Bệnh thoái hóa hoàng điểm tuổi già gây mù lòa ở người lớn tuổi

Thoái hóa hoàng điểm (thoái hóa điểm vàng) là bệnh gây tổn thương cho điểm vàng, khu vực trung tâm và quan trọng nhất của võng mạc, dẫn đến mất dần thị lực trung tâm. 

Võng mạc là cấu trúc trong suốt, nhạy cảm với ánh sáng. Khu vực trung tâm của võng mạc, được gọi là điểm vàng, chứa mật độ cao các tế bào cảm nhận ánh sáng. Những tế bào này tạo ra những hình ảnh thị giác sắc nét nhất và chịu trách nhiệm cho tầm nhìn trung tâm và màu sắc.

Thoái hóa hoàng điểm tuổi già là nguyên nhân phổ biến nhất gây mất thị lực trung tâm không thể phục hồi ở người lớn tuổi. Bệnh phổ biến như nhau ở nam và nữ.  (1) 

Nguyên nhân gây thoái hóa điểm vàng tuổi già

Các yếu tố nguy cơ của bệnh thoái hóa điểm vàng tuổi già bao gồm:

• Tuổi tác
• Tiền căn gia đình
• Hút thuốc
• Một số bất thường di truyền
• Bệnh tim mạch (như xơ vữa động mạch)
• Huyết áp cao
• Béo phì
• Tiếp xúc lâu dài với ánh nắng
• Chế độ ăn ít axit béo omega-3

Phân loại thoái hóa hoàng điểm tuổi già

Có 2 loại thoái hóa hoàng điểm tuổi già: thể khô (không xuất tiết hoặc teo nhỏ) và thể ướt (tân mạch hoặc xuất tiết).

Khoảng 85% người bị thoái hóa hoàng điểm tuổi già là thể khô. Mặc dù tương đối ít người mắc thể ướt, nhưng 80% đến 90% trường hợp mất thị lực nghiêm trọng do thoái hóa hoàng điểm tuổi già gây ra là do thể ướt.

• Thoái hóa hoàng điểm tuổi già thể khô làm cho các mô của điểm vàng mỏng đi khi các tế bào biến mất. Các chất thải tích tụ từ các tế bào hình que và tế bào hình nón có thể tạo ra cặn trong võng mạc được gọi là “drusen”. Cả hai mắt có thể bị ảnh hưởng đồng thời ở thể khô. Thường không có sẹo hoặc chảy máu hoặc xuất tiết khác ở điểm vàng.
• Thoái hóa hoàng điểm tuổi già thể ướt phát triển khi các mạch máu bất thường phát triển từ hắc mạc (lớp mạch máu nằm giữa võng mạc và lớp trắng bên ngoài của mắt được gọi là củng mạc) dưới hoàng điểm và gây xuất tiết, xuất huyết (do đó được mô tả là “ướt”). Cuối cùng, một mô sẹo phát triển dưới điểm vàng. Thể ướt phát triển ở một mắt đầu tiên nhưng về sau có thể ảnh hưởng đến cả hai mắt.

Các triệu chứng của thoái hóa hoàng điểm tuổi già 

Thoái hóa hoàng điểm tuổi già thể khô

Trong thoái hóa hoàng điểm tuổi già thể khô, việc mất thị lực trung tâm xảy ra chậm và không đau trong nhiều năm. Bệnh nhân có thể có ít hoặc không có triệu chứng, nhưng khi các triệu chứng xuất hiện, chúng thường xảy ra ở cả hai mắt. Khi ấy, tình trạng mờ mắt, các chi tiết nhỏ có thể bị mất và việc đọc có thể trở nên khó khăn hơn. Khi bệnh tiến triển, các điểm mù trung tâm thường xảy ra và đôi khi có thể làm suy giảm thị lực nghiêm trọng.

Thoái hóa hoàng điểm tuổi già thể ướt

Đối với tình trạng thoái hóa hoàng điểm tuổi già thể ướt, mất thị lực có xu hướng tiến triển nhanh chóng, thường trong vài ngày hoặc vài tuần, và thậm chí có thể đột ngột hơn nếu một trong những mạch máu bất thường vỡ ra. Triệu chứng đầu tiên có thể là một vùng tầm nhìn trung tâm mờ, gợn sóng hoặc méo mó. Tầm nhìn ở rìa ngoài thường không bị ảnh hưởng. Thoái hóa hoàng điểm tuổi già thể ướt thường ảnh hưởng đến từng mắt. Thường gặp khó khăn khi đọc báo hoặc tivi.

Thoái hóa hoàng điểm tuổi già có thể làm giảm thị lực nghiêm trọng và có thể dẫn đến mù.

Chẩn đoán bệnh thoái hóa hoàng điểm tuổi già

Dựa vào khám mắt, chụp ảnh màu đáy mắt, chụp mạch huỳnh quang, chụp cắt lớp quang học.

Tổn thương võng mạc hầu như luôn luôn có thể nhìn thấy ngay cả trước khi các triệu chứng phát triển. Để xác định chẩn đoán thoái hóa hoàng điểm tuổi già thể ướt, các bác sĩ có thể chụp ảnh màu võng mạc hoặc chụp mạch huỳnh quang. Chụp cắt lớp quang học, có thể giúp chẩn đoán thoái hóa hoàng điểm tuổi già thể ướt và đánh giá mức độ đáp ứng của người đó với điều trị. (2)

Điều trị

Hiện không có phương pháp điều trị nào để khắc phục tổn hại do thoái hóa hoàng điểm tuổi già thể khô gây ra. Ngừng hút thuốc có thể giúp giảm nguy cơ phát triển bệnh.

Bổ sung chế độ ăn uống

Thực phẩm chức năng được khuyến nghị cho những người bị thoái hóa hoàng điểm tuổi già trung bình hoặc tiến triển ở một mắt. 

Ngoài ra, cần bổ sung các dưỡng chất bao gồm: 

• Kẽm, Đồng, Vitamin C, Vitamin E
• Lutein cộng với zeaxanthin 
• Beta-carotene hoặc vitamin A 

Kiểm soát các yếu tố nguy cơ gây xơ vữa động mạch (như huyết áp cao) và thường xuyên ăn nhiều thực phẩm có axit béo omega-3 và ăn nhiều rau lá xanh đậm có thể giúp làm chậm sự tiến triển của bệnh. (3) 

Phương pháp điều trị bằng thuốc và thủ thuật laser

• Trong loại thoái hóa hoàng điểm tuổi già thể ướt, các loại thuốc như ranibizumab, bevacizumab, aflibercept hoặc brolucizumab có thể được tiêm vào mắt để làm cho các mạch máu mới ngừng rò rỉ. Những mũi tiêm này cần được lặp lại sau mỗi 1 đến 3 tháng, có thể làm giảm nguy cơ mất thị lực và giúp khôi phục thị lực đọc ở một phần ba bệnh nhân.
• Laser quang động
• Phẫu thuật hiếm khi được thực hiện đối với thoái hóa hoàng điểm tuổi già thể ướt.

Điều chỉnh giảm thị lực

• Kính lúp, kính đọc sách, sách điện tử có thể giúp đọc dễ dàng hơn vì chúng cho phép mọi người điều chỉnh kích thước phông chữ và mức độ tương phản.

Phòng khám Mắt tại Hệ thống BVĐK Tâm Anh được trang bị máy móc, thiết bị hiện đại cùng đội ngũ bác sĩ, y tá có chuyên môn cao sẽ giúp bảo vệ đôi mắt của bạn. Để đăng ký khám bệnh, bạn có thể đến khám trực tiếp hoặc liên hệ đặt lịch thông qua tổng đài theo số hotline: 0287 102 6789 (TP.HCM) và 1800 6858 (Hà Nội). (4)

Để đặt lịch khám ThS.BS Phạm Huy Vũ Tùng – BVĐK Tâm Anh TP.HCM, bạn đăng ký tại đây