Tiểu không tự chủ ở trẻ em là tình trạng tiểu không kiểm soát xảy ra ở trẻ em. Bệnh do sự mất kiểm soát ở bàng quang gây ra. Tiểu đối với trẻ 7 tuổi trở lên là một vấn đề sức khỏe cần phải điều trị. Ba mẹ cần đưa trẻ đến bệnh viện điều trị tiểu không tự chủ ở trẻ em nhanh chóng khi triệu chứng xuất hiện ở trẻ để hạn chế việc thể chất và tâm lý của trẻ bị ảnh hưởng xấu.
Tiểu không tự chủ ở trẻ em là tình trạng mất kiểm soát bàng quang, phổ biến ở trẻ dưới 3 tuổi. Với đối tượng này, nguyên nhân là do trẻ chưa có khả năng kiểm soát bàng quang hoặc khả năng kiểm soát bàng quang còn khá yếu. Khả năng này sẽ dần được cải thiện khi theo thời gian trẻ lớn lên. (1)
Bệnh được nhận biết rõ nhất qua việc trẻ bị rò rỉ nước tiểu vô thức, nhiều nhất là khi trẻ cười lớn, hắt hơi hoặc ho. Đồng thời, hiện tượng tiểu dầm (kể cả ban ngày và ban đêm) xuất hiện nhiều hơn. Ở một số trường hợp, trẻ sẽ tiểu dầm vào một khung giờ nhất định.
Tiểu không tự chủ ở trẻ em không đơn thuần là hiện tượng tiểu dầm về đêm mà được nhận biết là một loại rối loạn tiểu tiện. Trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ dưới 3 tuổi, khả năng kiểm soát nước tiểu và bàng quang vẫn chưa kiểm soát được.
Bàng quang sau khi nhận được lượng nước tiểu nhất định sẽ căng lên. Lúc này cơ thể người sẽ có ý thức đi tiểu. Tuy nhiên, đối với trẻ em, khả năng kiểm soát nước tiểu và bàng quang không ổn định như người lớn, vì thế hiện tượng tiểu dầm, tiểu không tự chủ ở trẻ em thường xuyên xảy ra.
Tiểu không tự chủ ở trẻ em được chẩn đoán là vấn đề rối loạn tiểu tiện khi xảy ra với các trẻ trên 6 tuổi. Bởi vì ở tuổi này, trẻ đã có thể kiểm soát phần nào nước tiểu và hoạt động của bàng quang, đồng nghĩa các hiện tượng tiểu dầm ban ngày và ban đêm sẽ giảm dần.
Giới hạn kiểu soát khả năng đi tiểu tự chủ ở trẻ em mà phụ huynh có thể tham khảo để quan sát tình hình sức khỏe của con: Hơn 90% trẻ từ 5 tuổi trở lên có thể kiểm soát được việc đi tiểu. Tiểu dầm chỉ xảy ra 30% ở trẻ 4 tuổi, 10% ở trẻ 7 tuổi, 3% trẻ 12 tuổi và 1% trẻ 18 tuổi.
Phụ huynh cần lưu ý rằng, giới hạn độ tuổi để chẩn đoán tiểu không tự chủ ở trẻ em được áp dụng cho những trẻ phát triển bình thường, không gặp tình trạng chậm phát triển tâm thần.
Có hai loại tiểu không tự chủ ở trẻ em:
Tiểu không tự chủ ở trẻ em là dấu hiệu cảnh báo cho các bệnh tiết niệu và sức khỏe tâm thần của trẻ.
Bệnh trong trường hợp là do nguyên nhân thứ phát gây nên sẽ liên quan đến các tình trạng hệ tiết niệu của trẻ. Cụ thể là sự cấu trúc, kích cỡ của các cơ quan trong hệ, điển hình là bàng quan. Nếu trẻ gặp những vấn đề này, phụ huynh cần điều trị tận gốc các bệnh này trước khi điều trị tiểu không tự chủ ở trẻ em.
Những bệnh có thể gây ra tiểu không tự chủ ở trẻ em mà phụ huynh cần lưu ý gồm:
Phụ huynh cần đưa trẻ đến gặp bác sĩ khi tình trạng tiểu không tự chủ của trẻ kéo dài dài trên 6 tháng, ở độ tuổi mà trẻ đã có thể kiểm soát được nước tiểu và bàng quang. (2)
Vì tiểu không tự chủ được xem là một hiện tượng khá phổ biến ở trẻ dưới 5 tuổi, liên quan đến sự phát triển và hoàn thiện cơ thể tự nhiên của trẻ. Do vậy, phụ huynh khi phát hiện triệu chứng này ở trẻ, không nên quá lo lắng và vội vàng đưa trẻ đi đến bác sĩ. Thay vào đó, phụ huynh nên cẩn thận quan sát hành vi và biểu hiện của trẻ để xem có thêm những triệu chứng bất thường nào kèm theo hay không.
Đối với trẻ thuộc độ tuổi đã có thể kiểm soát được nước tiểu và bàng quang, hoặc bản thân trẻ đã có thể tiểu tự chủ từ trước đó, bất chợt xuất hiện 1 – 2 cơn tiểu không tự chủ thì bố mẹ cũng nên tiếp tục quan sát. Với các trẻ này, bố mẹ nên tập trung nhiều vào sức khỏe tâm thần của trẻ, tìm hiểu xem trẻ có những ức chế hoặc khúc mắc nào chưa được giải tỏa dẫn đến ảnh hưởng tâm lý hay không.
Phụ huynh sẽ cần đưa trẻ đến gặp bác sĩ khi triệu chứng tiểu không tự chủ ở trẻ em đã kéo dài 6 tháng. Bên cạnh đó, nếu trẻ có những biểu hiện bất thường khác kèm theo, phụ huynh cũng nên đưa trẻ đến thăm khám với bác sĩ để được chẩn đoán phát hiện bệnh nguyên phát kịp thời.
Thăm khám lâm sàng là hoạt động bác sĩ sẽ xem xét các triệu chứng hiện ddos của trẻ. Những thông tin cần cung cấp cho bác sĩ bao gồm thời gian và tần suất tiểu không tự chủ ở trẻ, hiện tượng nào xảy ra thường xuyên nhất, có triệu chứng khác đi kèm hay không.
Dựa vào những thông tin lâm sàng mà người bệnh cung cấp, bác sĩ sẽ có đánh giá tổng quan về tình trạng rối loạn tiểu tiện ở trẻ. Từ đó, chỉ định phương pháp điều trị tiểu không tự chủ ở trẻ em, hoặc các hoạt động chẩn đoán cận lâm sàng tiếp theo nếu cần thiết.
Xét nghiệm và phân tích nước tiểu là phương pháp tìm ra vi khuẩn gây nhiễm trùng bên trong mẫu nước tiểu của trẻ. Bác sĩ sẽ chỉ định ở những trẻ có biểu hiện nhiễm trùng cơ quan sinh dục, nhiễm trùng đường tiết niệu bên cạnh tiểu không tự chủ.
Chụp bàng quang là phương pháp chẩn đoán tiểu không tự chủ ở trẻ em bị nghi ngờ có cấu trúc bất thường ở bàng quang như bàng quang nhỏ hoặc bàng quang tăng hoạt.
Dựa vào hình ảnh, bác sĩ sẽ quan sát được hình dáng của bàng quang trẻ, từ đó kết luận tình trạng tiểu không tự chủ ở trẻ em có phải là do bất thường trong cấu trúc bàng quang hay không.
Bác sĩ có thể sẽ thực hiện siêu âm hoặc dùng catheter để kiểm tra tổng quan mẫu nước tiểu thừa của trẻ em. Dựa vào sắc tố của nước tiểu, bác sĩ có thể đưa ra đánh giá khách quan về tình trạng bệnh của trẻ.
Biện pháp điều trị tiểu không tự chủ ở trẻ em do nguyên nhân từ bệnh khác cần được giải quyết bệnh khởi phát này trước. Đồng thời, kết hợp với việc tập cho trẻ làm quen với việc kiểm soát bàng quang để hệ thống thần kinh của trẻ có thể quen và ổn định dần. Cần lưu ý rằng, la mắng trẻ là một điều không nên làm nếu muốn điều trị tiểu không tự chủ ở trẻ em.
Những phương pháp điều trị tiểu không tự chủ ở trẻ em trực tiếp gồm thay đổi thói quen sinh hoạt và nội khoa bằng thuốc đường uống.
Trẻ bị chứng tiểu không tự chủ cần được điều chỉnh thói quen trước khi đi ngủ và chế độ dinh dưỡng. Đồng thời, phụ huynh cũng nên thay đổi chế độ dinh dưỡng phù hợp cho trẻ để giảm thiểu tối đa khả năng tiểu không tự chủ ở trẻ.
Phụ huynh nên hạn chế nước tiểu cho trẻ trước khi đi ngủ bằng cách không cho trẻ uống nước hoặc sữa cận giờ ngủ. Tiếp theo, những thực phẩm nóng hoặc cay nồng sẽ kích thích bàng quang của trẻ, vì vậy hạn chế cho trẻ ăn những thực phẩm, món ăn như thế này.
Trẻ bị tiểu không tự chủ được khuyến khích ăn mặc thoải mái, đặc biệt là khi đi ngủ để tránh quần áo va chạm cơ quan sinh dục, kích thích lên bàng quang dẫn đến rò rỉ nước tiểu không kiểm soát.
Ngoài ra, PGS. TS. BS Vũ Lê Chuyên chia sẻ, phụ huynh cần để trẻ đi tiểu sạch trước khi đi ngủ. Sau đó, canh khung giờ mà trẻ thường tiểu dầm để gọi trẻ dậy đi tiểu sạch một lần nữa trước đó 30 – 60 phút, như vậy sẽ hạn chế được tình trạng tiểu không tự chủ ở trẻ em.
Điều trị tiểu không tự chủ ở trẻ em bằng uống thuốc được áp dụng cho những trường hợp nặng, trẻ không đáp ứng các phương pháp thay đổi thói quen sống và tập kiểm soát bàng quang kia.
Thuốc được sử dụng điều trị là thuốc ức chế thần kinh bàng quang và ức chế phân tiết nước tiểu.
Tiểu không tự chủ ở trẻ em không phải là một bệnh lý phức tạp gây hại đến tính mạng trẻ. Dù vậy, triệu chứng gây ra áp chế tâm lý cho trẻ bị bệnh nhiều, thường là đến từ phản ứng của gia đình, đặc biệt là bố mẹ. Vì thế, phụ huynh nên bình tĩnh nhìn nhận đây là một vấn đề sức khỏe để có thể cho trẻ sự quan tâm chăm sóc đúng, không gây áp lực đến tâm lý của trẻ.
Trẻ dễ bị tổn thương tâm lý khi tiểu không tự chủ là do phản ứng đến từ người lớn và phụ huynh. Trẻ ở độ tuổi nhỏ thường không có nhận thức đúng về căn nguyên của các triệu chứng bất thường ở cơ thể mình. Đối với việc tiểu dầm, tiểu không tự chủ còn là vấn đề nhạy cảm, liên quan trực tiếp đến tâm lý trẻ.
Những lời trách mắng của người lớn có thể sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến nhận thức của trẻ về bản thân. ở một số trẻ hình thành tư duy sai lệch về bản thân, cho rằng hiện tượng tiểu không tự chủ này là một hành vi sai trái.
Một trong những nguyên nhân chủ yếu gây ra tiểu không tự chủ ở trẻ em hoặc các vấn đề rối loạn tiểu tiện tương tự đều đến từ những sự không ổn định trong hệ thống thần kinh của trẻ.
Việc trẻ chỉ nhận thức được mình đang có hành vi tiểu dầm, đặc biệt đối với những trẻ trên 6 tuổi, mà chưa thể tự biết được đây là một loại bệnh lý, sẽ khiến trẻ tự ti, làm nặng hơn sự bất ổn của hệ thống thần kinh bàng quang.
Nếu tình trạng này kéo dài, trẻ có thể sẽ có những hành vi là hệ lụy của sự mặc cảm, cảm giác tội lỗi do phụ huynh la mắng như thu mình lại, tách biệt khỏi xã hội, tự kỷ. Ở một số trẻ khác có thể sẽ có sự thay đổi tiêu cực trong tính cách như là trở nên hung hãn hơn.
Chứng tiểu không tự chủ ở trẻ em trầm trọng hơn khi bị phụ huynh la mắng vì cảm giác sợ hãi và tội lỗi. Những yếu tố này sẽ tác động mạnh và trực tiếp lên tâm lý của trẻ, trở thành nỗi áp chế khó kiểm soát.
Như vậy, hệ thống thần kinh điều khiển bàng quang của trẻ chưa được điều trị và đưa về sự quản lý phù hợp, đã phải chịu thêm áp lực tâm lý khác khiến cho tình hình tiểu không tự chủ càng trở nên nghiêm trong hơn.
Để điều trị tiểu không tự chủ ở trẻ em, bố mẹ nên tập kiểm soát bàng quang cho trẻ và theo dõi sát sao các triệu chứng bất thường ở trẻ trong khoảng thời gian này.
Đối với trẻ dưới 6 tuổi, bố mẹ nên thực hiện điều trị chứng tiểu không tự chủ cho trẻ tại nhà bằng các phương pháp liên quan đến thói quen sinh hoạt, chế độ dinh dưỡng và cho trẻ mặc những quần áo thoải mái, không bó sát. Bên cạnh đó, bố mẹ cần kiểm tra xem trẻ có triệu chứng nào liên quan đến nấm, nhiễm trùng đường tiết niệu hay không.
Nếu có, cần lập tức đứa trẻ đến thăm khám với bác sĩ chuyên khoa để được điều trị sớm. Đồng thời, bố mẹ nên tập dần cho trẻ cách kiểm soát bàng quang như:
Cách phòng tránh tiểu không tự chủ ở trẻ chủ yếu tập trung vào chế độ dinh dưỡng và cách bố mẹ xây dựng thói quen sống cho trẻ.
Một số cách phòng tránh tiểu không tự chủ ở trẻ gồm:
Trung tâm Tiết niệu Thận học, Khoa Nam học – Tiết niệu của Hệ thống BVĐK Tâm Anh quy tụ đội ngũ các chuyên gia đầu ngành, Nội khoa và Ngoại khoa, giỏi chuyên môn, tận tâm.
Nhà giáo nhân dân GS.TS.BS Trần Quán Anh, Thầy thuốc ưu tú PGS.TS.BS Vũ Lê Chuyên là những cây đại thụ trong ngành Tiết niệu Thận học Việt Nam. Cùng với các tên tuổi Thầy thuốc ưu tú TS.BS Nguyễn Thế Trường Thầy thuốc ưu tú BS.CKII Tạ Phương Dung, TS.BS Nguyễn Hoàng Đức, TS.BS Từ Thành Trí Dũng, ThS.BS.CKI Nguyễn Đức Nhuận, BS.CKII Nguyễn Lê Tuyên, ThS.BS Nguyễn Tân Cương, ThS.BS Tạ Ngọc Thạch, BS.CKI Phan Trường Nam…
Các chuyên gia, bác sĩ của Trung tâm luôn tự tin làm chủ những kỹ thuật mới nhất, phát hiện sớm và điều trị hiệu quả các bệnh lý về thận và đường tiết niệu, giúp người bệnh rút ngắn thời gian nằm viện, hạn chế nguy cơ tái phát, nâng cao chất lượng cuộc sống.
Với hệ thống máy móc, trang thiết bị hiện đại hàng đầu trong nước và khu vực; Phòng mổ đạt tiêu chuẩn quốc tế; Cùng với khu nội trú và dịch vụ cao cấp 5 sao… Trung tâm Tiết niệu Thận học nổi bật với các dịch vụ thăm khám, tầm soát và điều trị tất cả các bệnh lý đường tiết niệu.
Từ các thường gặp cho đến các cuộc đại phẫu thuật kỹ thuật cao. Có thể kể đến phẫu thuật nội soi sỏi thận, ghép thận, cắt bướu bảo tồn nhu mô thận; cắt thận tận gốc; cắt tuyến tiền liệt tận gốc; cắt toàn bộ bàng quang tạo hình bàng quang bằng ruột non; cắt tuyến thượng thận; tạo hình các dị tật đường tiết niệu… Chẩn đoán – điều trị nội khoa và ngoại khoa tất cả các bệnh lý Nam khoa.
Để đặt lịch khám và điều trị với các chuyên gia đầu ngành tại Trung tâm Tiết niệu Thận học, Khoa Nam học – Tiết niệu Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, quý khách có thể đặt hẹn trực tuyến qua các cách sau đây:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Để điều trị tiểu không tự chủ ở trẻ em, phụ huynh sau khi phát hiện ra triệu chứng của trẻ, không nên trách mắng trẻ vì sẽ làm tình trạng sức khỏe lẫn tình trạng tiểu không kiểm soát của trẻ trở nên nặng hơn. Thay vào đó, bố mẹ nên chăm sóc trẻ, hướng dẫn trẻ cách kiểm soát bàng quang bằng cách thay đổi thói quen đi tiểu, có một chế độ dinh dưỡng phù hợp. Bên cạnh đó, quan sát và tìm hiểu các nguyên nhân gốc dẫn đến tình trạng này để có thể điều trị hiệu quả cho trẻ.
