Ruột thừa là một đoạn ruột nhỏ, hình ống, dài khoảng 5 – 10cm, nằm ở đầu dưới của manh tràng – phần đầu tiên của ruột già, phía bên phải bụng dưới (1). Ruột thừa không tham gia trực tiếp vào quá trình tiêu hóa và thường được xem là một phần phụ của hệ tiêu hóa. Vậy trẻ em bị vỡ ruột thừa có nguy hiểm không? Nguyên nhân và dấu hiệu vỡ ruột thừa ở trẻ là gì? Chi tiết xem qua bài viết sau đây!
Vỡ ruột thừa ở trẻ em là biến chứng của viêm ruột thừa, có thể gây tử vong ở trẻ nhanh chóng nếu không được can thiệp ngoại khoa kịp thời. Viêm ruột thừa có thể xảy ra ở bất kỳ độ tuổi nào, nhưng thường gặp ở trẻ em và thanh thiếu niên ở độ tuổi từ 10 – 20. (2)
Theo một thống kê năm 2018, trẻ nhỏ bị viêm ruột thừa có nguy cơ vỡ ruột thừa cao hơn so với trẻ lớn. Nguyên nhân là do trẻ chưa thể mô tả chính xác được cơn đau của bản thân cũng như diễn đạt các triệu chứng một cách rõ ràng. Do đó, nhiều trường hợp trẻ bị viêm ruột thừa được chẩn đoán muộn, nhập viện khi đã có biến chứng do ruột thừa vỡ…
Khi trẻ em bị viêm ruột thừa nhưng không được phát hiện và điều trị kịp thời, tình trạng viêm sẽ ngày càng nghiêm trọng. Vi khuẩn, phân, dịch mủ và khí bị ứ đọng khiến áp lực bên trong ruột thừa tăng lên và ruột thừa bị sưng to. Khi áp lực tăng quá mức, một phần thành ruột thừa có thể bị thiếu máu nuôi dưỡng và chết đi, từ đó hình thành lỗ thủng, vỡ ruột thừa.
Trước khi vỡ ruột thừa, trẻ sẽ có các biểu hiện của viêm ruột thừa như đau bụng ở quanh rốn rồi chuyển dần sang vùng hạ vị, hố chậu phải, bụng chướng, táo bón/tiêu chảy, biếng ăn, sốt, buồn nôn. Sau khoảng 48 – 72 giờ, biến chứng vỡ ruột thừa xảy ra, các triệu chứng trở nên nguy hiểm hơn, bao gồm:
Vỡ ruột thừa ở trẻ em sẽ được bác sĩ chẩn đoán nhanh chóng qua khám lâm sàng và một số cận lâm sàng. Khi khám lâm sàng, bác sĩ sẽ đánh giá tổng quan tình trạng sức khỏe của trẻ, kiểm tra vùng bụng, các triệu chứng và yêu cầu bố mẹ cung cấp thông tin về bệnh sử của trẻ. Các xét nghiệm như xét nghiệm máu, nước tiểu hoặc các chẩn đoán hình ảnh như siêu âm, chụp X-quang bụng, CT, MRI có thể được chỉ định để bác sĩ kiểm tra, đánh giá tình bên trong ổ bụng, từ đó có chỉ định can thiệp phù hợp cho trẻ.
Trẻ em bị vỡ ruột thừa là một tình trạng cấp cứu; trẻ cần được phẫu thuật sớm để giảm nguy cơ biến chứng và tử vong ở trẻ. Hiện có hai kỹ thuật được thực hiện trong phẫu thuật điều trị vỡ ruột thừa: phẫu thuật nội soi và phẫu thuật mở.
Song song với phẫu thuật cắt bỏ ruột thừa cho trẻ, bác sĩ sẽ điều trị biến chứng kèm theo cho trẻ, có thể bao gồm dẫn lưu dịch mủ, làm sạch ổ bụng, điều trị bằng thuốc kháng sinh…
Sau phẫu thuật, trẻ được chuyển sang phòng hồi tỉnh để theo dõi và tiếp tục điều trị tích cực. Trẻ được truyền kháng sinh, thuốc giảm đau và dinh dưỡng qua đường tĩnh mạch để điều trị nhiễm trùng. Khi sức khỏe của trẻ ổn định hơn, thuốc sẽ được chuyển dần sang đường uống. Vết mổ sẽ được nhân viên y tế vệ sinh mỗi ngày.
Thời gian đầu sau phẫu thuật, bố mẹ bắt đầu cho trẻ uống nước lọc, sau đó chuyển dần qua thức ăn dạng lỏng rồi đến thức ăn dạng đặc hơn nếu trẻ không có biểu hiện nôn. Nhưng nếu trẻ nôn, bố mẹ cần quay lại cho trẻ ăn thức ăn dạng lỏng.
Chăm sóc trẻ sau phẫu thuật ruột thừa đúng cách là yếu tố quan trọng để trẻ nhanh hồi phục, trở về với cuộc sống thường ngày. Bố mẹ tiếp tục cho trẻ dùng thuốc theo đúng chỉ định của bác sĩ, tuyệt đối không tự ý ngưng thuốc hoặc kết hợp thuốc khi không có sự đồng ý của bác sĩ. Vết mổ cần được vệ sinh đúng cách theo hướng dẫn của nhân viên y tế, giữ sạch sẽ và khô thoáng nhằm ngăn ngừa nhiễm trùng. (3)
Bố mẹ cho trẻ ăn uống đủ chất, ưu tiên thức ăn mềm, có nhiều chất xơ để hỗ trợ hệ tiêu hóa, phòng ngừa táo bón. Tập cho trẻ thói quen ăn chậm nhai kỹ và không ép trẻ ăn. Bên cạnh đó, nên khuyến khích trẻ tham gia các hoạt động vận động nhẹ nhàng, vừa sức như đi bộ để hỗ trợ lưu thông máu, đẩy nhanh quá trình hồi phục. Ngoài ra, bố mẹ tránh để trẻ vận động mạnh, nâng vật nặng hoặc leo cầu thang.
Lưu ý, bố mẹ cần cho trẻ tái khám đúng hẹn để bác sĩ kiểm tra, đánh giá quá trình hồi phục ở trẻ. Khi chăm sóc trẻ tại nhà, bố mẹ chú ý quan sát các biểu hiện của trẻ và cần đưa trẻ đến bệnh viện để được bác sĩ kiểm tra ngay lập tức nếu trẻ có dấu hiệu bất thường như li bì, sốt, đau bụng nhiều, chướng bụng…
Phát hiện và can thiệp kịp thời khi trẻ bị viêm ruột thừa là điều quan trọng để phòng ngừa vỡ ruột thừa ở trẻ. Trẻ có biểu hiện đau bụng, nghi ngờ viêm ruột thừa, bố mẹ nên đưa trẻ đến bệnh viện để bác sĩ kiểm tra, xác định nguyên nhân và hướng dẫn điều trị phù hợp.
Ruột thừa vỡ có thể gây biến chứng áp xe ổ bụng, viêm phúc mạc và nhiễm trùng các cơ quan bên trong ổ bụng. Nếu không được điều trị kịp thời, dịch mủ, vi khuẩn lan rộng, xâm nhập vào máu gây nhiễm trùng huyết, sốc nhiễm trùng, nhiễm độc toàn thân, đe dọa tử vong ở trẻ. Theo một thống kê vào năm 2020, tỷ lệ tử vong khi bị viêm ruột thừa là dưới 1% nhưng tỷ lệ này sẽ tăng đến 5% nếu khi ruột thừa bị thủng hoặc vỡ.
Một số câu hỏi về vỡ ruột thừa ở trẻ em:
Có, vỡ ruột thừa ở trẻ em là một tình trạng nguy hiểm, cần được cấp cứu kịp thời để hạn chế biến chứng và nguy cơ tử vong.
Thời gian hồi phục sau mổ ruột thừa ở từng trẻ sẽ khác nhau, phụ thuộc vào nhiều yếu tố như: phương pháp phẫu thuật (nội soi hay mổ mở), khả năng đáp ứng với điều trị, tốc độ hồi phục của trẻ… Thông thường, sau phẫu thuật nội soi, trẻ mất khoảng 1 – 3 tuần để trở lại sinh hoạt bình thường; trong khi đó, nếu mổ mở, thời gian hồi phục có thể kéo sai 4 – 5 tuần. Quá trình hồi phục hoàn toàn có thể mất đến 6 tuần.
Trẻ sau phẫu thuật ruột thừa cần được đưa đến bệnh viện ngay lập tức nếu:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Trên đây là những thông tin hữu ích về trẻ em bị vỡ ruột thừa. Vỡ ruột thừa là tình trạng nguy hiểm, cần được cấp cứu ngay lập tức. Do đó, nếu phát hiện trẻ có dấu hiệu bất thường, nghi ngờ viêm hoặc vỡ ruột thừa, bố mẹ cần đưa trẻ đến bệnh viện để được bác sĩ kiểm tra và can thiệp kịp thời.
