U lành tính là nhóm các khối u thường không gây nguy hiểm đến tính mạng người mắc, trong khi u ác tính là những khối u ung thư có thể xâm lấn, di căn và đe dọa tính mạng người bệnh. Vậy người mắc u ác tính sống được bao lâu?
U ác tính sống được bao lâu phụ thuộc vào loại ung thư, giai đoạn bệnh, sức khỏe tổng quát, bệnh nền, khả năng đáp ứng điều trị của người bệnh. Người có khối u ác vẫn có thể sống nhiều năm, thậm chí chữa hết bệnh mà không tái phát nếu được điều trị sớm. Ngược lại, ở giai đoạn trễ hoặc một số bệnh ung thư có tiên lượng xấu, thời gian sống của người bệnh sẽ ngắn hơn. Do đó, việc tầm soát các bệnh ung thư phổ biến có thể giúp phát hiện, điều trị bệnh sớm, nâng cao thời gian và tiên lượng sống cho người bệnh.
Để thống kê tiên lượng sống của người bệnh, các bác sĩ thường đánh giá bằng cột mốc 5 năm. Ví dụ, tỷ lệ sống của người bệnh mắc ung thư vú giai đoạn sớm có tỷ lệ sống sau 5 năm gần như 100%, trong khi ở giai đoạn di căn xa khoảng 32,6%. Điều này không có nghĩa người bệnh chỉ sống được hơn 5 năm, thực tế, người bệnh có thể không hề tái phát ung thư phát sau khi điều trị. 5 năm chỉ được xem như cột mốc được cụ thể hóa giúp bác sĩ và người bệnh đánh giá khả năng điều trị bệnh. (1)
Do tiên lượng của mỗi bệnh ung thư có thể rất khác nhau, dưới đây là tiên lượng sống của một số khối u ác tính phổ biến. Thông tin được thống kê bởi SEER, viết tắt của “Surveillance, Epidemiology, and End Results” (Chương trình Giám sát, Dịch tễ học và Kết quả Cuối cùng). Đây là chương trình của Viện Ung thư Quốc gia Hoa Kỳ (NCI), có nhiệm vụ thu thập và phân tích dữ liệu về ung thư tại Hoa Kỳ. SEER cung cấp thông tin quan trọng về tỷ lệ sống của các giai đoạn ung thư cũng như các thông tin liên quan, như độ tuổi mắc bệnh trung bình, tỷ lệ mắc giữa các dân tộc, giới tính khác nhau. (2)
Dưới đây là tiên lượng sống sau 5 năm của một số bệnh ung thư phổ biến theo thống kê của SEER, được chia thành 3 giai đoạn: ung thư khu trú (localized), di căn vùng (regional) và di căn xa (metastasis).
Dưới đây là một số bệnh có tỷ lệ sống sau 5 năm cao hơn 90% nếu được phát hiện và điều trị ở giai đoạn sớm:
| Ung thư | Trung bình mọi giai đoạn | Khu trú | Di căn vùng | Di căn xa |
| Ung thư vú | 91,7% | 100% | 87,2% | 32,6% |
| Ung thư tuyến giáp | 98,4% | 99,9% | 98,1% | 50,2% |
| Ung thư tuyến tiền liệt | 97,9% | 100% | 100% | 37,9% |
| Ung thư hắc tố da (melanoma) | 94.7% | 100% | 75,7% | 34,6% |
| Ung thư tinh hoàn | 94,9% | – | – | – |
| Ung thư cổ tử cung | 68% | 91,4% | 62,3% | 19,5% |
Ngoài ra, còn một số bệnh ung thư có tỷ lệ sống sau 5 năm khá cao nếu được điều trị sớm như u lympho Hodgkin (trung bình 89%).
Dưới đây là một số loại u ác nguy hiểm, tiên lượng điều trị kém, đặc biệt nếu được phát hiện trễ:
| Ung thư | Trung bình mọi giai đoạn | Khu trú | Di căn vùng | Di căn xa |
| Ung thư gan | 22,0% | 37,6% | 13,2% | 3,5% |
| Ung thư phổi và phế quản | 28,1% | 64,7% | 37,1% | 9,7% |
| Ung thư tụy | 13,3% | 43,6% | 16,7% | 3,2% |
| Ung thư thực quản | 21,9% | 48,7% | 28,4% | 5,4% |
| U não và các bệnh ung thư thần kinh khác | 33,0% | 35,3% | 20,5% | 29,3% |
| Ung thư dạ dày | 37,9% | 76,5% | 37,2% | 7,5% |
Có thể thấy, dù u có tiên lượng tốt hay xấu, giai đoạn phát hiện bệnh có thể ảnh hưởng rất nhiều đến việc người mắc u ác tính sống được bao lâu.
Dưới đây là những yếu tố chính ảnh hưởng đến việc người mắc u ác tính sống được bao lâu:
Loại khối u là yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến tiên lượng sống của người bệnh. Mỗi loại ung thư có tốc độ phát triển, khả năng di căn và mức độ ác tính khác nhau. Ví dụ, ung thư tụy và ung thư não thường có tiên lượng xấu, trong khi ung thư tuyến giáp hoặc ung thư vú ở giai đoạn đầu có tỷ lệ sống sau 5 năm gần như 100%. Tính chất sinh học của khối u, bao gồm đột biến gen và mức độ biệt hóa tế bào cũng ảnh hưởng đến tiến triển bệnh và khả năng điều trị.
Bên cạnh loại khối u, giai đoạn bệnh là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến việc người bệnh u ác tính sống được bao lâu. Giai đoạn khi phát hiện khối u đóng vai trò then chốt trong xác định khả năng sống của người bệnh. Ung thư ở giai đoạn sớm thường có khả năng điều trị khỏi hoặc kiểm soát tốt, trong khi ở giai đoạn muộn (đặc biệt khi đã di căn đến các cơ quan khác) khiến tỷ lệ sống giảm mạnh. Hệ thống phân giai đoạn TNM (Tumor – Node – Metastasis) thường được dùng để đánh giá mức độ lan rộng của khối u và làm cơ sở để tiên lượng bệnh.
Tốc độ tăng trưởng của khối u thể hiện qua thời gian khối u lan rộng hoặc thay đổi kích thước. Các khối u phát triển nhanh thường có tiên lượng xấu vì chúng có khả năng di căn và kháng trị cao. Do đó, khối u tăng kích thước trong thời gian ngắn được xem như dấu hiệu rất nguy hiểm. Ngoài ra, các khối u tăng sinh nhanh cũng thường hình thành môi trường vi mô ức chế miễn dịch, khiến cơ thể khó kiểm soát sự phát triển của tế bào ung thư.
Khả năng đáp ứng với các phương pháp điều trị như phẫu thuật, hóa trị, xạ trị hoặc liệu pháp miễn dịch ảnh hưởng lớn đến tiên lượng sống. Những người bệnh có tế bào ung thư nhạy với điều trị thường có thời gian sống lâu hơn. Ngược lại, nếu khối u kháng trị hoặc cơ thể không chịu được tác dụng phụ của thuốc, hiệu quả điều trị sẽ thấp, rút ngắn tuổi thọ người bệnh. Các yếu tố như đột biến gen của khối u cũng ảnh hưởng đến độ nhạy thuốc.
Tuổi tác là yếu tố sinh học tự nhiên ảnh hưởng đến khả năng sống của người bệnh. Người trẻ tuổi thường có khả năng phục hồi và đáp ứng điều trị tốt hơn so với người lớn tuổi. Ngược lại, người bệnh cao tuổi thường mắc nhiều bệnh nền như tim mạch, tiểu đường, làm hạn chế lựa chọn điều trị và tăng nguy cơ biến chứng. Bên cạnh đó, chức năng miễn dịch suy giảm do lão hóa cũng khiến việc kiểm soát khối u trở nên khó khăn hơn.
Tình trạng sức khỏe chung, bao gồm chức năng gan, thận, tim và hệ miễn dịch, ảnh hưởng đáng kể đến khả năng điều trị và sống còn. Người bệnh có thể trạng tốt, không mắc bệnh nền và có lối sống lành mạnh có khả năng chịu được tác dụng phụ khi điều trị tốt hơn. Trong khi đó, người có sức khỏe yếu, suy dinh dưỡng, hoặc đang điều trị bệnh mạn tính có nguy cơ tử vong cao hơn, ngay cả khi ung thư chưa ở giai đoạn muộn.
Để kéo dài tuổi thọ cho người bệnh ung thư, cần phối hợp nhiều yếu tố y tế và lối sống. Dưới đây là một số biện pháp hiệu quả:
Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh là địa chỉ khám và điều trị các bệnh ung thư cũng như u ác tính uy tín tại TP.HCM. Với đội ngũ y bác sĩ giàu kinh nghiệm, giỏi chuyên môn trong chẩn đoán, điều trị ung thư cũng như các khối u lành tính. Bệnh viện được trang bị nhiều thiết bị hiện đại như máy MRI 3 Tesla, CT-scan 1975 lát cắt, trung tâm xét nghiệm đạt chuẩn quốc tế… giúp người bệnh tầm soát và chẩn đoán chính xác tình trạng bệnh để đưa ra phác đồ điều trị hiệu quả, chính xác.
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Trên đây là bài viết giải đáp thắc mắc u ác tính sống được bao lâu của một số bệnh ung thư phổ biến, cũng như những yếu tố ảnh hưởng đến khả năng điều trị bệnh. Thời gian sống của mỗi loại khối u rất khác nhau phụ thuộc vào nhiều yếu tố như loại khối u, giai đoạn bệnh, khả năng đáp ứng điều trị… Để nâng cao khả năng điều trị, cách tốt nhất là giữ lối sống lành mạnh kết hợp với khám sức khỏe và tầm soát ung thư định kỳ theo hướng dẫn của bác sĩ.
1. Cancer of the Breast (Female) – Cancer Stat Facts. (n.d.). SEER. https://seer.cancer.gov/statfacts/html/breast.html
2. Kandola, A. (2023, March 3). What are the most curable cancers? https://www.medicalnewstoday.com/articles/322700#testicular-cancer
