Nhồi máu cơ tim là một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên toàn thế giới. Do đó, rất nhiều người lo lắng nhồi máu cơ tim sống được bao lâu, sau khi mắc bệnh thì có bị giảm tuổi thọ hay không?
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), ước tính có khoảng 8,9 triệu ca tử vong vào năm 2019 do nhồi máu cơ tim, chiếm 16% tổng số ca tử vong trên thế giới (1). Nhồi máu cơ tim xảy ra khi lượng máu nuôi cơ tim bị giảm, huyết khối trong lòng mạch khiến mạch máu nuôi cơ tim bị tắc nghẽn đột ngột. Nhồi máu cơ tim có thể xuất hiện một cách đột ngột, nhưng cũng có thể được báo hiệu trước bằng cơn đau thắt ngực.
Người bệnh có cảm giác đau tức, nặng ở ngực, đau có thể lan ra sau lưng, lên cổ, cằm, hàm, vai hoặc cánh tay. Cơn đau ngực xảy ra khi ngồi nghỉ ngơi và kéo dài khoảng 15 phút. Bên cạnh đó, có kèm theo triệu chứng mệt, vã mồ hôi, hồi hộp, khó thở, hốt hoảng hoặc ngất xỉu.
Một số trường hợp có thể không xuất hiện triệu chứng đau ngực, nhưng có triệu chứng tương đương là khó thở, ngất, thay đổi tri giác, tụt huyết áp xuống dưới 90/60mmHg, thường gặp ở người cao tuổi, bệnh nhân đái tháo đường, phụ nữ.
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến nhồi máu cơ tim. Lý do thường gặp là do mảng xơ vữa trong lòng mạch vành tích tự lớn, bị nứt hoặc vỡ ra, cùng với các tế bào máu đến và bám vào tạo thành cục huyết khối, gây bít tắc lòng mạch một cách đột ngột. Điều này khiến lượng máu cung cấp nuôi cơ tim bị giảm, sẽ dẫn đến hoại tử cơ tim, gây suy tim, đột tử.
Ngoài ra, một số yếu tố nguy cơ khiến mảng xơ vữa bị nứt hoặc vỡ ra bao gồm: người hút thuốc lá, căng thẳng quá mức, làm việc gắng sức, bị viêm hoặc nhiễm trùng như viêm phổi, đợt cấp bệnh phổi mạn tắc nghẽn, sau chấn thương, phẫu thuật…
Nhồi máu cơ tim gây tổn thương cơ tim do nguồn cung cấp oxy không đủ. Đồng thời, có thể làm suy giảm chức năng tâm trương và tâm thu, làm tăng nguy cơ rối loạn nhịp tim. Ngoài ra, nhồi máu cơ tim có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng khác nhau bao gồm:
Do đó, việc tưới máu kịp thời và phục hồi lưu lượng máu đến tim là rất quan trọng. Điều trị sớm trong vòng 6 giờ kể từ khi xuất hiện triệu chứng sẽ giúp cải thiện đáng kể tiên lượng cho bệnh nhân.
Tỷ lệ mắc nhồi máu cơ tim khác nhau theo từng quốc gia và khu vực, với tỷ lệ cao hơn ở các nước phát triển. Theo nghiên cứu của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), khoảng 100 triệu người trên toàn thế giới mắc nhồi máu cơ tim mỗi năm và khoảng 9 triệu người chết vì căn bệnh này. (2)
Bệnh nhân nhồi máu cơ tim có nguy cơ tử vong cao nếu không được đưa đến bệnh viện kịp thời. Có ít nhất 1/3 số bệnh nhân tử vong trước khi đến bệnh viện và 40-50% không qua khỏi khi đến bệnh viện. Khoảng 5-10% người bệnh tử vong trong vòng 12 tháng đầu sau nhồi máu cơ tim.
Tỷ lệ sống sót của bệnh nhân nhồi máu cơ tim trong khoảng thời gian 1 năm là 88%, 3 năm là 81%, 5 năm là 78% và 7 năm là 74%. Người bị nhồi máu cơ tim sống được bao lâu còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau bao gồm mức độ tổn thương cơ tim, độ tuổi, thời gian được cấp cứu, giới tính…
Tỷ lệ sống sót tại mọi thời điểm ở phụ nữ thấp hơn đáng kể so với nam giới trong vòng 5-10 năm sau nhồi máu cơ tim. Tuy nhiên, sự khác biệt về tỷ lệ tử vong đã giảm sau khi điều chỉnh theo độ tuổi. Trong nghiên cứu của Johnston và cộng sự, sự khác biệt về giới tính trong việc đánh giá khả năng sống sau 5 năm đã chứng minh phụ nữ có nhiều khả năng tử vong hơn nam giới trong năm đầu tiên sau khi điều trị.
Tiên lượng của bệnh nhân nhồi máu cơ tim phụ thuộc vào mức độ tổn thương cơ tim. Cơ tim có thể bị hoại tử do thiếu oxy và chất dinh dưỡng kéo dài, gây suy giảm chức năng co bóp, dẫn đến rối loạn nhịp tim và một số biến chứng nghiêm trọng khác như: suy tim, vấn đề về van tim, rối loạn chức năng tâm thất trái, sốc tim, ngừng tim đột ngột. Nếu mức độ tổn thương cơ tim càng nhiều, xuất hiện biến chứng thì nguy cơ tử vong của người bệnh cường cao.
Nhồi máu cơ tim thường khởi phát một cách đột ngột, nếu không được cấp cứu kịp thời, có thể khiến cơ tim bị tổn thương nghiêm trọng, nguy cơ tử vong hoặc gây ra biến chứng càng cao.
Những bệnh nhân được phát hiện và điều trị sớm, cải thiện khả năng tưới máu sớm, bao gồm điều trị tiêu sợi huyết khối trong vòng 30 phút hoặc can thiệp động mạch vành qua da (PCI) trong vòng 90 phút có kết quả điều trị tốt hơn. Những bệnh nhân có phân suất tống máu bảo tồn có kết quả tốt hơn bệnh nhân có phân suất tống máu giảm. (3)
Tuổi tác là yếu tố nguy cơ tim mạch chính không thể thay đổi được. Có đến 85% số cả tử vong liên quan đến nhồi máu cơ tim xảy ra ở nhóm người cao tuổi (trên 65 tuổi). Tỷ lệ mắc hội chứng mạch vành cấp tính giảm ở nhóm dân số trẻ, trong khi đó tăng ở nhóm người cao tuổi. Ở những bệnh nhân có tiền sử nhồi máu cơ tim có ST chênh lên, tỷ lệ tử vong do nhồi máu cơ tim (STEMI) tăng hơn 30%.(4)
Tuổi thọ của bệnh nhân nhồi máu cơ tim còn bị ảnh hưởng bởi sức khỏe tổng thể. Các yếu tố làm giảm tiên lượng sống của bệnh nhân bao gồm: mắc bệnh tiểu đường, bị rối loạn chức năng thất trái, tiền sử nhồi máu cơ tim, bệnh mạch máu ngoại vi, tiền sử đột quỵ, phân suất tống máu giảm, suy tim sung huyết, trầm cảm, nồng độ protein phản ứng C và BNP tăng cao.
Để có thể kéo dài tuổi thọ cho người bị nhồi máu cơ tim, bản thân bệnh nhân và người nhà nên nắm rõ:
Điều trị nhồi máu cơ tim cấp bằng liệu pháp tái tưới máu hiện đại như can thiệp mạch vành qua da (PCI) phụ thuộc vào thời gian. Theo đó, có 4 khung giờ can thiệp nhồi máu cơ tim người bệnh cần lưu ý để không bỏ lỡ “giờ vàng” điều trị. Đó là:
Phục hồi chức năng tim đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ bệnh nhân sau nhồi máu cơ tim. Nhiều nghiên cứu đã chứng minh các lợi ích của việc phục hồi chức năng tim, bao gồm cải thiện chất lượng cuộc sống, giảm tình trạng khuyết tật, giảm nguy cơ mắc các biến cố tim mạch trong tương lai và giảm tỷ lệ tử vong.
Quá trình phục hồi chức năng tim được cá thể hóa để đáp ứng nhu cầu cụ thể của từng bệnh nhân, nguồn lực sẵn có, mục tiêu đã thiết lập và khả năng thể chất của bệnh nhân trước – sau nhồi máu cơ tim. Gia đình cần có sự phối hợp chặt chẽ với bác sĩ hoặc bên phục hồi chức năng để đảm bảo tính liên tục của việc chăm sóc.
Bệnh nhân nhồi máu cơ tim cần chú ý kiểm tra huyết áp thường xuyên, nên có máy đo huyết áp tại nhà để có thể theo dõi sát sao mức huyết áp. Đối với bệnh nhân nhồi máu cơ tim có kèm theo đái tháo đường, rối loạn mỡ máu, cần tuân thủ điều trị tích cực theo chỉ định của bác sĩ.
Bệnh nhân nhồi máu cơ tim cần chú ý đến chế độ dinh dưỡng tốt cho tim mạch. Ưu tiên bổ sung nhiều rau xanh, trái cây tươi, ngũ cốc nguyên hạt để bổ sung chất xơ và vitamin, giúp hỗ trợ kiểm soát mỡ máu, bảo vệ mạch vành hiệu quả.
Đồng thời, hạn chế những thực phẩm chứa nhiều chất béo xấu như mỡ động vật, nội tạng động vật, thịt đỏ, đồ chiên xào nhiều dầu mỡ, thức ăn nhanh, đồ nướng,… Khi chế biến món ăn cần hạn chế muối, đường.
Để kéo dài thời gian sống, bệnh nhân nhồi máu cơ tim cần có một lối sống lành mạnh, tránh những thói quen gây hại cho sức khỏe tim mạch, cụ thể:
Nên duy trì thói quen vận động, tập thể dục đều đặn, khoảng 30 phút mỗi ngày, tập ít nhất 5 ngày mỗi tuần. Bệnh nhân nhồi máu cơ tim cần chú ý lựa chọn bài tập và cường độ tập phù hợp với tình trạng sức khỏe, tốt nhất nên có sự hướng dẫn từ bác sĩ. Không nên tập gắng sức hoặc thực hiện những bài tập nặng. Nếu xuất hiện cơn đau tức ngực, khó thở, mệt hoặc bất kỳ triệu chứng bất thường nào, cần ngưng tập và báo ngay với bác sĩ.
Các loại thuốc điều trị thiết yếu bệnh nhân cần tuân thủ uống đúng theo chỉ định bao gồm: Thuốc ức chế men chuyển hoặc chẹn thụ thể angiotensin 2, chẹn bêta, chống kết tập tiểu cầu (aspirin, clopidogrel, ticagrelor, prasugrel) và statin. Hai loại thuốc chống kết tập tiểu cầu cần được uống tối thiểu trong một năm, sau đó duy trì lâu dài ít nhất một loại thuốc chống kết tập tiểu cầu.
Người bệnh không tự ý điều chỉnh thuốc hoặc ngưng thuốc. Đồng thời, đến tái khám đúng theo lịch hẹn để bác sĩ có thể theo dõi sát sao khả năng đáp ứng thuốc, mức độ phục hồi cũng như kịp thời phát hiện các bất thường nếu có.
Bên cạnh việc dùng thuốc đều hằng ngày, liên tục và lâu dài, bệnh nhân cần chủ động trong việc ngăn ngừa nhồi máu cơ tim tái phát bằng cách: xây dựng lối sống lành mạnh, kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ như huyết áp, đường huyết, mỡ máu. Khi có dấu hiệu nhồi máu cơ tim, nên báo ngay với người thân đưa đến bệnh viện ngay để được cấp cứu kịp thời.
Nếu bạn thuộc nhóm đối tượng có nguy cơ bị nhồi cơ tim sau, nên đến bệnh viện để thăm khám sức khỏe theo định kỳ:
Khi đi thăm khám bệnh lý tim mạch, đặc biệt là trong tầm soát các yếu tố nguy cơ, điều trị nhồi máu cơ tim, người bệnh nên lựa chọn cơ sở y tế uy tín, có chuyên khoa tim mạch để thăm khám chuyên sâu.
Trung tâm Tim mạch quy tụ đội ngũ các chuyên gia đầu ngành và bác sĩ giàu kinh nghiệm trong lĩnh vực Nội tim mạch, Ngoại tim mạch – Lồng ngực – Mạch máu, Hồi sức Tim mạch, Can thiệp tim mạch,… chẩn đoán nhồi máu cơ tim cấp và điều trị kịp thời các bệnh liên quan mạch vành và các bệnh tim mạch.
Để đặt lịch khám, tư vấn và điều trị trực tiếp với các bác sĩ tại Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách hàng có thể liên hệ theo thông tin sau:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Nhồi máu cơ tim sống được bao lâu phụ thuộc vào nhiều yếu tố bao gồm mức độ tổn thương cơ tim, thời gian cấp cứu, phương pháp điều trị, tuổi tác, bệnh nền kèm theo, giới tính, lối sống và ý thức tuân thủ phác đồ điều trị của người bệnh… Do đó, người bệnh nên chủ động tầm soát sức khỏe tim mạch để phòng tránh nguy cơ và “nằm lòng” các dấu hiệu nhồi máu cơ tim để đến ngay bệnh viện cấp cứu kịp thời.