Khi nhiễm giun đầu gai, vết thương ngoài da có chứa ký sinh trùng Gnathostoma sẽ sưng phồng và di chuyển từng đợt. Ở một số người bệnh, Gnathostoma còn chui vào gan, mắt, não, tủy sống và gây ra các triệu chứng liên quan đến bộ phận đó như: giảm thị lực, mù, đau dây thần kinh, liệt, hôn mê, thậm chí tử vong. Vậy giun đầu gai là gì, giun đầu gai có lây không?
Giun đầu gai (Gnathostoma spp.) là loại giun tròn, đầu có gai nên được gọi là “giun đầu gai”. Cơ thể dạng hình trụ, đầu hình củ, được những hàng nhú gai bén nhọn bao phủ. Ở phía bên trong, đầu chia thành 4 túi, 4 khoang rỗng, mỗi khoang liên tục với một túi ở cổ thông qua khoang trung tâm. (1)
Giun trưởng thành dài 11-54 mm, giun cái (25 – 54mm) dài hơn giun đực (11 – 25 mm). Giun cái có 2 gai thịt lớn quanh đầu, lưng tròn, bụng hơi phẳng. Giun đực có 8 nhú gai ở đuôi bao quanh hậu môn, các gai nhỏ cùn. Trứng giun hình ovan, kích thước từ 40-70 micrometer, mỏng, bên trong chứa 1-2 tế bào phôi. Ấu trùng giun dài từ 3-5mm, đường kính khoảng 0.3mm. Vì giun đầu gai không có hệ tiêu hóa nên sử dụng dinh dưỡng bằng cách thẩm thấu qua bề mặt cơ thể.
Có ít nhất 5 loài giun đầu gai gây bệnh ở người gồm G. spinigerum, G. hispidum, G. doloresi, G. nipponicum và G. binucleatum. Tại Việt Nam, giun đầu gai gây bệnh chủ yếu là loài Gnathostoma spinigerum.
Người bị bệnh giun đầu gai do ăn các loại cá nước ngọt, ốc, lươn, ếch, chim và bò sát… chứa ấu trùng giun đầu gai nhưng không được nấu chín. Bệnh được điều trị khỏi nhưng tỷ lệ tử vong do bệnh gây ra chiếm 8% – 25% hoặc có để lại di chứng kéo dài, khoảng 30% liên quan đến hệ thần kinh.
Năm 1889, ca nhiễm Gnathostoma đầu tiên thế giới được bác sĩ Deutzer phát hiện. Đó là bệnh nhân nữ người Thái Lan. Ấu trùng giun đầu gai có thể tồn tại suốt 10-12 năm trong cơ thể người.
Người nhiễm bệnh giun đầu gai thường có dấu hiệu vết sưng phồng ngoài da, vùng da tổn thương di chuyển từng đợt, bạch cầu ái toan tăng trong máu. Ở một số trường hợp, người bệnh bị giảm thị lực, mù liệt, hôn mê, thậm chí tử vong do ấu trùng chui vào mắt. gan, não, tủy sống.
Bệnh giun đầu gai không lây từ người sang người. Bệnh không liên quan đến chủng tộc, dân tộc, độ tuổi hay giới tính. Một số ca có liên quan đến chế độ ăn uống, nghề nghiệp.
Tuy nhiên, dù không ăn uống thực phẩm sống có chứa ấu trùng giun thì vẫn có thể bị ấu trùng chui qua da dù rất hiếm.
Ngoài ra, giun đầu gai còn gây ra một số bệnh khác như tiểu ra máu, giảm thị lực, giảm thính lực, mù, ù tai, đau mắt, sợ ánh sáng, viêm màng não cấp tính, sưng cơ vùng mang tai giống bệnh quai bị; ấu trùng cũng có thể chui vào mắt gây viêm mống mắt, tiền phòng, chui lên não có thể gây tử vong.
Ngoài ra, người bệnh còn có thể được soi đờm để tìm giun, chọc dịch não tủy để xem xét tình trạng tăng bạch cầu, dấu hiệu hồng cầu nhiễm sắc vàng, xét nghiệm mô học để tìm ấu trùng.
Tùy theo dấu hiệu, biến chứng bệnh giun đầu gai mà bác sĩ sẽ đưa ra những phác đồ điều trị khác nhau theo phác đồ của Bộ Y tế.
Ngoài ra, tùy thuộc vào triệu chứng bệnh ở mỗi chuyên khoa, bác sĩ sẽ có hướng điều trị khác nhau và hỗ trợ men tiêu hóa, vitamin, thuốc bổ.
| Thuốc | Nhóm đối tượng không nên sử dụng |
| Albendazole (viên nén 200mg và 400mg) | Người mẫn cảm với thuốc benzimidazole. Phụ nữ có thai hoặc đang cho con bú. Trẻ < 1 tuổi. Người từng nhiễm độc tủy xương. |
| Ivermectin (viên nén 6mg) | Bệnh nhân mẫn cảm với bất cứ thành phần nào của thuốc. Bệnh nhân mắc các bệnh có kèm rối loạn hàng rào máu não. Trẻ < 5 tuổi. Phụ nữ có thai trong 3 tháng đầu. |
| Thiabendazole (viên nén 500 mg) | Người suy gan, suy thận; Phụ nữ có thai 3 tháng đầu và đang cho con bú Không dùng thuốc khi đang lái xe Trẻ dưới 12 tháng tuổi hoặc cân nặng dưới 13,6 kg. |
Trung tâm Xét nghiệm BVĐK Tâm Anh TP.HCM đạt chuẩn ISO 15189:2012, được đầu tư hệ thống máy móc, sinh phẩm, hóa chất chính hãng từ các nước Âu – Mỹ, đảm bảo việc xét nghiệm ký sinh trùng giun đầu gai luôn nhanh chóng – chính xác – kịp thời, giúp người bệnh sớm dự phòng, điều trị bệnh nhanh nhất.
Để đặt lịch khám và điều trị với các chuyên gia đầu ngành tại Trung tâm Xét nghiệm BVĐK Tâm Anh TP.HCM, quý khách có thể đặt hẹn trực tuyến qua các cách sau đây:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Giun đầu gai Gnathostoma là loại ký sinh trùng phổ biến, chủ yếu do ăn sống, chưa nấu chín các loại thịt ếch, lươn, tôm, rắn… Do đó, việc ăn chín, uống sôi, xét nghiệm tầm soát khi có dấu hiệu bất thường là cách dự phòng, điều trị hiệu quả nhất.
