Ung thư đại tràng giai đoạn cuối là thời điểm vô cùng khó khăn đối với bất cứ người bệnh nào và người thân của họ. Hiểu rõ những điều cần làm có thể giúp nâng cao chất lượng sống cho bệnh nhân.
ThS.BS Trần Ngọc Hải, khoa Ung bướu, BVĐK Tâm Anh Hà Nội, cho biết, một khi các phương pháp điều trị đặc hiệu ung thư đại tràng không còn hiệu quả, nó được coi là ung thư đại tràng giai đoạn cuối. Tại thời điểm này, điều cần thiết là phải biết những gì sẽ xảy ra. Mặc dù tình trạng bệnh sẽ tiếp tục tiến triển nhưng thời điểm tử vong là rất khó đoán.
Việc biết các triệu chứng ung thư đại tràng giai đoạn cuối có thể giúp người thân trong gia đình chuẩn bị các phương án để giảm bớt sự đau đớn và sợ hãi trong giai đoạn cuối đời của bệnh nhân.
Ung thư đại tràng giai đoạn cuối thuộc giai đoạn cuối cùng của ung thư đại tràng giai đoạn 4. Đây là giai đoạn nặng nhất của bệnh ung thư, bệnh nhân không còn đáp ứng với các phương pháp điều trị thông thường.
Ung thư đại tràng giai đoạn 4 là gì? Các giai đoạn của ung thư đại tràng giai đoạn 4 bao gồm:
Trong giai đoạn cuối của bệnh ung thư đại tràng, người bệnh có thể gặp một số vấn đề ở các cơ quan trong cơ thể như: (1)
Nếu ung thư ở hệ tiêu hóa (ví dụ: dạ dày, tuyến tụy hoặc đại tràng), thức ăn hoặc chất thải có thể không đi qua được, gây đầy hơi, buồn nôn hoặc nôn. Nếu bệnh ung thư khiến thức ăn không được tiêu hóa hoặc hấp thụ, bệnh nhân cũng có thể bị suy dinh dưỡng.
Nếu còn lại quá ít mô phổi khỏe mạnh hoặc nếu ung thư chặn một phần phổi, người bệnh có thể khó thở và khó nhận đủ oxy. Hoặc, nếu phổi bị xẹp, nó có thể bị nhiễm trùng, điều này có thể quá khó khăn đối với những người mắc bệnh ung thư giai đoạn cuối.
Nếu ung thư ở xương, quá nhiều canxi có thể đi vào máu, có thể gây bất tỉnh và tử vong. Xương có khối u cũng có thể bị vỡ và không lành.
Gan loại bỏ các chất độc ra khỏi máu, giúp tiêu hóa thức ăn, chuyển hóa thức ăn thành các chất cần thiết cho sự sống. Nếu không có đủ mô gan khỏe mạnh, sự cân bằng hóa học của cơ thể sẽ bị rối loạn. Người bệnh ung thư đại tràng giai đoạn 4 di căn gan cuối cùng có thể bị hôn mê.
Khi ung thư ở tủy xương, cơ thể không thể tạo đủ tế bào máu khỏe mạnh. Số lượng tế bào hồng cầu thấp sẽ gây thiếu máu và cơ thể sẽ không có đủ oxy trong máu. Số lượng bạch cầu thấp sẽ khiến bạn khó chống lại nhiễm trùng. Và lượng tiểu cầu giảm xuống sẽ ngăn máu đông lại, khó kiểm soát tình trạng chảy máu bất thường.
Một khối u lớn trong não có thể gây ra các vấn đề về trí nhớ, các vấn đề về thăng bằng, chảy máu trong não hoặc mất chức năng ở một bộ phận cơ thể khác, cuối cùng có thể dẫn đến hôn mê.
Trong một số trường hợp, không thể xác định chính xác nguyên nhân và bệnh nhân chỉ đơn giản là suy sụp từ từ, ngày càng yếu đi cho đến khi không chống chọi được với căn bệnh ung thư.
Ngoài ra, ở người bệnh ung thư đại tràng giai đoạn cuối, một số điều bất thường sẽ xảy ra bao gồm.
Lúc này, người bệnh có thể thấy những khoảng dừng giữa các nhịp thở hoặc nghe thấy tiếng ục ục, còn được gọi là tiếng lục cục. Để giúp người bệnh thoải mái hơn, hãy thử kê cao đầu giường và không cho họ uống thêm chất lỏng vào thời điểm này. Bởi vì chất lỏng có thể tích tụ trong cổ họng và làm cho tình trạng ọc ọc trở nên tồi tệ hơn.
Ở giai đoạn này, người bệnh có thể lú lẫn, kích động và thậm chí bị ảo giác. Họ có thể không nhận ra người thân hoặc có vẻ khó chịu và bất cần mà không có lý do rõ ràng.
Thuốc có thể giúp làm giảm các triệu chứng này. Người thân không nên tranh cãi với bệnh nhân, thay vào đó hãy cố gắng trấn an, vỗ về họ.
Một “sự thay đổi bất thường” là khi một người nào đó sắp qua đời có những khoảnh khắc hoàn toàn minh mẫn. Họ thậm chí có thể yêu cầu thức ăn sau khi kiêng ăn nhiều ngày. Không phải ai cũng sẽ trải qua một “sự thay đổi bất thường” vào cuối đời, nhưng nó có thể khiến gia đình bối rối nếu họ gặp phải.
Một sự thay đổi bất thường có thể kéo dài đến vài ngày hoặc chỉ diễn ra trong một hoặc hai khoảnh khắc trước khi người bệnh qua đời. Đến nay, khoa học vẫn không hiểu rõ tại sao một số người lại trải qua “sự thay đổi bất thường” trong khi những người khác thì không.
Theo Hiệp hội Ung thư Lâm sàng Hoa Kỳ (ASCO), ung thư đại tràng giai đoạn 4 tiên lượng sống sót sau 5 năm chỉ 14%. Việc điều trị ung thư đại tràng giai đoạn 4 chủ yếu tập trung vào các phương pháp điều trị giảm nhẹ các triệu chứng, chăm sóc, cải thiện chất lượng sống trong những ngày cuối đời cho bệnh nhân. (2)
Nội soi đại tràng và các phương pháp chẩn đoán hình ảnh là phương pháp được sử dụng để chẩn đoán ung thư giai đoạn 4.
Nội soi đại tràng thể cho phép thực hiện các phương pháp chẩn đoán (chẳng hạn như sinh thiết khối u nhằm xác định rõ hơn giai đoạn ung thư đại tràng/mô học và xác định chiến lược điều trị tiếp theo.
Ung thư đại tràng giai đoạn IV đã lây lan từ đại tràng đến các cơ quan và mô ở xa. Ung thư đại tràng thường di căn đến gan, nhưng nó cũng có thể di căn đến những nơi khác như phổi, não, phúc mạc (niêm mạc của khoang bụng) hoặc đến các hạch bạch huyết ở xa.
Trong hầu hết các trường hợp, phẫu thuật không có khả năng chữa ung thư đại tràng giai đoạn cuối. Nhưng nếu chỉ có một số khối u nhỏ di căn trong gan hoặc phổi và chúng có thể được loại bỏ cùng với ung thư đại tràng, phẫu thuật có thể giúp người bệnh sống lâu hơn. Điều này có nghĩa là phải phẫu thuật để loại bỏ phần đại tràng có chứa tế bào ung thư cùng với các hạch bạch huyết gần đó, cộng với phẫu thuật để loại bỏ các khu vực ung thư lây lan. Hóa trị liệu cũng thường được dùng sau khi phẫu thuật. Trong một số trường hợp, truyền động mạch gan có thể được sử dụng nếu ung thư đã di căn đến gan. (3)
Nếu không thể loại bỏ các khối di căn vì chúng quá lớn hoặc có quá nhiều khối, truyền hóa chất trước khi phẫu thuật (hóa trị bổ trợ mới) có thể được thực hiện. Sau đó, nếu các khối u nhỏ lại, phẫu thuật có thể được chỉ định để cố gắng loại bỏ chúng. Hóa trị có thể được truyền lại sau khi phẫu thuật. Đối với các khối u trong gan, một lựa chọn khác có thể tiêu diệt chúng đó là phương pháp cắt bỏ hoặc thuyên tắc mạch.
Nếu ung thư đã di căn xa thì hóa trị là phương pháp điều trị chính. Nhưng người bệnh có thể vẫn cần phẫu thuật nếu ung thư làm tắc đại tràng hoặc có khả năng gây tắc nghẽn đại tràng. Đôi khi, người bệnh có thể tránh được phẫu thuật bằng cách đặt một stent (một ống kim loại rỗng) vào đại tràng trong quá trình nội soi để giữ cho nó lưu thông. Hoặc người bệnh có thể sử dụng các phẫu thuật như cắt bỏ hoặc cắt đại tràng chuyển hướng (cắt đại tràng trên mức ung thư và làm hậu môn nhân tạo trên da bụng để đưa chất thải ra ngoài).
Nếu bị ung thư đại tràng giai đoạn IV và bác sĩ đề nghị phẫu thuật, điều quan trọng là người bệnh phải hiểu mục tiêu của cuộc phẫu thuật, cho dù đó là cố gắng chữa khỏi bệnh ung thư hay để ngăn ngừa hoặc làm giảm các triệu chứng của bệnh ung thư.
Hầu hết những người bị ung thư giai đoạn IV sẽ được hóa trị và/hoặc các liệu pháp nhắm mục tiêu để kiểm soát ung thư. Việc lựa chọn phác đồ phụ thuộc vào một số yếu tố, bao gồm bất kỳ phương pháp điều trị nào trước đây bạn đã thực hiện và sức khỏe tổng thể của người bệnh.
Nếu một trong những phác đồ được lựa chọn không đạt hiệu quả, người bệnh có thể được thử một phác đồ khác. Đối với những người có khối u thay đổi nhất định trong gen MMR, một lựa chọn khác sau khi hóa trị ban đầu có thể là điều trị bằng thuốc trị liệu miễn dịch.
Đối với các bệnh nhân ung thư đại tràng giai đoạn muộn, xạ trị cũng có thể được sử dụng để giúp ngăn ngừa hoặc làm giảm các triệu chứng của ung thư như đau ở đại tràng. Nó cũng có thể được sử dụng để điều trị các vùng lan rộng như phổi hoặc xương. Nó có thể thu nhỏ khối u trong một thời gian, nhưng không có khả năng chữa khỏi ung thư.
Chăm sóc giảm nhẹ là chăm sóc y tế chuyên biệt cho những người mắc bệnh nghiêm trọng hoặc đe dọa tính mạng. Trọng tâm của chăm sóc giảm nhẹ là giảm đau và các triệu chứng khác, cả khi điều trị tích cực và khi ngừng điều trị.
Chăm sóc giảm nhẹ ung thư giúp cải thiện chất lượng cuộc sống của người bệnh bằng cách ngăn ngừa và giảm bớt cơn đau. Khi người bệnh thoải mái hơn, chất lượng cuộc sống của gia đình họ cũng có thể tốt hơn.
Chăm sóc giảm nhẹ bao gồm điều trị các triệu chứng về thể chất như đau, và giúp người bệnh cũng như gia đình của họ giải quyết các mối quan tâm về tình cảm, xã hội và tinh thần. (4)
Bệnh nhân ung thư đại tràng giai đoạn cuối cần được bác sĩ hỗ trợ trong các trường hợp sau đây.
Mọi người đều có những nhu cầu khác nhau, nhưng một số lo lắng là phổ biến đối với hầu hết các bệnh nhân ung thư giai đoạn cuối. Hai trong số những lo lắng này là sợ bị bỏ rơi và sợ trở thành gánh nặng. Vì vậy, những người chăm sóc có thể áp dụng một số cách sau để giúp người bệnh:
Trong giai đoạn này, nhiều người bệnh có xu hướng nhìn lại và suy ngẫm về cuộc sống, những di sản mình đã tạo ra và những người thân yêu sẽ bị bỏ lại phía sau.
Một số câu hỏi cần khám phá với người bệnh như sau:
Nhiều cuộc khảo sát đã ghi nhận rằng, những bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo, đe dọa tính mạng đã nói, sống tích cực hoặc thêm tính hài hước vẫn là một lối thoát quan trọng đối với họ. Ngay cả trong thời điểm thử thách này, tiếng cười vẫn có thể là liều thuốc tốt nhất.
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Ung thư đại tràng giai đoạn cuối là thời điểm đau đớn nhất về thể xác và tinh thần của bệnh nhân, song cũng là thời khắc vô cùng khó khăn đối với người thân của họ. Các phương pháp điều trị trong giai đoạn này hướng tới giảm nhẹ các triệu chứng, mang đến chất lượng sống tốt hơn cho bệnh nhân. Do đó, gia đình bệnh nhân nên thả lỏng điều trị và không nên quá nguyên tắc trong việc ăn uống. Hãy cho người bệnh được ăn uống những gì họ cảm thấy thích, hãy chiều theo nhu cầu, nguyện vọng và xoa dịu tinh thần họ càng nhiều càng tốt. Luôn kề cạnh, chăm sóc, an ủi, vỗ về bệnh nhân những ngày cuối đời, giúp trấn an tinh thần, giảm lo lắng, bất an trong tâm lý của họ thật sự là những điều ý nghĩa nên làm đối với bất kỳ bệnh nhân ung thư nào.
