Adeno được biết đến là loại virus gây bệnh cúm. Tuy nhiên, gần đây, nhiều ca bệnh viêm gan bí ẩn được ghi nhận có liên quan tới virus này. Trong đó, trẻ em là đối tượng có nguy cơ mắc bệnh cao. Tình trạng này khiến nhiều bậc phụ huynh lo lắng. Liệu Adenovirus có phải là nguyên nhân gây bệnh viêm gan bí ẩn?
Adenovirus được phát hiện lần đầu vào năm 1953 từ mạch hạch hạnh nhân trong cơ thể con người. Virus này thuộc họ Adenoviridae, được chia thành 2 nhóm chính: nhóm gây bệnh ở chim (Avi Adenovirus) và nhóm gây bệnh ở động vật có vú (Mastadenovirus). Trong nhóm gây bệnh ở động vật có vú (gồm cả người), các chuyên gia đã phân lập được 47 loại virus Adeno.(2)
Adenovirus gây bệnh ở người được chia thành 6 nhóm ký hiệu A – F dựa trên đặc điểm sinh lý, sinh hóa và sinh học phân tử. Virus này có thể tồn tại, gây bệnh trong thời gian dài ở ngoại cảnh, ở nhiệt độ phòng có thể tồn tại khoảng 30 ngày, 40°C có thể sống trong nhiều tháng, -200°C tồn tại được nhiều năm. Tuy nhiên, virus có thể bị tiêu diệt bởi tia cực tím và môi trường nước sôi 100°C. Virus bị mất độc lực nhanh và chết ở 56°C trong 3 – 5 phút.
Adeno có thể gây bệnh ở mọi đối tượng và mọi lứa tuổi. Trong đó, các đối tượng như trẻ em, người lớn tuổi, người bị bệnh mạn tính… thường có nguy cơ cao nhiễm virus này do có sức đề kháng kém.
Adeno là virus chứa ADN chuỗi kép, có kích thước đường kính 70 – 80nm, không có vỏ bọc. Virus có hình đa giác đều được tạo bởi 252 capsome. Có 2 loại capsome chính là 240 capsome là hexon (nằm trên 20 mặt hình đa giác đều) và 12 capsome là penton (nằm ở 12 đỉnh của đa giác đều).
Virus Adeno đề kháng với ete, bền vững trong phạm vi pH rộng 2 – 10. Virus có khả năng tồn tại, không giảm hoạt động xâm nhiễm khi ở 40°C trong nhiều tuần hay ở -250°C trong nhiều tháng.
Virus Adeno phát triển tốt trong tế bào của cơ thể con người (tế bào ối, tuyến giáp, thận) và những dòng tế bào thường trực HeLa, KB và Hep – 2. Virus nhân lên, chín trong nhân tế bào túc chủ. Những tế bào nhiễm virus tròn lại, trong nhân xuất hiện các hạt vùi. Thời gian cho 1 chu kỳ nhân lên trung bình khoảng 30 giờ.(3)
Virus Adeno có khả năng gây bệnh ở nhiều cơ quan trong cơ thể con người như đường hô hấp, tiêu hóa, mắt… Trong số nhóm virus gây bệnh, Adenovirus nhóm B có khả năng gây bệnh nhiều, thường gặp nhất. Sau khi gây bệnh, virus có thể tồn tại nhiều năm tại hạch hạnh nhân. Các bệnh lý do virus Adeno gây ra gồm:
Viêm kết mạc (đau mắt đỏ) thường tạo thành dịch vào mùa Hè. Nguyên nhân là do lây qua nước ở hồ bơi. Biểu hiện bệnh là kết mạc mắt đỏ (một hay cả hai bên), có chảy dịch trong, dễ bội nhiễm vi khuẩn nếu không có biện pháp can thiệp kịp thời.
Người bệnh có biểu hiện đi ngoài nhiều nước. Tình trạng này kéo dài khoảng 7 ngày, kèm theo sốt, buồn nôn, nôn, những dấu hiệu viêm đường hô hấp, viêm kết mạc. Virus gây bệnh ở đường tiêu hóa, được đào thải trong phân. Đây cũng là nguồn lây chủ yếu trong cộng đồng.
Adeno còn là nguyên nhân gây viêm bàng quang ở trẻ em, đặc biệt là bé trai. Virus có thể nằm trong nước tiểu của người bệnh. Ở niệu đạo và tử cung cũng có thể xuất hiện virus. Vì thế, đây được xem là bệnh lây qua đường tình dục.
Ngoài ra, một số trường hợp nhiễm virus không có triệu chứng, được gọi là thể ẩn, vẫn có khả năng lây nhiễm trong cộng đồng. Một số trường hợp sau khi điều trị khỏi bệnh, bệnh nhân chỉ có miễn dịch với virus Adeno cùng chủng virus gây bệnh. Họ vẫn có khả năng nhiễm bệnh do những chủng virus Adeno khác gây ra.
Adenovirus rất dễ lây lan trong công đồng. Người bệnh có thể đối mặt với nhiều biến chứng nguy hiểm. Vì thế, khi nhận thấy các dấu hiệu nghi ngờ nhiễm virus, người bệnh cần thường xuyên theo dõi tình trạng sức khỏe. Bạn nên đi khám bác sĩ càng sớm càng tốt để có biện pháp can thiệp kịp thời, ngăn ngừa bệnh tiến triển nặng.
Theo The Lancet (tạp chí Y khoa của nước Anh), virus Adeno đã trở thành tâm điểm trong cuộc điều tra nguyên nhân gây bệnh viêm gan bí ẩn. Khoảng 70% trường hợp người bệnh viêm gan bí ẩn có kết quả dương tính với virus Adeno.
Adenovirus là nguyên nhân phổ biến gây ra các bệnh nhẹ ở đường hô hấp. Trước đây, virus này có liên quan tới viêm gan ở các bệnh nhi suy giảm miễn dịch, gần đây là ở người bệnh trưởng thành bị suy giảm miễn dịch. Một số giả thuyết đã được đưa ra về việc virus Adeno đã thay đổi cách thức sinh bệnh học để gây ra bệnh viêm gan ở trẻ em khỏe mạnh. Sự suy giảm miễn dịch ở trẻ do không tiếp xúc với mầm bệnh trong đại dịch COVID-19 đã khiến nhóm bệnh nhi này dễ bị nhiễm virus Adeno hơn. (1)
Một giả thuyết khác được đưa ra là tình trạng nhiễm trùng hoặc đồng nhiễm trước đó với SARS-CoV-2, hoặc tiếp xúc thường xuyên với các độc tố, thuốc, hoặc yếu tố môi trường đã làm thay đổi phản ứng của vật chủ đối với việc nhiễm virus Adeno. Các kết quả gần đây cho thấy chủng virus Adeno mới có khả năng gây bệnh gan nặng ở trẻ em. Trong đó, nghi phạm hàng đầu gây bệnh được cho là Adenovirus type 41.
Theo Cơ quan An ninh Y tế Vương quốc Anh (UKHSA), 18 trường hợp mắc bệnh viêm gan bí ẩn ở nước này đều có liên quan tới Adenovirus type 41. Tuy nhiên, đến nay vẫn chưa có bằng chứng cho thấy virus Adeno là tác nhân chính gây bệnh viêm gan bí ẩn. Để có kết luận chính xác hơn về nguyên nhân gây bệnh, các chuyên gia vẫn cần thêm thời gian để theo dõi và nghiên cứu kỹ càng hơn.
Trước đó, nhiều thông tin cho rằng nguyên nhân gây bệnh viêm gan bí ẩn có liên quan vaccine COVID-19. Tuy nhiên, nghi ngờ này đã được loại bỏ. Vì phần lớn bệnh nhi viêm gan bí ẩn đều không phải là đối tượng phù hợp được tiêm vaccine COVID-19.
Tùy thuộc vào chủng virus Adeno mắc phải, cơ quan bị nhiễm virus, độ tuổi, thể trạng sức khỏe,… bệnh nhân sẽ có các triệu chứng khác nhau. Các triệu chứng này có thể kéo dài trong vài ngày đến khoảng 2 tuần hoặc lâu hơn ở một số triệu chứng, ví dụ như ho.
Hệ hô hấp và cơ quan dễ bị nhiễm virus nhất. Triệu chứng khi virus gây bệnh ở hệ hô hấp tương tự như cảm lạnh hoặc cảm cúm thông thường, bao gồm:
Một số trường hợp khác, virus Adeno tấn công vào đường tiêu hóa gây nhiễm trùng đường ruột, viêm dạ dày ruột. Tình trạng này gây nên các triệu chứng như tiêu chảy, đau dạ dày, buồn nôn, nôn.
Adenovirus hiếm khi gây ảnh hưởng đến bàng quang hoặc hệ thần kinh. Tuy nhiên, nếu có, virus có thể gây nhiễm trùng đường tiết niệu hay các nhiễm trùng ở não bộ và hệ thần kinh như viêm não, viêm màng não.
>>>Tham khảo: Nguyên nhân và triệu chứng Adenovirus ở trẻ em
Virus Adeno thường có những phương thức lây truyền như:
Hiện nay, có hai phương pháp xét nghiệm thường được thực hiện để kiểm tra sự tồn tại của virus Adeno hay tìm kháng nguyên của chủng virus ở người bệnh.
Nhiễm trùng do Adenovirus hiện vẫn chưa có thuốc đặc trị. Phần lớn các trường hợp mắc bệnh ở thể nhẹ. Việc điều trị bệnh sẽ tập trung vào điều trị các triệu chứng và hỗ trợ.
Người bệnh cần nhiều thời gian để nghỉ ngơi để cơ thể nhanh chóng hồi phục. Các triệu chứng như sốt, nôn mửa, tiêu chảy có thể khiến bệnh nhân mất cân bằng điện giải, mất nước, do đó, cần có biện pháp bù nước, bù điện giải phù hợp. Uống nhiều nước và nước ép trái cây hay dùng dung dịch bù điện giải Oresol là những biện pháp thường được thực hiện.
Ngoài ra, để trẻ hô hấp dễ dàng hơn, bố mẹ nên hướng dẫn trẻ xì mũi đúng cách, thường xuyên vệ sinh mũi họng bằng nước muối sinh lý. Ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, bố mẹ nên hút dịch nhầy ở mũi cho trẻ theo hướng dẫn của bác sĩ. Đồng thời, tạo độ ẩm phòng bằng máy phun sương cũng là một phương pháp giúp giảm tắc nghẽn, trẻ thở dễ dàng hơn.
Vaccine chứa Adenovirus sống type 4 và 7 thường được dùng theo đường uống, dạng 1 viên nang tan trong ruột. Thuốc có tác dụng ngăn ngừa phần lớn bệnh do hai chủng này gây ra. Tuy nhiên, thuốc này chỉ được dùng cho quân nhân.
Để giảm thiểu lây truyền, bạn nên lưu ý:
Trung tâm Nội soi và Phẫu thuật nội soi tiêu hóa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh là đơn vị y tế uy tín, cung cấp dịch vụ thăm khám và điều trị cao cấp, hiệu quả cho các bệnh nhân mắc các vấn đề về gan từ nhẹ đến nặng (Gan nhiễm mỡ, viêm gan cấp tính, viêm gan mạn tính, xơ gan, ung thư gan, bệnh gan do ký sinh trùng…). Trung tâm quy tụ đội ngũ bác sĩ Nội – Ngoại – Nội soi tiêu hóa chuyên môn cao, giàu kinh nghiệm, bên cạnh đó là sự hỗ trợ của hệ thống thiết bị y tế hiện đại, nhập khẩu từ nước ngoài, phục vụ tối đa nhu cầu thăm khám và điều trị của khách hàng.
Để đặt lịch thăm khám và điều trị các bệnh về gan với các chuyên gia tại Trung tâm Nội soi & Phẫu thuật nội soi tiêu hóa của Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, xin Quý khách vui lòng liên hệ:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Hiện nay chưa có bằng chứng nào cho thấy Adenovirus là tác nhân chính gây bệnh viêm gan bí ẩn. Tuy nhiên, việc trang bị kiến thức về bệnh sẽ giúp bạn chủ động phòng ngừa cho mình và những người xung quanh. Khi phát hiện hoặc nghi ngờ bản thân có dấu hiệu nhiễm bệnh do virus Adeno, người bệnh nên nhanh chóng đi thăm khám để có biện pháp can thiệp kịp thời, ngăn ngừa biến chứng nặng.