Một số loại thực phẩm dễ gây ngộ độc nếu không thực hiện bảo quản, sơ chế, chế biến đúng cách. Bài viết này sẽ giúp bạn nhận diện những loại thực phẩm quen thuộc nhưng tiềm ẩn nguy cơ gây trúng thực cao, từ thịt, cá, rau củ cho đến các món ăn chế biến sẵn. Nắm rõ thông tin, lưu ý khi sử dụng sẽ giúp bạn và gia đình phòng tránh rủi ro, bảo vệ sức khỏe tốt hơn.
Ngộ độc thực phẩm (hay còn gọi là trúng thực) có thể xảy ra khi ăn phải thực phẩm bị nhiễm khuẩn, ký sinh trùng, có chứa độc tố hoặc hóa chất. Những thực phẩm dễ gây độc cho người dùng nếu không được bảo quản, sơ chế và chế biến đúng cách.
Các loại thịt gia cầm (gà, vịt, ngỗng…) chưa được nấu chín kỹ có thể chứa vi khuẩn Salmonella và Campylobacter (thường được tìm thấy trong ruột và lông) – thủ phạm chính khiến bạn bị nhiễm độc từ thức ăn. Trong quá trình chế biến, thịt gia cầm tươi có thể bị nhiễm khuẩn. Do đó, bạn nên ăn thịt gia cầm đã được nấu chín kỹ, không nên ăn các món sống như tiết canh vịt… để giảm thiểu nguy cơ bị trúng thực và các vấn đề về tiêu hóa nghiêm trọng khác.
Một số loại rau quả sống như dưa chuột đắng, khoai tây mọc mầm, rau mầm, bắp cải, đậu cove… có thể gây độc nếu không rửa kỹ trong quá trình sơ chế. Rau quả sống có thể bị nhiễm khuẩn (E.coli, Salmonella) trong nhiều giai đoạn khác nhau của chuỗi cung ứng. Hoặc trồng rau quả bằng nguồn nước ô nhiễm, sử dụng dụng cụ sơ chế không hợp vệ sinh, không loại bỏ phần rau củ hỏng khi ăn… cũng có thể là nguyên nhân gây nhiễm độc. Do đó, cần rửa kỹ rau củ quả trước khi ăn và sử dụng dụng cụ sạch, dùng riêng cho cắt gọt rau củ để giảm thiểu rủi ro.
Nếu không được bảo quản ở nhiệt độ thích hợp, các loại cá (kể cả cá nước mặn và cá nước ngọt) có nguy cơ chứa histamine – độc tố do vi khuẩn trong cá gây biến đổi chất histidine tạo thành. Ở nhiệt độ nấu thông thường, histamine không bị phá hủy, có thể làm nhiễm độc sau khi tiêu thụ.
Động vật có vỏ thường ăn tảo, tảo sau khi được tiêu thụ có thể tiết ra nhiều độc tố, sau đó tích tụ vào thịt của động vật có vỏ. Thế nên, các loại tôm, cua, sò… cũng thuộc nhóm những thực phẩm gây ngộ độc nếu không được bảo quản đúng cách, không đảm bảo vệ sinh trong khâu chế biến.
Để không bị trúng thực bởi nhóm thực phẩm này, chỉ nên mua cá và hải sản tại đơn vị uy tín, có quy trình bảo quản thực phẩm tốt. Không nên ăn cá sống ở nguồn nước ô nhiễm, hạn chế ăn hải sản còn sống hoặc tái. (1)
Gạo là thực phẩm phổ biến nhưng bạn cũng có nguy cơ bị trúng thực nếu không nấu chín kỹ. Vi khuẩn Bacillus cereus có thể tìm thấy trong gạo sống ngay cả khi bảo quản trong điều kiện môi trường khô ráo. Trong quá trình nấu, các bào tử của vi khuẩn này có thể không bị tiêu diệt, chúng sản sinh ra độc tố.
Ngoài ra, dù gạo đã được nấu chín thành cơm nhưng bảo quản ở nhiệt độ phòng thời gian dài cũng tạo điều kiện cho bào tử vi khuẩn phát triển và sinh sôi. Điều này giải thích vì sao cơm để lâu sẽ sinh mùi và gây ra các vấn đề về tiêu hóa nếu ăn phải.
Thịt nguội, bao gồm các loại phổ biến như: xúc xích, thịt xông khói, giăm bông… thường không được nấu chín kỹ khi ăn do tâm lý chủ quan của người dùng. Điều này vô tình tạo điều kiện cho vi khuẩn Listeria sinh sôi và phát triển khiến người ăn vào bị ngộ độc, đặc biệt nguy hiểm cho người cao tuổi, phụ nữ mang thai, trẻ em và những người có sức đề kháng yếu.
Trong số những món ăn gây trúng thực, các sản phẩm từ thịt, rau củ quả, hải sản đóng hộp cũng có thể tiềm ẩn nguy cơ. Người tiêu dùng có thể bị nhiễm độc tố Botulinum nếu chế biến, bảo quản và sử dụng thực phẩm đóng hộp không đúng cách. Nguồn gốc, xuất xứ và hạn sử dụng thực phẩm đóng hộp cũng là yếu tố quan trọng ảnh hưởng sức khỏe. Nếu sử dụng thực phẩm đóng hộp đã hết hạn, không còn nguyên vẹn màu sắc và mùi vị, nguy cơ an toàn thực phẩm sẽ rất cao.
Ăn gì bị trúng thực? Đồ ăn thừa để ở nhiệt độ phòng trong khoảng hơn 2 giờ cũng có thể là nguyên nhân hàng đầu. Bị trúng thực do món ăn thừa chủ yếu có liên quan đến vi khuẩn và độc tố bởi khả năng sinh sôi nhanh chóng của chúng ở nhiệt độ phòng nóng ẩm. Thói quen để thực phẩm qua đêm có thể làm thực phẩm không còn đáp ứng đủ điều kiện về an toàn thực phẩm, nhất là khi bảo quản không đúng cách.
Tiệt trùng là bước quan trọng trong quá trình sản xuất sữa và các sản phẩm từ sữa nhằm tiêu diệt các vi sinh vật có hại như E.coli, Salmonella, Brucella, Campylobacter… So với sữa đã tiệt trùng, sữa chưa tiệt trùng có nguy cơ gây trúng thực cao gấp 150 lần và nguy cơ nhập viện cao gấp 13 lần. Do đó, sữa chưa tiệt trùng cũng được liệt kê vào nhóm các thực phẩm dễ trúng thực.
Trứng, đặc biệt là trứng sống, trứng lòng đào cũng có thể là nguyên nhân làm cho bạn bị trúng thực sau khi ăn. Bởi trứng thường liên quan đến vi khuẩn Salmonella, loại vi khuẩn này có thể gây nhiễm bẩn vỏ và bên trong trứng.
Một số loại trái cây có thân bò trên mặt đất như dưa hấu, dưa gang, dưa lưới… có thể liên quan đến tình trạng bùng phát ngộ độc thực phẩm. Nguyên nhân chủ yếu là do không trồng trọt đúng cách, sử dụng nguồn nước ô nhiễm để tưới tiêu hoặc thực hành vệ sinh kém khi hái quả.
Dùng thuốc trừ sâu trong trồng trọt và không rửa sạch trái cây trước khi ăn cũng có thể dẫn đến nguy cơ tương tự. Vi khuẩn Listeria có thể sinh sôi và phát triển bên ngoài vỏ trái cây, dễ lây lan vào phần thịt quả nếu không đảm bảo vệ sinh khi cắt gọt.
Giá sống là một trong những loại thực phẩm dễ gây ngộ độc khi ăn do môi trường nuôi trồng thường ẩm ướt, tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn Salmonella và E.coli sinh sôi, phát triển. Ăn giá sống có thể đưa vi khuẩn vào cơ thể nếu không rửa sạch kỹ trước khi ăn.
Để hạn chế tình trạng mất vệ sinh an toàn thực phẩm, mỗi người cần:
Xem thêm: 13 cách phòng tránh ngộ độc thực phẩm cho trẻ em hiệu quả, an toàn
Bạn có thể tự kiểm tra xem bản thân có đang bị trúng thực hay không, với những dấu hiệu sau:
Người bị trúng thực cần đến bệnh viện để gặp bác sĩ ngay khi xuất hiện các dấu hiệu đầu tiên, nhất là khi nôn ói liên tục, sốt, yếu cơ, khó thở,… Không tự ý dùng thuốc trong bất kỳ trường hợp nào khi chưa được bác sĩ thăm khám và tư vấn.
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Tình trạng trúng thực có thể xảy ra với bất kỳ ai, tại bất kỳ thời điểm nào. Tìm hiểu những loại thực phẩm dễ gây ngộ độc, đảm bảo sơ chế, chế biến đúng cách giúp bảo vệ sức khỏe tốt hơn, giảm thiểu tối đa rủi ro. Trong trường hợp có dấu hiệu bị nhiễm độc sau khi ăn uống, hãy nhanh chóng đến bệnh viện trong thời gian sớm nhất.
