Mỗi ngày, giun đũa cái đẻ trung bình 200.000 trứng. Người bị giun đũa tấn công do ăn uống thực phẩm như rau, nguồn nước hoặc từ tay bẩn có chứa trứng giun. Vậy giun đũa là gì, mắc bệnh giun đũa có nguy hiểm không, cách nào để phòng bệnh giun đũa?
Giun đũa (tên khoa học Ascaris lumbricoides, người miền Nam thường gọi lãi đũa) ký sinh và gây bệnh phổ biến ở người. Giun đũa có dạng hình ống có kích thước rất lớn, dài cỡ chiếc đũa ăn cơm, do đó dễ nhận biết bằng mắt thường.
Ký sinh trùng là một sinh vật muốn sống hay tồn tại được phải dựa vào sinh vật sống khác (có thể là con người, động vật, thực vật), thường được gọi là ký chủ. (1)
Tùy vào nhóm ký chủ, ký sinh trùng tồn tại, sinh trưởng và sinh sản ở những giai đoạn khác nhau. Ký sinh trùng hiếm khi giết chết ký chủ mà dựa vào cơ thể ký chủ để hút chất dinh dưỡng, phát tán bệnh tật.
Giun đũa có thân dài, với màu trắng ngà hay hồng lợt, đầu và đuôi có hình chóp nón.
Hầu hết trứng giun đũa có hình bầu dục, đôi khi ở dạng hình cầu hơi tròn. Trứng được bọc dưới lớp vỏ trong suốt gồm bên ngoài là lớp albumin dày, xù xì, xếp lớp đồng tâm. Trứng giun đũa có lớp vỏ dày nên khả năng chống lại các yếu tố lý, hóa ở môi trường bên ngoài rất cao.
Các loại hóa chất ở nồng độ thường dùng để diệt trùng không diệt được trứng giun đũa, thậm chí ở vài loại như chlor 2%, formol 2%, trứng giun vẫn phát triển tốt. Ở nhiệt độ trên 10 độ C, độ ẩm trên 80%; trứng giun đũa phát triển thuận lợi, có thể tồn tại đến 5 năm. Ở đất vườn, trong bóng mát, trứng có thể tồn tại đến 7 năm.
Từ lúc con người nuốt trứng có ấu trùng cho đến khi hoàn thiện thành giun đũa trưởng thành trong ruột kéo dài khoảng 2 – 2,5 tháng. Tuổi thọ của giun đũa khoảng 12 – 18 tháng.
Giun đũa trưởng thành thường ký sinh ở ruột non và hấp thụ dưỡng chất tại đây như protid, glucid, các loại vitamin A, vitamin C. Nếu một trẻ em nhiễm từ 13 – 40 giun đũa trong ruột sẽ bị giun chiếm đoạt mất 4g protid trong 35g – 50g protid ăn vào và 20 con giun đũa sẽ tiêu thụ khoảng 2,8g glucid mỗi ngày.
Tùy vào sức đề kháng của từng người bệnh mà tình trạng bệnh cũng khác nhau. Nếu một người có chế độ dinh dưỡng kém thì sức khỏe càng nghiêm trọng khi mỗi ngày, giun đũa đã chiếm đoạt bớt khẩu phần đạm, glucid, các loại vitamin A, B, D đã ăn vào.
Giun đũa rất phổ biến trên thế giới, nhiều nhất ở các nước có khí hậu nóng, vệ sinh kém. Ước tính thế giới có 807 triệu – 1,2 tỷ người nhiễm Ascaris lumbricoides. Ở Việt Nam, tỷ lệ nhiễm giun đũa tại các tỉnh phía Bắc từ 60% – 95%, tại các tỉnh phía Nam 13% – 46%. Mỗi người bệnh có bình quân khoảng 7 – 22 giun đũa trong ruột. (3)
Dưới đây là những đối tượng có nguy cơ nhiễm ấu trùng giun đũa:
Nhiều báo cáo đề cập bất thường của giun đũa ở hạch bạch huyết, tuyến ức, tuyến hung, lách, não, tủy sống.
Ở phụ nữ có thai, ấu trùng giun đũa có thể đi qua nhau và nhiễm vào bào thai. Tại Việt Nam, cũng đã gặp giun đũa ở động mạch đùi, ở tuyến lệ, ở vòi Eustache (vòi tai), khí quản.
Giun đũa trưởng thành di chuyển bất thường cũng có thể gặp ở nhiều cơ quan gần với ống tiêu hóa.
Người bệnh có thể không có triệu chứng nhưng có khi chỉ nhiễm một con giun cũng có biểu hiện rầm rộ, thậm chí đưa đi cấp cứu. Bệnh giun đũa chia thành 2 giai đoạn:
Vì ấu trùng giun đũa thực hiện chu trình phát triển bắt đầu từ ruột non, đi qua các cơ quan khác rồi trở lại kết thúc ở ruột non nên còn gọi là giai đoạn chu du. Trong quá trình chu du, ấu trùng có thể đi lạc đến các cơ quan khác và định vị bất thường tại đó nên gọi là ký sinh lạc chỗ.
Khi ấu trùng đến phổi với số lượng nhiều, người bệnh sẽ có biểu hiện rõ hơn bởi hội chứng Loeffler. Hội chứng này xuất hiện sau 7 – 18 ngày ấu trùng xuyên qua thành ruột, bệnh có 4 đặc điểm như:
Hội chứng Loeffler nặng hay nhẹ tùy thuộc số lượng ấu trùng giun có trong phổi và tùy thuộc cơ địa mỗi người. Ở người có cơ địa dị ứng, có thể biểu hiện nổi mẩn đỏ, ngứa da.
Trung tâm Xét nghiệm BVĐK Tâm Anh TP.HCM đạt tiêu chuẩn ISO 15189:2012, được đầu tư máy móc hiện đại với công nghệ tiên tiến, nhập khẩu chính hãng từ các nước Âu-Mỹ. Nhờ đó, người bệnh khi đến thực hiện xét nghiệm ký sinh trùng như: giun đũa chó mèo, giun xoắn, giun đầu gai, sán lá gan, sán lá phổi, sán dải… sẽ sớm có kết quả nhanh chóng, chính xác, giúp việc điều trị kịp thời và hiệu quả.
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Giun đũa Ascaris lumbricoides là loại ký sinh trùng phổ biến ở đường ruột người. Do đó, bên cạnh việc phòng ngừa bệnh như tránh phóng uế bừa bãi (gần bụi rậm, trong vườn, ruộng) hoặc dùng phân người bón cây…, ăn chín – uống sôi thì người bệnh cần xét nghiệm để điều trị kịp thời.
