Bệnh teo não có thể là do não lão hóa tự nhiên hoặc do chấn thương, nhiễm trùng, bệnh lý… Vậy teo não là bệnh gì? Dấu hiệu teo não và nguyên nhân gây teo não ra sao? Làm sao hạn chế nguy cơ bị teo não?
Teo não là tình trạng mất các tế bào não (còn được gọi là tế bào thần kinh) và khớp thần kinh (tín hiệu kết nối giữa các tế bào thần kinh). Tế bào bị mất sẽ khiến não bị giảm khối lượng, làm ảnh hưởng đến các chức năng thần kinh, nhận thức, tùy thuộc vào nguyên nhân và mức độ teo não.
Bệnh teo não có thể xảy ra tự nhiên ở tất cả mọi người. Tuy nhiên, tình trạng mất tế bào não có thể xảy ra nhanh hơn do nhiều nguyên nhân khác nhau, phổ biến là chấn thương, nhiễm trùng; mắc các bệnh lý như đột quỵ, sa sút trí tuệ, bệnh Huntington… Những trường hợp này đôi khi diễn tiến nghiêm trọng dẫn đến tổn thương não nặng hơn và có khả năng đe dọa tính mạng.
Tình trạng não teo được phân chia thành hai nhóm như sau: (1)
Bệnh teo não khu trú hay teo não cục bộ là tình trạng chỉ một số phần nhất định của não bị teo lại. Một số nguyên nhân và yếu tố nguy cơ thường gặp bao gồm:
Các triệu chứng của bệnh teo não cục bộ/ khu trú có thể bao gồm:
Một số triệu chứng teo não có thể rất nghiêm trọng, cần can thiệp điều trị y tế khẩn cấp như mất ý thức, ảo giác, co giật, đau mắt, có hành vi hung hăng hoặc tự tử.
Teo não toàn bộ xảy ra trên toàn bộ não, chủ yếu xuất phát từ các nguyên nhân sau:
Các triệu chứng điển hình của teo não toàn bộ bao gồm:
Các triệu chứng bệnh teo não có thể nặng hoặc nhẹ tùy thuộc vào phần não bị tổn thương, có thể kể đến như:
Mất trí nhớ là tình trạng suy giảm khả năng nhận thức và trí nhớ, gây ảnh hưởng đến kỹ năng, công việc hàng ngày. Các triệu chứng thường gặp bao gồm:
Người bệnh có thể bị khó nói và không có khả năng hiểu ngôn ngữ do tổn thương xảy ra ở một số vùng não cụ thể. Nguyên nhân thường do khối u não, bệnh thần kinh tự miễn, nhiễm trùng não, bệnh thoái hóa thần kinh…
Co giật xảy ra do hoạt động thần kinh bất thường trong não, có thể chia thành nhiều dạng như:
Nhìn chung, co giật có thể biểu hiện dưới nhiều hình thức khác nhau, chủ yếu là mất phương hướng, xuất hiện các chuyển động lặp đi lặp lại kỳ lạ, mất ý thức…
Khi nhận thấy đang gặp các vấn đề bất thường về suy nghĩ, trí nhớ…, người bệnh nên đi khám sớm để được chẩn đoán tình trạng chính xác. Đặc biệt, teo não có thể xảy ra đột quỵ và đe dọa trực tiếp đến tính mạng. Do đó, khi nhận thấy các triệu chứng sau đây xảy ra đột ngột, người bệnh cần cấp cứu khẩn cấp:
Nguyên nhân gây teo não có thể khác nhau tùy vào từng trường hợp, phải kể đến như: (2)
Chấn thương sọ não từ trung bình đến nặng đều có nguy cơ gây teo não. Ngoài ra, đột quỵ, mất chức năng não do gián đoạn đột ngột nguồn cung cấp máu lên não cũng có thể gây ra tác động tương tự.
Một số tình trạng bệnh lý cũng có thể gây ra bệnh teo não, bao gồm:
Các tác nhân gây nhiễm trùng tạo ra phản ứng viêm phá hủy tế bào thần kinh và sợi trục, có thể dẫn đến teo não, bao gồm:
Thuốc chống loạn thần, corticosteroid có thể gây ra tác dụng phụ teo não. Ngoài ra, chứng nghiện rượu mạn tính (rối loạn sử dụng rượu) cũng liên quan đến teo vỏ não lan rộng và những tổn thương lớn ở não.
Bệnh teo não có nguy cơ cao hơn xảy ra ở những đối tượng sau:
Tìm thiểu thêm:
Mức độ nguy hiểm của teo não phụ thuộc vào tình trạng và giai đoạn bệnh. Bệnh teo não và chứng mất trí có thể có mối liên quan với nhau. Teo não có thể gây/ làm tăng nặng chứng mất trí. Ngược lại, chứng mất trí có thể gây teo não cực độ, trong đó phổ biến là bệnh Alzheimer. Ngoài ra, những người mắc chứng mất ngôn ngữ (là một phần của các bệnh thoái hóa thần kinh tiềm ẩn như bệnh Alzheimer) cũng có thể đồng thời bị teo não. (3)
Teo não cục bộ cấp tính thường xảy ra sau vài tuần bị đột quỵ, chấn thương đầu hoặc nhiễm trùng, có nguy cơ gây ra các biến chứng sau:
Teo não bẩm sinh có thể dễ nhận thấy trong thời kỳ sơ sinh hoặc lớn hơn, dễ gây ra các biến chứng như:
Trong khi đó, teo não tiến triển thường xảy ra trong giai đoạn trưởng thành và có xu hướng lan tỏa. Các triệu chứng có thể diễn tiến nghiêm trọng hơn trong nhiều tháng hoặc nhiều năm, bao gồm:
Tìm hiểu thêm: Bệnh teo não có nguy hiểm không? Ảnh hưởng đến sức khỏe như thế nào?
Teo não một khi đã xảy ra sẽ có xu hướng là vĩnh viễn, không có khả năng phục hồi. Tiên lượng sống tùy thuộc vào nhiều yếu tố như nguyên nhân tiềm ẩn, mức độ nghiêm trọng của bệnh…
Tìm hiểu thêm:
Để chẩn đoán teo não, trước tiên, bác sĩ sẽ hỏi về bệnh sử, các triệu chứng người bệnh gặp phải, yếu tố nguyên nhân nghi ngờ. Tiếp theo, người bệnh được chỉ định thực hiện các bài kiểm tra liên quan đến trí nhớ, ngôn ngữ, chức năng não… Nếu nghi ngờ bị teo não, bác sĩ sẽ chỉ định chụp MRI hoặc CT để xác định tổn thương não và mức độ nghiêm trọng của bệnh.
Teo não có thể là dấu hiệu của một hoặc nhiều bệnh, do đó, phương pháp điều trị bệnh teo não không cố định. Bác sĩ sẽ chỉ định/ điều chỉnh phác đồ điều trị phù hợp nhằm mục tiêu kiểm soát triệu chứng, phục hồi chức năng, chẳng hạn như: (4)
Nếu bị đột quỵ, người bệnh cần được cấp cứu khẩn cấp, điều trị bằng thuốc làm tan cục máu đông kết hợp tập phục hồi chức năng sau đột quỵ.
Teo não không thể phòng tránh 100% vì có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau. Tuy nhiên, để giảm nguy cơ bị teo não, mỗi người có thể phòng ngừa bằng cách áp dụng lối sống khoa học sau đây:
Để đặt lịch thăm khám, điều trị bệnh tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách vui lòng liên hệ:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Trên đây là bài viết tổng hợp thông tin chi tiết liên quan đến bệnh teo não, nguyên nhân gây teo não, dấu hiệu teo não, biến chứng và phương pháp chẩn đoán, điều trị. Hy vọng bài viết đã cập nhật nhiều thông tin hữu ích, giúp bạn chủ động chăm sóc sức khỏe não bộ tốt hơn.
