Bệnh teo não ở người trẻ tuổi: Triệu chứng, nguyên nhân và chẩn đoán

Bệnh teo não ở người trẻ tuổi có thể do di truyền, chấn thương, đột quỵ, nhiễm trùng hoặc nhiều bệnh lý khác. Điều trị chủ yếu tập trung vào điều trị nguyên nhân gây bệnh và kiểm soát triệu chứng.

Bài viết được tư vấn bởi Trung tâm Thông tin Y khoa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM.

Bệnh teo não ở người trẻ tuổi là gì?

Teo não ở người trẻ tuổi là tình trạng mất tế bào não, giảm thể tích não và khả năng kết nối giữa các nơron trong não xảy ra ở người trẻ tuổi. Bệnh lý này mang những đặc trưng liên quan đến mức độ suy giảm nhận thức, tương quan với một số thay đổi về hình thái của não, bao gồm: vỏ não mỏng, giảm thể tích chất trắng và chất xám, não thất to và mất hoặc giảm hiện tượng hồi hóa (gyrification).

Teo não là kết quả của quá trình lão hóa hay chết tế bào não do các nguyên nhân bệnh lý hay vấn đề sức khỏe khác nhau gây ra. Teo não có thể xảy ra từ trẻ nhỏ và kéo dài đến khi trưởng thành, thậm chí là tuổi trung niên.

Dấu hiệu teo não ở người trẻ

Dấu hiệu bệnh teo não ở người trẻ tuổi nhẹ hoặc nặng phụ thuộc vào vị trí phần não bị tổn thương do các vấn đề hay bệnh lý cụ thể, phổ biến gồm:

Các dấu hiệu mất ngôn ngữ:

• Khó nói
• Khó viết
• Không có khả năng hiểu được ý nghĩa của từ ngữ

Các dấu hiệu về nhận thức, trí nhớ

• Xuất hiện ảo giác
• Gặp vấn đề về trí nhớ
• Thay đổi tâm trạng và tính cách
• Giảm khả năng phán đoán
• Mất ý thức

Các dấu hiệu về hoạt động và khác

• Khó di chuyển, tê yếu
• Động kinh
• Co giật
• Nghiến răng
• Miệng có vị đắng hoặc vị kim loại

Nguyên nhân gây teo não ở người trẻ tuổi

Bệnh teo não ở người trẻ tuổi có thể xảy ra do các nguyên nhân sau đây: (1)

1. Di truyền

Bệnh Huntington là một tình trạng di truyền gây tổn thương dần dần các tế bào thần kinh, dẫn đến teo não. Theo thời gian, bệnh ảnh hưởng đồng thời đến sức khỏe tinh thần và thể chất của người bệnh, thường gặp là trầm cảm nặng.

Ngoài ra, teo não cũng có thể do bại não. Tình trạng này là một dạng rối loạn vận động do não phát triển bất thường trong tử cung, làm giảm phối hợp cơ, khó đi lại và nhiều dạng rối loạn vận động khác.

Bệnh loạn dưỡng chất trắng là một nhóm các rối loạn di truyền hiếm gặp, có thể gây tổn thương bao myelin (một lớp phủ bảo vệ bao quanh các tế bào thần kinh), dẫn đến teo não. Bệnh thường bắt đầu từ thời thơ ấu, gây ra các vấn đề về trí nhớ, vận động, hành vi, thị lực và thính giác.

2. Chấn thương

Chấn thương não do té ngã, tai nạn giao thông hoặc bị đánh vào đầu có thể làm tổn thương tế bào não, từ đó dẫn đến teo não.

3. Đột quỵ

Đột quỵ là nguyên nhân phổ biến gây teo não ở người trẻ tuổi. Tình trạng này xảy ra khi lưu lượng máu giàu oxy đến một phần não bị gián đoạn, gây phá hủy các tế bào thần kinh, tế bào não bị chết hàng loạt. Các vùng não bị tổn thương có thể co teo lại, chức năng thần kinh bị ảnh hưởng gây ra các dấu hiệu bất thường về vận động và ngôn ngữ.

4. Nhiễm trùng

Các tình trạng nhiễm trùng có thể dẫn đến bệnh teo não ở người trẻ tuổi bao gồm:

• AIDS: Đây là tình trạng nhiễm trùng xảy ra do virus HIV tấn công hệ thống miễn dịch trong cơ thể. Mặc dù virus không trực tiếp tấn công các tế bào thần kinh, nhưng có thể giải phóng protein độc hại và các chất khác để làm hỏng kết nối nơron trong não, dẫn đến teo não.
• Viêm não: Viêm não thường do herpes simplex (HSV) gây ra, nhưng các loại virus khác như West Nile hoặc Zika cũng có thể gây ra bệnh này. Bệnh có thể gây tổn thương các tế bào thế kinh hay các triệu chứng điển hình như lú lẫn, co giật, liệt…
• Bệnh giang mai thần kinh: Bệnh giang mai thần kinh gây tổn thương não và lớp bảo vệ não, thường xảy ra ở những người mắc bệnh giang mai lây truyền qua đường tình dục không điều trị dứt điểm.

5. Lạm dụng chất kích thích

Thói quen uống nhiều rượu bia hoặc lạm dụng chất kích thích, chẳng hạn như ma túy có nguy cơ cao làm tổn thương tế bào não, dẫn đến teo não.

6. Thiếu hụt dinh dưỡng

Cơ thể bị thiếu hụt vitamin B12, axit folic và sắt có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của não bộ. Do đó, đây cũng có thể là nguyên nhân gây teo não.

7. Nguyên nhân khác

Bệnh Alzheimer và các tình trạng sa sút trí tuệ khác có thể làm tổn thương tế bào não dần dần và mất khả năng kết nối giữa các nơron. Bệnh thường xảy ra sau 60 tuổi nhưng vẫn có thể xuất hiện ở người trẻ tuổi.

Ngoài ra, teo não cũng có thể do bệnh đa xơ cứng (một bệnh tự miễn gây tổn thương lớp phủ bảo vệ xung quanh các tế bào thần kinh). Bệnh thường bắt đầu ở tuổi trưởng thành và phụ nữ có nguy cao hơn nam giới. Theo thời gian, các tế bào thần kinh bị tổn thương, gây ra các vấn đề về cảm giác, vận động, phối hợp, thậm chí dẫn đến chứng mất trí và teo não.

Ảnh hưởng của bệnh teo não đối với người trẻ tuổi như thế nào?

Khi già đi, một số tế bào não sẽ tự động biến mất như một phần trong quá trình lão hóa tự nhiên. Tuy nhiên, như đã nói, tình trạng teo não vẫn có thể xảy ra sớm hơn, xuất hiện ở người trẻ do bệnh tật hoặc chấn thương. Bệnh có thể ảnh hưởng đến các phần khác nhau trên não bộ, được chia thành hai dạng chính:

• Teo não cục bộ: Ảnh hưởng đến các tế bào ở một số vùng não nhất định và làm mất chức năng ở những vùng đó.
• Teo não toàn thể: Ảnh hưởng đến các tế bào trên khắp não bộ.

Tuổi thọ của bệnh nhân teo não phụ thuộc vào nguyên nhân cụ thể. Ví dụ, những người mắc bệnh Alzheimer sống trung bình từ 4 đến 8 năm sau khi được chẩn đoán và không điều trị hiệu quả. Trong khi đó, tuổi thọ ở người mắc bệnh teo não do đa xơ cứng dường như không bị ảnh hưởng đáng kể nếu can thiệp điều trị sớm.

Cách chẩn đoán bệnh teo não ở người trẻ tuổi

Để chẩn đoán bệnh teo não, trước tiên, bác sĩ sẽ kiểm tra sức khỏe tổng thể, sau đó chỉ định người bệnh thực hiện một số cận lâm sàng sau đây:

• Chụp cắt lớp vi tính (CT)
• Chụp cộng hưởng từ (MRI)

Bệnh teo não ở người trẻ điều trị hay dự phòng như thế nào?

Teo não là tổn thương vĩnh viễn, không thể phục hồi. Điều trị chỉ tập trung vào nguyên nhân cụ thể. Một số phương pháp phổ biến có thể kể đến như:

• Điều trị dự phòng teo não do đột quỵ: Người bệnh đột quỵ nhồi máu não thường được điều trị bằng thuốc tiêu sợi huyết, chủ yếu là chất hoạt hóa plasminogen mô (TPA), có tác dụng làm tan cục máu đông để phục hồi lưu lượng máu lên não. Đối với các trường hợp đột quỵ xuất huyết não, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật để loại bỏ khối máu tụ và bít tắc, cầm mạch máu đang vỡ. Ngoài ra, người bệnh cũng có thể sử dụng thuốc liên quan để ngăn ngừa đột quỵ tái phát.
• Điều trị chấn thương não: Phẫu thuật là phương pháp điều trị tối ưu đối với các trường hợp chấn thương não, giúp ngăn ngừa các tổn thương nghiêm trọng hơn.
• Điều trị bệnh đa xơ cứng: Bệnh đa xơ cứng thường được điều trị bằng các loại thuốc như ocrelizumab, glatiramer acetate, fingolimod… Công dụng chính là ngăn hệ thống miễn dịch tấn công và gây tổn thương các tế bào thần kinh.
• Điều trị AIDS và các tình trạng viêm khác: Chủ yếu điều trị bằng thuốc kháng virus, steroid và thuốc kháng thể (điều trị viêm não tự miễn).
• Điều trị bệnh giang mai: Bệnh lý này chủ yếu được điều trị bằng thuốc kháng sinh, giúp ngăn ngừa tổn thương tế bào thần kinh và các biến chứng khác do bệnh gây ra.

Không có phương pháp điều trị hoặc chữa khỏi dứt điểm đối với các tổn thương não do bệnh Alzheimer, các dạng mất trí khác, bại não, bệnh Huntington hoặc bệnh thoái hóa chất trắng gây ra. Tuy nhiên, bác sĩ có thể chỉ định sử dụng một số loại thuốc để kiểm soát triệu chứng bệnh.

Biện pháp phòng ngừa bệnh teo não ở người trẻ tuổi

Một số tình trạng như giang mai thần kinh, AIDS, đột quỵ và chấn thương sọ não có thể phòng ngừa được. Biện pháp hiệu quả như sau:

• Luôn luôn sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục để phòng bệnh giang mai và nhiễm HIV.
• Thắt dây an toàn khi lái xe và đội mũ bảo hiểm khi đi xe đạp hoặc xe máy để ngăn ngừa chấn thương não.
• Khám sức khỏe định kỳ, duy trì chế độ ăn và vận động khoa học, tránh thuốc lá, rượu bia… để giảm nguy cơ đột quỵ, từ đó phòng nguy cơ teo não.

Các tình trạng khác, như bệnh Huntington, bệnh loạn dưỡng chất trắng và bệnh đa xơ cứng đều không thể phòng ngừa được.

Để đặt lịch thăm khám, điều trị bệnh tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách vui lòng liên hệ:

Trên đây là bài viết tổng hợp thông tin chi tiết về tình trạng bệnh teo não ở người trẻ tuổi. Hy vọng thông qua những cập nhật trên, người bệnh đã có thêm nhiều cập nhật hữu ích để biết cách phát hiện sớm tổn thương, khám và điều trị kịp thời để tránh ảnh hưởng đến sức khỏe.