Viêm màng não do vi khuẩn có thể nguy hiểm tính mạng nếu không điều trị kịp thời. Bệnh diễn tiến nhanh và có thể xảy ra ở mọi đối tượng. Vậy viêm màng não nhiễm khuẩn là bệnh gì? Làm sao chủ động phòng bệnh?
Viêm màng não do vi khuẩn (hay viêm màng não do nhiễm trùng) là một cấp cứu nội khoa có thể dẫn đến tử vong nhanh chóng. Dù vậy, nếu bệnh được chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời sẽ gia tăng hiệu quả chữa trị. Nguyên nhân gây viêm màng não vi khuẩn là gì? Triệu chứng của bệnh ra sao? Chẩn đoán và điều trị bằng cách nào? Bệnh nhiễm khuẩn viêm màng não có phòng ngừa được không? Mời bạn tham khảo bài viết này.
Viêm màng não do vi khuẩn hay viêm màng não do nhiễm khuẩn là một trường hợp cấp cứu nội khoa có thể dẫn đến tử vong chỉ trong 24 giờ sau khi khởi phát, nếu không điều trị kịp thời. Bệnh xảy ra khi màng não (phần bao quanh não có nhiệm vụ bảo vệ não và tủy sống) và khoang dưới màng nhện bị viêm nhiễm bởi sự xâm nhập của vi khuẩn.
Khi đó, vi khuẩn xâm nhập vào màng não sẽ gây viêm các mô xung quanh não, khiến cho lưu lượng máu não bị gián đoạn và gia tăng nguy cơ đột quỵ não. (1)
Như đã đề cập, nguyên nhân gây viêm màng não là do vi khuẩn xâm nhập vào màng não.
Hiện nay, nhiều nghiên cứu cho thấy có khoảng 50 loại vi khuẩn khác nhau gây viêm màng não. Trong đó, viêm màng não xảy ra phổ biến do các loại vi khuẩn sau đây:
Vi khuẩn gây bệnh viêm màng não thường có sẵn trong môi trường sống hoặc có thể tồn tại trong các bộ phận của cơ thể như cổ họng, mũi… mà không gây ra bất kỳ triệu chứng nào.
Tuy nhiên, dù chưa khởi phát bệnh nhưng người mang vi khuẩn gây viêm màng não vẫn có thể lây vi khuẩn sang người khác thông qua dịch tiết đường hô hấp như ho, hắt xì, hôn, dùng chung dụng cụ ăn uống… Ngoài ra, liên cầu khuẩn nhóm B và vi khuẩn E. coli có thể lây lan từ mẹ sang con trong quá trình sinh nở.
Mặc dù viêm màng não do vi khuẩn có thể xảy ra ở mọi đối tượng, nhưng nhóm người sau đây có nguy cơ mắc bệnh cao hơn người khác:
Bên cạnh đó, người từng phẫu thuật cột sống, não hoặc bị nhiễm trùng máu cũng sẽ có nguy cơ mắc bệnh nhiễm khuẩn viêm màng não cao hơn người bình thường.
Một số triệu chứng viêm màng não vi khuẩn thường gặp như:
Với trẻ dưới 2 tuổi, bệnh có thể gây sốt cao dẫn đến nôn ói, ngủ li bì, thóp phồng, co giật… Mặt khác, đối với trẻ em trên 2 tuổi và người lớn, bệnh viêm màng não do vi khuẩn có thể gây buồn ngủ kéo dài, gia tăng cảm giác khó chịu trong cơ thể, thậm chí xảy ra động kinh và đột quỵ.
Nếu không phát hiện sớm và điều trị kịp thời, bệnh viêm màng não do vi khuẩn có thể gây đột quỵ và tử vong. Trường hợp may mắn giữ được tính mạng, người bệnh có thể đối mặt một số biến chứng nguy hiểm như:
>> Xem thêm: 3 biến chứng viêm màng não nguy hiểm và di chứng sau điều trị
Bên cạnh đó, người bị viêm màng não vi khuẩn có thể gặp phải các di chứng lâu dài như:
Tại các cơ sở y tế, người bệnh bị nghi ngờ mắc viêm màng não do vi khuẩn sẽ được bác sĩ thăm khám lâm sàng và kiểm tra qua các xét nghiệm. Sau đó, bác sĩ có thể sẽ chỉ định các xét nghiệm máu, và các dịch trong cơ thể của người bệnh.
Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định người bệnh thực hiện chọc dò tủy sống để lấy dịch não tủy (chất lỏng bao quanh tủy sống). Mẫu dịch não tủy sau khi thu thập sẽ trải qua quá trình xét nghiệm, phân tích tại phòng thí nghiệm. Kết quả phân tích dịch não tủy sẽ góp phần giúp bác sĩ đưa ra chẩn đoán chính xác về bệnh viêm màng não do vi khuẩn. (3)
Sau khi đã chẩn đoán và xác định được loại vi khuẩn gây viêm màng não, người bệnh được điều trị bằng thuốc kháng sinh dạng tiêm qua đường tĩnh mạch trong thời gian từ 14 đến 21 ngày hoặc lâu hơn, tùy tình trạng của người bệnh.
Ngoài ra, để điều trị hồi sức tích cực khi xảy ra biến chứng phù não, bác sĩ có thể chỉ định người bệnh thở máy qua nội khí quản, đặt truyền tĩnh mạch trung tâm để duy trì vận mạch, lọc máu hoặc sử dụng thuốc chống phù não. Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể cân nhắc sử dụng thuốc corticosteroid để hỗ trợ cải thiện nhanh tình trạng viêm, sưng ở người bệnh.
Hiện nay, tiêm vaccine là cách phòng ngừa bệnh viêm màng não do vi khuẩn hiệu quả. Lưu ý, vaccine chỉ hỗ trợ phòng bệnh, người được tiêm vaccine vẫn có thể mắc bệnh viêm màng não do nhiễm khuẩn. Vì vậy, cần tránh xa các yếu tố nguy cơ nhằm hạn chế khởi phát bệnh.
Hiện nay, các loại vaccine có thể giúp phòng ngừa bệnh viêm màng não do vi khuẩn bao gồm:
Để phòng ngừa hiệu quả bệnh viêm màng não do nhiễm khuẩn, trẻ cần được tiêm vaccine phòng bệnh trong độ tuổi từ 11 – 12 tuổi và tiêm nhắc lại vào năm 16 tuổi.
Hiện tại, người dân có thể tiêm phòng bệnh viêm màng não do vi khuẩn tại các cơ sở y tế được Bộ Y tế cấp phép cung cấp dịch vụ này, đơn cử như Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC.
Tại đây cung cấp đầy đủ các loại vaccine tiêm phòng viêm màng não vi khuẩn cho người lớn và trẻ em với nguồn gốc rõ ràng như vaccine 6 trong 1 Infanrix Hexa, vaccine 5 trong 1 Pentaxim… Ngoài ra, VNVC còn là đơn vị duy nhất tại Việt Nam sở hữu hệ thống kho lạnh đạt chuẩn GSP. Do đó, quy trình lưu trữ vaccine tại đây được đảm bảo đạt chuẩn quốc tế (2 đến 8 độ C). (4)
Ngoài ra, để hạn chế nguy cơ lây bệnh nhiễm khuẩn viêm màng não từ mẹ sang con, phụ nữ mang thai cần được xét nghiệm Streptococcus nhóm B vào tuần thứ 36 hoặc 37 của thai kỳ. Trường hợp dương tính với vi khuẩn này, bác sĩ có thể sẽ chỉ định thai phụ dùng thuốc kháng sinh trong quá trình chuyển dạ để hỗ trợ phòng tránh nguy cơ nhiễm liên cầu khuẩn nhóm B cho em bé.
Bệnh nhiễm khuẩn viêm màng não thường chuyển biến nhanh và dễ bị nhầm lẫn với các bệnh thông thường. Do đó, ngay khi xuất hiện triệu chứng, người bệnh cần nhanh chóng đến khám tại bệnh viện gần nhất nhằm hạn chế các biến chứng và nguy cơ tử vong do.
Quy tụ đội ngũ y bác sĩ chuyên khoa Phẫu thuật thần kinh giỏi chuyên môn, giàu kinh nghiệm, Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh là nơi chẩn đoán và chữa trị thành công nhiều trường hợp viêm màng não nói chung và viêm màng não do vi khuẩn nói riêng.
Bệnh viện được đầu tư xây dựng với hệ thống máy móc hiện đại, nhập khẩu đồng bộ từ các nước tiên tiến, hướng tới mục tiêu tạo ra môi trường khám chữa bệnh chất lượng, thân thiện với người bệnh. Khoa Phẫu thuật thần kinh có sự phối hợp chặt chẽ với các chuyên khoa khác như Tai Mũi Họng, Trung tâm xét nghiệm, Chẩn đoán hình ảnh, Trung tâm Sơ sinh,… giúp bác sĩ chẩn đoán chính xác bệnh lý, từ đó đưa ra phác đồ điều trị phù hợp cho người bệnh.
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Tóm lại, để bảo vệ tính mạng cũng như hạn chế nguy cơ xảy ra biến chứng, việc chẩn đoán và điều trị viêm màng não nhiễm khuẩn cần được thực hiện càng sớm càng tốt. Mỗi người cần chủ động ngăn ngừa viêm màng não do vi khuẩn bằng cách tiêm vaccine phòng bệnh, nâng cao sức khỏe tổng thể với một lối sống khoa học.