Hội chứng Stevens Johnson có biểu hiện đặc trưng là những nốt lở loét ở các lỗ tự nhiên của cơ thể như mắt, mũi, miệng, họng, đường tiểu… Là loại bệnh hiếm gặp, tỷ lệ 2/1.000.000 người nhưng tới 5% – 30% ca tử vong.
Hội chứng Stevens-Johnson (SJS) là tình trạng da nghiêm trọng đặc trưng bởi những nốt ban đỏ trên da, nốt bóng nước, sau đó bong tróc. Những vùng da xung quanh mắt, cơ quan sinh dục và miệng cũng bị ảnh hưởng. Nếu không may mắc phải tình trạng này, trường hợp nặng, bệnh nhân có thể sẽ phải nhập viện điều trị. (1)
Nhiều người cho rằng SJS và hoại tử thượng bì nhiễm độc (toxic epidermal necrolysis – TEN) là hai bệnh, nhưng số khác lại coi chúng là một bệnh nhưng ở mức độ nặng nhẹ khác nhau. Hội chứng Stevens Johnson gây ra những biểu hiện ít dữ dội hơn TEN. Ví như tình trạng lột da ở người bệnh SJS có thể ảnh hưởng ít hơn 10% cơ thể thì với người mắc TEN, mức độ ảnh hưởng lên đến hơn 30% cơ thể. Tuy nhiên, cả hai tình trạng này đều có nguy cơ đe dọa đến tính mạng.
Những tên gọi khác của hội chứng này bao gồm:
Hội chứng Stevens Johnson có biểu hiện đặc trưng là những nốt lở loét ở các lỗ tự nhiên của cơ thể như mắt, mũi, miệng, họng, đường tiểu… Đối với nữ giới, tình trạng lở loét âm hộ, âm đạo có thể xảy ra kèm chảy máu. Còn ở nam giới, ngoài những vị trí thông thường, tình trạng loét còn có thể xuất hiện ở vị trí đường tiểu với biểu hiện rát, buốt khi đi tiểu. Ngoài ra, các triệu chứng khác bao gồm:
Những yếu tố nguy cơ phát triển hội chứng Stevens-Johnson có thể đến từ sự kết hợp của nhiều yếu tố bao gồm môi trường và di truyền. Nếu như yếu tố môi trường có thể khiến gen được kích hoạt thì nguyên nhân di truyền lại đến từ các kháng nguyên bạch cầu người (HLA) cụ thể, làm tăng nguy cơ phát triển SJS hoặc TEN ở một người.
Ngoài ra, phản ứng dị ứng với thuốc là nguyên nhân thường gặp của hội chứng này. Tất cả các loại thuốc đều có nguy cơ gây dị ứng với những mức độ khác nhau. Một số loại thuốc có nguy cơ “cao” gây bệnh là: (2)
Những nguyên nhân ít gặp khác có thể kể đến: nhiễm virus (virus Herpes, HIV, viêm gan A), mắc bệnh nhiễm khuẩn (viêm não, viêm màng não, nhiễm khuẩn răng miệng, viêm phổi), mắc bệnh ký sinh trùng, bệnh miễn dịch (lupus ban đỏ…), rối loạn nội tiết trong thời kỳ mang thai/rối loạn kinh nguyệt…
Thời gian xảy ra phản ứng dị ứng cũng tùy vào loại thuốc và phản ứng của người bệnh. Phản ứng dị ứng có thể xảy ra ngay sau khi uống thuốc khoảng 30 – 60 phút, hoặc sau 3 – 14 ngày.
Thống kê cho thấy nhóm người dễ mắc phải hội chứng Steven-Johnson bao gồm:
Tất cả các loại thuốc đều có nguy cơ gây dị ứng với mức độ khác nhau. Do đó, sau khi uống thuốc thấy có biểu hiện nổi mẩn ngứa, nổi ban da thì nên ngưng dùng thuốc kịp thời và tái khám ngay để được bác sĩ tư vấn cụ thể. Điều này giúp người bệnh tránh nguy cơ đối diện với biến chứng nặng nề, thậm chí tử vong.
Tử vong là biến chứng nặng nhất đối với các trường hợp mắc hội chứng Stevens-Johnson. Thống kê vào năm 2016, tại Ý cho thấy tỷ lệ tử vong do SJS là 16,9%; do TEN là 29,4%. Năm 2021, tại Nhật, tỷ lệ tử vong là 13,6% với TEN. Điều đáng nói, hai quốc gia này đều có nền y khoa tiên tiến và hồi sức giỏi trên thế giới. Ngoài ra, các biến chứng khác bao gồm: nhiễm trùng huyết, sốc phản vệ, suy đa tạng, viêm phổi…(3)
Việc chẩn đoán hội chứng Stevens-Johnson có thể thông qua các cách sau:
Điều trị hội chứng Stevens-Johnson bao gồm: (4)
Hội chứng Stevens-Johnson không thể phòng ngừa bởi nguyên nhân chủ yếu đến từ thuốc uống. Cách phòng ngừa tốt nhất là không nên sử dụng loại thuốc đã từng gây ra tình trạng dị ứng. Bởi nếu uống lại thuốc đó lần 2 thì nguy cơ cao sẽ xảy ra tình trạng lột da, diễn tiến sẽ nặng nề hơn so với lần dị ứng đầu, thậm chí đối diện nguy cơ tử vong.
Mỗi người bệnh mắc hội chứng Stevens-Johnson có thể cho ra các biểu hiện khác nhau. Phần da tổn thương có thể liền lại sau vài tuần, nhưng quá trình hồi phục có thể mất vài tháng nếu người bệnh có các triệu chứng nghiêm trọng. Một số phản ứng lâu dài có thể phát triển, bao gồm:
Ngoài ra, người bệnh sau khi điều trị khỏi bệnh Stevens-Johnson, cần lưu ý giữ sạch vùng da nổi bóng nước. Làm sạch bằng povidine hoặc xanh methylen nếu nốt bóng nước còn hở. Nếu nốt bóng nước đã đóng mài thì chỉ cần giữ vệ sinh sạch sẽ. Ưu tiên ăn uống nhóm thực phẩm tăng sức đề kháng để cơ thể mau hồi phục.
Tiến sĩ bác sĩ Đặng Thị Ngọc Bích là người đặt viên gạch đầu tiên, xây dựng và đẩy mạnh công tác vừa khám chữa bệnh về da và thẩm mỹ da tại hệ thống BVĐK Tâm Anh TP.HCM. Đặc biệt, BVĐK Tâm Anh TP.HCM với lợi thế trang thiết bị máy móc hiện đại, đội ngũ y bác sĩ, kỹ thuật viên có tay nghề cao cùng địa điểm thuận lợi để người dân khám các bệnh về da và thẩm mỹ da an toàn, hiệu quả.
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Hội chứng Stevens Johnson tuy khá hiếm gặp nhưng tỷ lệ tử vong khá cao. Vì vậy, khi nhận thấy bất kỳ dấu hiệu nào của bệnh cần đến ngay bệnh viện hoặc cơ sở y tế gần nhất để được xét nghiệm, chẩn đoán và có biện pháp điều trị kịp thời.