Chăm sóc bàn chân tiểu đường rất quan trọng, nhằm phòng tránh những biến chứng nguy hiểm. Bàn chân của người bệnh tiểu đường dù chỉ bị xây xước nhẹ cũng có thể gây ra hoại tử nặng, thậm chí phải cắt cụt chi nếu tình trạng đường huyết không ổn định và người bệnh có các biến chứng mạch máu và thần kinh đi kèm.
Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cảnh báo, cứ 30 giây trôi qua, thế giới sẽ có 1 người bệnh đái tháo đường bị đoạn chi do biến chứng bàn chân. Bác sĩ CKI Phan Thị Thùy Dung, khoa Nội tiết, BVĐK Tâm Anh TP.HCM chia sẻ: Bàn chân đái tháo đường được định nghĩa là bàn chân của người bệnh tiểu đường bị các biến dạng, viêm loét và nặng hơn hoại tử dẫn đến phải đoạn chi. Biến chứng bàn chân ở người bệnh tiểu đường gặp nhiều ở nam giới hơn so với nữ giới. Riêng ở nhóm người bệnh lớn tuổi, người mắc bệnh tiểu đường lâu năm, có tăng cholesterol, hút thuốc lá,… sẽ có tỷ lệ bị biến chứng bàn chân tiểu đường cao hơn. (1)
Theo bác sĩ CKI Phan Thị Thùy Dung, khoa Nội tiết, BVĐK Tâm Anh TP.HCM chỉ ra 10 nguyên tắc chăm sóc bàn chân tiểu đường đúng cách.
Người bệnh tiểu đường cần rửa sạch chân mỗi ngày , dùng nước ấm khoảng 37 độ C, không nên ngâm chân. Bệnh nhân đái tháo đường đặc biệt các đối tượng mắc bệnh lâu năm, lớn tuổi, đường huyết kiểm soát kém, có các biến chứng thần kinh ngoại biên sẽ không cảm giác được nhiệt độ cao hay thấp, nếu ngâm chân quá lâu, nhất là ở môi trường nước ấm nóng dễ bị bỏng, rát. Khi vệ sinh bàn chân xong, người bệnh cần lau khô chân bằng khăn bông mềm thấm nước. Bắt đầu lau nhẹ nhàng từ gót chân, lòng bàn chân, mu bàn chân và các kẽ chân. Giữ cho bàn chân sạch và khô đặc biệt là vùng kẽ ngón. Tuyệt đối, không được chà sát mạnh sẽ làm tổn thương lên da.
Nếu da bàn chân bị khô, nứt nẻ nên thoa kem dưỡng ẩm để làm mềm da. Thoa kem dưỡng lên gót, mu bàn chân và lòng bàn chân, không thoa kem ở các kẽ chân vì điều này có thể dẫn đến nhiễm trùng.
Thường xuyên kiểm tra bàn chân để phát hiện sớm những bất thường. Hãy chọn một thời điểm cố định trong ngày để kiểm tra chân. Chọn nơi có nhiều ánh sáng, có thể sử dụng gương để xem lòng bàn chân. Ở những vị trí bàn chân khó có thể nhìn thấy hoặc mắt người bệnh yếu thì cần nhờ người thân kiểm tra giúp.
Người bệnh tiểu đường không để móng chân dài, có góc cạnh sắc nhọn dễ gây chảy máu bàn chân hoặc các tai nạn do móng chân dài gây ra như lật móng bàn chân,… Cần cắt móng chân ngang và sử dụng dũa móng mài nhẵn. Khi cắt móng cần thực hiện nhẹ nhàng, nhất là người lớn tuổi thì móng chân thường dày, cần cắt từ từ. Không nên lấy khóe móng chân vì có thể gây tổn thương ngón chân. Nếu người bệnh không thể cắt móng chân hãy liên hệ nhân viên y tế hỗ trợ cắt móng để đảm bảo an toàn cho bàn chân.
Người bệnh tiểu đường nên mang giày dép khi đi lại trong nhà, điều này không chỉ tránh bụi bẩn mà giảm nguy cơ va chạm với vật cứng gây tổn thương, nhiễm khuẩn. Và tuyệt đối không đi chân đất khi ra ngoài.
Nên chọn tất chân làm bằng các loại vải mềm, đường may không cộm và không quá chật, không bót sát cổ chân. Hãy thay tất thường xuyên, không mang một đôi tất quá 1 ngày. Tất giặt xong nên phơi dưới ánh nắng mặt trời để diệt sạch vi khuẩn. Không mang tất khi chân hoặc tất còn ẩm ướt.
Nên đi mua giày vào buổi chiều tối vì đó là thời gian mà kích thước bàn chân lớn nhất. Giày mới mua nên đi từ 2 đến 3 tiếng trong ngày sau đó mới có thể mang nhiều hơn. Chọn một đôi giày vừa vặn, có chất liệu mềm mại, thoáng khí. Hãy luôn đi tất cùng với giày để tránh bị cọ xát gây tổn thương. Kiểm tra giày dép cẩn thận có dị vật bên trong hay không trước khi mang vào chân.
Chân có nhiều mảng chai không nên tự ý dùng các dụng cụ sắc nhọn để loại bỏ vì có thể làm tổn thương chân. Nên đến bệnh viện và nhờ nhân viên y tế loại bỏ các mảng chai đúng cách và an toàn.
Hãy giữ cho mạch máu chân được lưu thông tốt bằng cách nâng cao chân khi ngồi bằng ghế. Cử động xoay bàn chân, mắt cá chân và lắc lư các ngón chân 2 đến 3 lần/1 ngày, mỗi lần ít nhất 5 phút. Người bệnh không ngồi vắt chéo chân ở bắp đùi hay vắt chéo ngay cổ chân làm chèn mạch máu, quá trình lưu thông máu bị hạn chế.
Hãy chọn các bài tập thể dục dành cho chân và thực hiện thường xuyên để giúp mạch máu lưu thông tốt cũng như tăng cường sức khỏe. Hãy chọn các môn nhẹ nhàng như: đi bộ, đạp xe, bơi lội,… Bạn có thể hỏi ý kiến bác sĩ theo dõi điều trị về các môn thể thao phù hợp với tình trạng sức khỏe của mình.
Khi kiểm tra bàn chân hàng ngày và nếu phát hiện các triệu chứng bất thường nào dưới đây bạn cần tới bệnh viện ngay:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Biến chứng bàn chân tiểu đường có thể phòng ngừa nếu biết cách chăm sóc bàn chân tiểu đường tốt. Ngoài ra bạn cần phải đi khám sức khỏe đúng định kỳ và theo dõi đường huyết thường xuyên.
