên quan đến nguy cơ hình thành chứng phình động mạch chủ. Tình trạng này dễ gặp phải ở những người:
Nguyên nhân của chứng phình động mạch chủ không thể xác định rõ ràng. Nhiều khả năng bệnh này xảy ra là do:
Đa số bệnh nhân phình động mạch chủ không xuất hiện triệu chứng. Bệnh chỉ được phát hiện trong quá trình khám sức khỏe định kỳ.
Nếu bạn có các yếu tố rủi ro của tình trạng phình động mạch chủ hoặc có bất kỳ triệu chứng nghi mắc bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định các xét nghiệm cận lâm sàng để đưa ra chẩn đoán chính xác. Những xét nghiệm này thường là:
Khối phình động mạch chủ bị vỡ sẽ gây chảy máu trong, cấp cứu không kịp có thể nguy kịch tính mạng.
Trường hợp khối phình chưa vỡ sẽ có nguy cơ gây bóc tách động mạch chủ. Đây là tình trạng các lớp của động mạch chủ bị tách rời nhau, khiến máu rò rỉ giữa các thành động mạch và làm thu hẹp động mạch chủ. Hậu quả là lưu lượng máu từ tim đến các khu vực khác bị giảm hoặc chặn hoàn toàn gây thiếu máu cục bộ, đột quỵ, nhồi máu cơ tim… Ngoài ra, áp lực của máu tích tụ trong thành động mạch cũng có thể khiến khối phình bị vỡ.
Phương pháp điều trị chứng phình động mạch chủ phụ thuộc vào độ lớn của khối phình. Nếu nó nhỏ hơn 5cm, bác sĩ sẽ chỉ định điều trị nội khoa bằng thuốc chẹn beta và thuốc chẹn kênh canxi, mục đích là hạ huyết áp và làm giãn mạch máu, nhờ đó làm giảm nguy cơ vỡ khối phình.
Trong suốt quá trình điều trị bằng thuốc, bác sĩ sẽ theo dõi bạn sát sao để xem chứng phình động mạch có tiến triển hay không. Bạn sẽ được khuyên tránh nâng vật nặng cũng như tránh các hoạt động gây áp lực lên động mạch chủ làm khối phình bị vỡ.
Nếu chứng phình động mạch tiếp tục phát triển và bạn xuất hiện các triệu chứng như đau vùng ngực, lưng hoặc hàm, khả năng khối phình đã tăng kích thước, buộc bác sĩ phải tiến hành phẫu thuật để loại bỏ. Có 2 phương pháp phổ biến:
So với phương pháp mổ mở truyền thống, kỹ thuật đặt stent graft đem lại nhiều ưu điểm hơn: rút ngắn thời gian hồi phục và nằm viện, giảm biến chứng trong và sau can thiệp, giảm nguy cơ nhiễm trùng cũng như nguy cơ tử vong.
Sau ca phẫu thuật phình động mạch chủ, bạn sẽ mất ít nhất 1 tháng để hồi phục. Với thủ thuật đặt stent graft, thời gian này giảm xuống còn 7-10 ngày. Sau khi bạn xuất viện, bác sĩ sẽ hẹn tái khám theo lịch để kiểm tra chắc chắn vị trí stent trong động mạch chủ cũng như phát hiện sớm các biến chứng nếu có.
Một số biến chứng có thể xảy ra sau ca phẫu thuật phình động mạch chủ là:
Tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu và hút thuốc đều là các yếu tố nguy cơ của chứng phình động mạch chủ cần được điều trị liên tục, kiểm soát chặt chẽ. Để ngăn ngừa tình trạng này, bạn nên:
Tuy phình động mạch chủ không gây nguy hiểm tính mạng ở giai đoạn đầu, nhưng việc phát hiện bệnh sớm sẽ giúp bác sĩ có phương pháp điều trị phù hợp, phòng tránh rủi ro vỡ khối phình. Khi thấy xuất hiện các dấu hiệu mất ý thức (ngất xỉu hoặc bất tỉnh), tụt huyết áp, nhịp tim nhanh, đau đột ngột, dữ dội ở ngực, bụng hoặc lưng, bạn cần đến bệnh viện thăm khám ngay.
Để đặt lịch khám, tư vấn và điều trị phình động mạch chủ với các bác sĩ chuyên khoa Tim mạch, Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, bạn có thể liên hệ theo thông tin sau:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Phình động mạch chủ là bệnh lý gặp ở nam giới nhiều hơn nữ giới (tỷ lệ mắc ở nam gấp 4-6 lần so với nữ). Bệnh có thể điều trị bằng thuốc hoặc phẫu thuật. Hiện nay, phương pháp đặt stent graft được ưu tiên lựa chọn nhờ ưu điểm ít xâm lấn và rút ngắn quá trình hồi phục. Sau can thiệp, người bệnh cần được theo dõi sát sao để xem xét, đánh giá tình trạng động mạch chủ và phát hiện sớm bất thường.
