Sốt virus ở trẻ sơ sinh phải làm sao? Nguyên nhân và dấu hiệu

Sốt virus ở trẻ sơ sinh thường do các loại virus Enterovirus, Coxsackie, Myxovirus… gây ra. Trẻ mắc bệnh thường sốt cao 39 – 40 độ C, kèm theo đau đầu, phát ban đỏ và rối loạn tiêu hóa. Vậy trẻ sơ sinh bị sốt virus nguyên nhân do đâu? Dấu hiệu nhận biết như thế nào? Cùng tìm hiểu qua bài viết sau.

Sốt virus ở trẻ sơ sinh là gì?

Sốt virus ở trẻ sơ sinh là tình trạng thân nhiệt của trẻ tăng cao hơn bình thường khi cơ thể trẻ phản ứng với sự xâm nhập của virus. Nguyên nhân chủ yếu là do hệ miễn dịch của trẻ sơ sinh chưa hoàn thiện, khiến cơ thể dễ bị tấn công bởi các loại virus như Adenovirus, Enterovirus, Coxsackie,… Những loại virus này có thể lây truyền trực tiếp qua đường hô hấp, tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết niêm mạc (nước mũi, nước bọt) hoặc qua bàn tay và đồ vật không được vệ sinh sạch sẽ.

Trẻ sơ sinh có nguy cơ nhiễm virus cao vào thời điểm giao mùa – thời điểm mà cơ thể của trẻ không kịp thích nghi với sự thay đổi của môi trường, hoặc trẻ tiếp xúc với người đang mắc bệnh, sống trong môi trường đông người, kín gió.

Cha mẹ cần lưu ý rằng, sốt là phản ứng miễn dịch tự nhiên của cơ thể nhằm chống lại sự phát triển của virus, ngăn ngừa khả năng chúng gây hại đến cơ thể. Trong quá trình theo dõi, chăm sóc trẻ bị sốt virus, nếu phát hiện nhiệt độ cơ thể của trẻ tăng cao bất thường, cha mẹ nên đưa trẻ đến cơ sở y tế để trẻ được chăm sóc, điều trị kịp thời, tránh biến chứng nguy hiểm. (1)

Nguyên nhân sốt virus ở trẻ sơ sinh

Theo các chuyên gia y tế, nguyên nhân sốt virus ở trẻ sơ sinh là do các loại virus như Myxovirus, Adenovirus, Enterovirus, Coxsackie,… gây ra. Khi virus xâm nhập, hệ miễn dịch của trẻ phản ứng bằng cách tăng thân nhiệt nhằm làm chậm quá trình nhân lên của virus. Đây được coi là phản ứng miễn dịch tự nhiên nhằm bảo vệ cơ thể khỏi sự lây lan và tổn thương do virus gây ra. Tuy nhiên, do hệ miễn dịch của trẻ sơ sinh chưa phát triển hoàn chỉnh nên cơ thể trẻ chưa đủ khả năng kiểm soát tốt tình trạng viêm và sốt như người lớn.

Ngoài nguyên nhân gây bệnh, bậc phụ huynh cũng cần quan tâm đến các con đường lây truyền, cũng như yếu tố làm tăng nguy cơ lây nhiễm, gây sốt virus ở trẻ sơ sinh. Những yếu tố đó gồm:

• Hệ miễn dịch chưa hoàn thiện: Trẻ sơ sinh có hệ miễn dịch non yếu, chưa đủ khả năng nhận diện và tiêu diệt virus hiệu quả. Dù trẻ có nhận được một phần kháng thể từ sữa mẹ, nhưng vẫn chưa đủ để bảo vệ trẻ hoàn toàn khỏi sự tấn công của virus. Khi bị nhiễm, cơ thể trẻ phản ứng lại bằng cách tăng thân nhiệt – biểu hiện điển hình của sốt virus.
• Tiếp xúc gần với người mang mầm bệnh: Trẻ sơ sinh thường xuyên tiếp xúc với người thân trong gia đình – những người có thể mang mầm bệnh, lây virus cho trẻ. Virus có thể lây qua giọt bắn khi nói chuyện, ho, hắt hơi hoặc trẻ tiếp xúc với bề mặt chứa virus. Nếu người chăm sóc không thực hiện vệ sinh, phòng ngừa virus đúng cách, trẻ có thể bị nhiễm virus, dẫn đến sốt virus.
• Vệ sinh cá nhân và môi trường chưa đảm bảo: Các đồ vật trẻ sử dụng như bình sữa, núm ti, khăn,… nếu không được tiệt trùng đúng cách sẽ trở thành nguồn lây truyền virus. Ngoài ra, môi trường sống bí bách, không được vệ sinh thường xuyên cũng là điều kiện lý tưởng cho virus sinh sôi, lan truyền.
• Sự thay đổi thất thường của thời tiết: Nhiệt độ thay đổi đột ngột khiến cơ thể trẻ không kịp thích nghi. Lúc này, niêm mạc đường hô hấp của trẻ bị suy yếu, tạo điều kiện thuận lợi cho virus tấn công. Đây là lý do vì sao sốt virus ở trẻ thường tăng cao vào thời điểm giao mùa hoặc khi có sự thay đổi khí hậu bất thường.

Dấu hiệu sốt virus ở trẻ sơ sinh

Dưới đây là các biểu hiện của sốt virus ở trẻ sơ sinh mà phụ huynh có thể nhận biết sớm, đưa trẻ đến gặp bác sĩ kịp thời:

1. Sốt cao đột ngột

Sốt cao là dấu hiệu điển hình và dễ nhận biết nhất khi trẻ sơ sinh bị sốt virus. Nhiệt độ cơ thể của trẻ có thể tăng lên đến 39 – 40 độ C, một số trường hợp có thể lên đến 41 độ C. Cơn sốt thường khởi phát nhanh, kéo dài trong khoảng 3 ngày đầu. Sau khoảng 5 ngày, tình trạng sốt có thể giảm dần. Trong thời gian sốt, trẻ có thể uể oải, ngủ nhiều, bỏ bú. Đáng chú ý, trẻ thường ít đáp ứng tốt với các thuốc hạ sốt thông thường, nhưng sau khi hạ sốt có thể trở lại trạng thái tỉnh táo và sinh hoạt bình thường.

2. Trẻ mệt mỏi, đau nhức mình mẩy

Trẻ sơ sinh chưa thể diễn đạt cảm giác đau nhức như người lớn, nên sẽ biểu hiện qua hành vi như quấy khóc, khó chịu, ít vận động hoặc thay đổi tư thế liên tục. Một số trẻ có thể bị đau đầu nhưng vẫn ở trong tình trạng tỉnh táo, không quá quấy khóc. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này là do virus tác động lên hệ thống cơ – xương gây mỏi mệt, đau nhức cơ thể, nhất là phần cơ bắp.

3. Rối loạn tiêu hóa

Một số chủng virus có thể tấn công vào hệ tiêu hóa của trẻ, gây nên tình trạng tiêu chảy nhẹ, thể hiện qua phân lỏng không nhầy, không máu. Trẻ có thể đi ngoài nhiều lần trong ngày, kèm theo đầy bụng hoặc chướng bụng nhẹ. Biểu hiện này có thể xuất hiện sau vài ngày kề từ khi bắt đầu sốt.

4. Xuất hiện ban đỏ

Triệu chứng sốt virus ở trẻ sơ sinh thường gặp khác mà phụ huynh cần quan tâm là ban đỏ. Sau 2 – 3 ngày kể từ khi khởi phát sốt, trẻ có thể xuất hiện các nốt ban đỏ nhỏ trên da, rải rác ở thân mình, mặt hoặc tay chân. Ban đỏ thường không ngứa, không gây đau và sẽ mờ dần trong vài ngày đến vài tuần, tùy thuộc vào loại virus và tình trạng bệnh. Tuy nhiên, trẻ cần được thăm khám bởi bác sĩ để xác định chính xác loại virus gây bệnh và có phương án điều trị phù hợp. (2)

Chẩn đoán bé sơ sinh bị sốt virus

Khám tại cơ sở y tế uy tín là cách chẩn đoán bé sơ sinh bị sốt virus hiệu quả nhất. Đầu tiên, bác sĩ sẽ khai thác kỹ lưỡng tiền sử bệnh lý, triệu chứng cụ thể như thời gian bắt đầu sốt, mức độ sốt, triệu chứng (ho, tiêu chảy, phát ban) và hỏi thăm về lịch sử tiêm chủng. Sau đó, bác sĩ sẽ đo nhiệt độ qua nách của trẻ để đảm bảo độ chính xác. (3)

Tiếp theo, bác sĩ sẽ tiến hành khám toàn diện, gồm quan sát biểu hiện thần kinh (lờ đờ, uể oải, khó đánh thức), hô hấp (thở nhanh), da (phát ban đỏ), cùng các chỉ số khác như nhịp tim, huyết áp, độ bão hòa oxy trong máu (SpO2). Mục tiêu của việc khám này là phát hiện sớm dấu hiệu cảnh báo nhiễm trùng nặng cần phải can thiệp khẩn cấp.

Nhiều trường hợp, bác sĩ không thể xác định ngay nguyên nhân sốt virus ở trẻ sơ sinh dựa trên khám lâm sàng, nên sẽ chỉ định thực hiện thêm các xét nghiệm liên quan, như: Xét nghiệm công thức máu, CRP, tốc độ máu lắng (ESR), nước tiểu. Các xét nghiệm này giúp phân biệt sốt do virus với các bệnh lý nguy hiểm do vi khuẩn, từ đó lựa chọn hướng điều trị phù hợp và an toàn cho trẻ sơ sinh.

Sốt virus ở trẻ sơ sinh phải làm sao?

Làm gì khi trẻ sơ sinh bị sốt virus luôn là vấn đề được các bậc phụ huynh quan tâm. Khi trẻ sơ sinh bị sốt virus, việc đầu tiên mà cha mẹ cần làm là giữ bình tĩnh, theo dõi sát sao biểu hiện của trẻ và đưa trẻ đến gặp bác sĩ. Do cơ thể của trẻ sơ sinh rất nhạy cảm, hệ miễn dịch chưa hoàn chỉnh, nên cha mẹ cần đưa trẻ đi khám ngay khi nhận thấy trẻ sơ sinh bị sốt, bất kể có kèm theo triệu chứng nào hay không.

Việc trì hoãn, chủ quan có thể bỏ lỡ thời gian phù hợp để chữa bệnh, đồng thời phòng ngừa được các biến chứng nguy hiểm như viêm phổi, viêm thanh quản, viêm cơ tim, thậm chí là các biến chứng liên quan đến hệ thần kinh.

Trong thời gian chờ được thăm khám, phụ huynh nên theo dõi thân nhiệt của trẻ thường xuyên, sử dụng nhiệt kế đo ở nách để có kết quả chính xác nhất. Đồng thời, cần đảm bảo trẻ được bú mẹ đầy đủ để tránh mất nước, mặc quần áo thoáng mát, không ủ ấm quá mức khiến thân nhiệt tăng thêm.

Lưu ý: Không tự ý dùng thuốc hạ sốt hoặc thuốc kháng sinh cho trẻ sơ sinh khi chưa có chỉ định của bác sĩ bởi việc sử dụng thuốc không đúng cách có thể che lấp triệu chứng sốt hoặc gây tác dụng phụ nghiêm trọng.

Biến chứng trẻ sơ sinh bị sốt virus

Trong trường hợp bé sơ sinh bị sốt virus không được theo dõi và điều trị kịp thời, đúng phương pháp, sốt virus có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng như:

• Biến chứng về phổi: Một trong những biến chứng hô hấp thường gặp nhất là viêm phổi. Biến chứng xảy ra khi virus xâm nhập vào đường hô hấp dưới, gây tổn thương phổi và khiến trẻ khó thở hoặc thở nhanh bất thường. Ngoài ra, viêm phổi do virus còn làm tăng nguy cơ lây nhiễm vi khuẩn, tạo nên dịch bệnh khó kiểm soát.
• Biến chứng về tim: Sốt virus kéo dài có thể ảnh hưởng đến tim mạch, gây ra viêm cơ tim. Lúc này, trẻ sẽ có biểu hiện mệt mỏi, khó thở, không chịu bú, bàn tay và bàn chân nhợt nhạt,… Một số trường hợp còn ghi nhận loạn nhịp tim. Biến chứng này tuy ít gặp nhưng lại đặc biệt nguy hiểm vì có thể dẫn đến suy tim hoặc ngừng tim nếu không được điều trị sớm. Điều đáng lưu ý là những dấu hiệu của viêm cơ tim ở trẻ sơ sinh khá mờ nhạt, dễ bị nhầm lẫn với bệnh khác. Do đó, cha mẹ không nên chủ quan mà cần theo dõi sát sao, đưa đến gặp bác sĩ ngay khi trẻ có những biểu hiện trên.
• Biến chứng liên quan đến hệ thần kinh: Hệ thần kinh, trong đó có não, là hệ cơ quan dễ bị tổn thương khi trẻ bị sốt cao kéo dài do virus. Khi não bị tổn thương, trẻ có thể bị co giật, nặng hơn là hôn mê sâu. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, trẻ có nguy cơ đối mặt với các di chứng thần kinh, thậm chí là tử vong.

Phòng ngừa sốt virus ở trẻ sơ sinh

Thực hiện các biện pháp phòng ngừa là cách hiệu quả nhất để hạn chế tình trạng sốt virus ở trẻ sơ sinh – đối tượng có hệ miễn dịch yếu, dễ bị virus tấn công. Các biện pháp phòng ngừa mà cha mẹ có thể thực hiện là:

1. Cách ly trẻ khỏi nguồn lây nhiễm virus

Virus gây bệnh có thể lây lan qua giọt bắn, tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp qua tay và bề mặt chứa mầm bệnh. Do đó, trẻ sơ sinh cần được cách ly với người lớn hoặc trẻ em đang có biểu hiện ho, sốt, sổ mũi, cảm cúm, đặc biệt là trong mùa dịch hoặc thời điểm giao mùa. Nếu trong nhà có người mắc bệnh, cần hạn chế tiếp xúc gần, không bế ẵm hoặc hôn trẻ. Người chăm sóc cần rửa tay bằng xà phòng sát khuẩn trước khi tiếp xúc với trẻ.

2. Tăng cường sức đề kháng cho trẻ bằng sữa mẹ và chế độ ăn của mẹ

Theo các nghiên cứu y khoa, sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng tối ưu cho trẻ sơ sinh, chứa các chất dinh dưỡng thiết yếu và các kháng thể giúp bảo vệ trẻ khỏi virus gây bệnh. Để nâng cao chất lượng sữa, mẹ cần có chế độ ăn giàu vitamin A, C và kẽm – những vi chất giúp hỗ trợ hoạt động của hệ miễn dịch. Những thực phẩm mà mẹ có thể ăn là: Rau ngót, cà rốt, đu đủ (giàu vitamin A); cam, bưởi, ớt chuông xanh (giàu vitamin C); lòng đỏ trứng, hàu, gan động vật (giàu kẽm).

Bên cạnh đó, mẹ cần uống đủ nước, hạn chế thực phẩm chế biến sẵn và đồ uống có cồn. Một chế độ ăn dinh dưỡng, khoa học sẽ giúp mẹ khỏe mạnh và tăng cường sức đề kháng tự nhiên của trẻ thông qua sữa mẹ.

3. Giữ gìn vệ sinh cá nhân và môi trường sống của trẻ

Cuối cùng, để phòng tránh sốt virus ở trẻ sơ sinh hiệu quả, cha mẹ cần lưu ý đến yếu tố vệ sinh cá nhân và môi trường sống của trẻ. Cha mẹ cần vệ sinh sạch sẽ cơ thể của trẻ, đặc biệt là tay chân – nơi trẻ dễ tiếp xúc với vi khuẩn, virus.

Đồ chơi, bình sữa, chăn gối nên được tiệt trùng đúng cách, thường xuyên, đảm bảo an toàn cho trẻ nhỏ. Bên cạnh đó, phòng ngủ của trẻ cần thoáng mát, đủ ánh sáng, không ẩm mốc, hạn chế sự phát triển của virus.

Cách chăm sóc trẻ sơ sinh bị sốt virus tại nhà

Vậy trẻ sơ sinh bị sốt phải làm sao? Theo viện Nhi khoa Mỹ (The American Academy of Pediatrics – AAP), sau khi được bác sĩ thăm khám và xác định trẻ có thể được chăm sóc tại nhà, phụ huynh có thể thực hiện những cách chăm sóc sau:

• Theo dõi nhiệt độ của trẻ: Luôn theo dõi nhiệt độ khi trẻ bị sốt virus. Phụ huynh nên đặt nhiệt kế vào nách (trong khoảng 3 phút) để đo nhiệt độ được chính xác. Nếu trẻ sốt trên 38.5 độ C hoặc 39 độ C, cần đưa trẻ đến gặp bác sĩ ngay lập tức.
• Cho trẻ uống đủ nước: Sốt có thể khiến cơ thể bị mất nước, do vậy trẻ cần được uống sữa để bù nước theo nhu cầu phù hợp với thể trạng của trẻ. Không tự ý cho trẻ uống nước bù điện giải (Oresol) mà không có chỉ định của bác sĩ. Theo dõi các triệu chứng mất nước ở trẻ như rối loạn tiểu tiện, mắt trũng sâu, môi nứt nẻ, da khô, nhợt nhạt,… để có biện pháp xử trí kịp thời.
• Hạ sốt cho trẻ: Cha mẹ có thể dùng thuốc hạ sốt theo chỉ định của bác sĩ. Bên cạnh đó, có thể sử dụng khăn mát hoặc khăn ấm (1 cốc nước sôi pha thêm 3 – 3,5 cốc nước nguội) để lau mình trẻ. Nên cho trẻ mặc quần áo mỏng, thoáng mát, giúp hạ thân nhiệt và giảm sốt.

Trong quá trình chăm sóc trẻ sơ sinh bị sốt virus tại nhà, cha mẹ nên theo dõi trẻ sát sao, đưa trẻ đi khám ngay khi trẻ xuất hiện những biểu hiện như sốt cao trên 38,5 độ C, ngủ li bì, co giật, tình trạng sốt kéo dài trên 2 ngày.

Câu hỏi liên quan

1. Sốt virus ở trẻ sơ sinh có nguy hiểm không?

Tuy sốt virus ở trẻ sơ sinh là bệnh lý thường gặp vào mùa hè ở trẻ, nhưng bệnh có thể dẫn đến một số biến chứng nguy hiểm về phổi, tim, não bộ nếu không được điều trị kịp thời, đúng phương pháp. Bên cạnh đó, cơ thể của trẻ sơ sinh rất nhạy cảm, hệ miễn dịch yếu, sốt virus cũng chưa có thuốc đặc trị, do đó bố mẹ cần quan tâm, theo dõi, đưa trẻ đến gặp bác sĩ để có phương pháp điều trị phù hợp nhất.

2. Sốt virus ở trẻ sơ sinh có tự khỏi không?

Trong nhiều trường hợp, sốt virus là lành tính, ở mức độ nhẹ và được chăm sóc đúng cách, bé sơ sinh bị sốt virus có thể tự khỏi sau 5 – 7 ngày. Các biện pháp điều trị chính trong giai đoạn này là hạ sốt, nâng cao sức đề kháng cho trẻ và phòng ngừa các biến chứng của bệnh. Lưu ý rằng, nếu tình trạng sốt kéo dài trên 2 ngày, cha mẹ cần đưa trẻ đến gặp bác sĩ ngay để được thăm khám, tư vấn, điều trị kịp thời.

3. Trẻ sơ sinh bị sốt virus có được tắm không?

Có, bé sơ sinh bị sốt virus vẫn có thể tắm bình thường. Cha mẹ có thể lau người hoặc tắm cho trẻ bằng nước mát vào mùa hè hoặc nước ấm vào mùa đông. Thời gian tắm không nên quá lâu (chỉ nên tắm cho trẻ khoảng 5 phút), không tắm khi trẻ khó chịu. Do khi sốt, cơ thể của trẻ sẽ tiết ra nhiều mồ hôi, nên nếu không được tắm, trẻ sẽ bị khó chịu, ngứa ngáy, thậm chí mắc các bệnh về da liễu.

4. Sốt virus ở trẻ sơ sinh khám ở đâu tốt?

Nếu trẻ sơ sinh gặp phải tình trạng sốt virus, cha mẹ có thể tìm đến Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh để được chăm sóc và điều trị chuyên sâu. Trung tâm Sơ sinh tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh hội tụ đội ngũ bác sĩ, chuyên gia uy tín, tận tâm, kết hợp với cơ sở vật chất hiện đại và hệ thống máy móc tiên tiến chuẩn quốc tế. Để đặt lịch khám, tư vấn, điều trị sốt virus ở trẻ sơ sinh với Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, bố mẹ có thể liên hệ:

Tóm lại, sốt virus ở trẻ sơ sinh là tình trạng mà bố mẹ không nên chủ quan, đặc biệt trong thời điểm giao mùa, đảm bảo sức khỏe cho con yêu. Trong quá trình chăm sóc con, bố mẹ cần theo dõi nhiệt độ sát sao, bổ sung đủ nước và hạ sốt cho con bằng biện pháp được bác sĩ chỉ định. Đặc biệt, cần đưa con đến gặp bác sĩ chuyên khoa sơ sinh ngay khi sốt cao trên 38,5 độ C, ngủ li bì, co giật hoặc sốt kéo dài quá 2 ngày.