Để giúp kiểm soát bệnh rung nhĩ, ngoài các phương pháp điều trị như dùng thuốc hay phẫu thuật, bệnh nhân có thể thay đổi lối sống, tránh ăn uống các loại thực phẩm gián tiếp hoặc trực tiếp gây rung nhĩ. Vậy bệnh nhân mắc rung nhĩ nên ăn gì và kiêng gì?
ThS.BSNT Lê Mạnh Tăng – Bác sĩ khoa Tim Mạch, BVĐK Tâm Anh Hà Nội cho biết, bệnh rung nhĩ là một loại rối loạn nhịp tim, gây ảnh hưởng đến các buồng tim. Bệnh đặc trưng bởi tình trạng mất đồng bộ điện học và sự co bóp của các buồng tim. Rung nhĩ có thể làm tăng nguy cơ hình thành huyết khối trong buồng tim, đột quỵ não, tắc mạch chi, mạch tạng và suy tim sung huyết. (1)
Những loại thức uống, thực phẩm nên kiêng khi bị bệnh rung nhĩ, bao gồm:
Trả lời cho câu hỏi “bệnh rung nhĩ kiêng ăn gì, uống gì” thì rượu bia và đồ uống có cồn là những cái tên đứng đầu danh sách. Thứ nhất, uống rượu bia có thể góp phần gây tăng huyết áp, béo phì và rối loạn nhịp thở khi ngủ (SDB) – những yếu tố nguy cơ quan trọng của rung nhĩ. Thứ hai, uống nhiều rượu bia, đồ uống có cồn làm tăng nguy cơ phát triển rung nhĩ, gây ra các cơn rung nhĩ nhanh ở những người đã bị rung nhĩ trước đó, đặc biệt ở bệnh nhân mắc các bệnh tim mạch, đái tháo đường. Thứ ba, ngoài lý do đây là những tác nhân gây ra bệnh rung nhĩ thì rượu bia, đồ uống có cồn còn có thể tương tác với các loại thuốc đang được người mắc rung nhĩ sử dụng ví dụ như tương tác ảnh hưởng đến tác dụng của thuốc chống đông máu…
Theo bác sĩ Tăng, nếu được chẩn đoán mắc chứng rung nhĩ, bệnh nhân nên giảm lượng caffeine tiêu thụ, khoảng 1-2 ly cà phê một ngày để tránh hình thành những cơn rung nhĩ không đáng có. Tuy nhiên, uống nước tăng lực lại là một câu chuyện khác. Đó là bởi vì nước tăng lực chứa caffeine ở nồng độ cao hơn cà phê và trà. Chúng cũng chứa nhiều đường và các chất hóa học khác có thể kích thích hệ thống tim. Nhiều nghiên cứu và báo cáo quan sát đã liên kết việc tiêu thụ nước tăng lực với các biến cố tim mạch nghiêm trọng, bao gồm loạn nhịp tim và đột tử do tim. Nếu bạn mắc rung nhĩ, bạn nên tránh đồ uống tăng lực.
Ngoài ra, các chất bổ sung thảo dược và nước tăng lực cũng có thể chứa guarana – một loại thảo mộc có nồng độ cafein cao.
Dùng warfarin, acenocoumarol (thuốc chống đông máu kháng vitamin K) có thể giúp dự phòng hình thành cục máu đông dẫn đến đột quỵ. Tuy nhiên, thuốc có thể giảm hiệu quả khi bệnh nhân ăn thực phẩm giàu vitamin K như rau diếp, rau bina, cải thìa, cải xoăn, bông cải xanh, măng tây và cải Brussels.
Đối với những người đang dùng các loại thuốc chống đông máu khác không cần phải tránh những loại rau này. Trong quá trình điều trị, các bác sĩ sẽ cho bệnh nhân biết liệu vitamin K hoặc thực phẩm giàu chất xơ có phải là lựa chọn tốt cho sức khỏe tim mạch hay không.
Tiếp tục cho câu hỏi: bệnh rung nhĩ tránh ăn gì, thì bánh rán, khoai tây chiên, bánh quy, bánh ngọt, bánh nướng xốp… là những thực phẩm cần tránh xa. Lý do là bởi chúng có nhiều chất béo chuyển hóa và hoàn toàn không tốt cho những người mắc rung nhĩ. Không như những loại chất béo khác, chất béo chuyển hóa khiến cơ thể tăng cholesterol xấu và giảm cholesterol tốt.
Ngoài ra, ở các loại thịt cũng có nhiều chất béo, bao gồm thịt nội tạng, thịt bò, thịt cừu, xúc xích, thịt gia cầm sẫm màu và thịt xông khói. Và các sản phẩm từ sữa giàu chất béo, bao gồm sữa nguyên chất, kem béo, kem và pho mát đầy đủ chất béo. Chất béo khiến cho tình trạng béo phì trở nên trầm trọng, đồng thời có thể gây tăng huyết áp. Những điều này làm tăng nguy cơ mắc rung nhĩ.
Bác sĩ Tăng cho hay, bởi vì muối (natri) có thể làm tăng huyết áp và điều này có thể tăng khả năng xảy ra rung nhĩ, do đó việc hấp thụ natri nhiều hơn mức bình thường sẽ làm tăng phát triển rung nhĩ.
Để giữ mức natri bình thường, bệnh nhân cần tránh ăn tất cả các loại thực phẩm chế biến sẵn, thức ăn nhanh, đồ mặn. Mức natri cao cũng có thể làm mất cân bằng nồng độ kali máu, chất điện giải quan trọng đối với sức khỏe tim mạch. Giới hạn khuyến nghị nên chỉ dùng không quá 1 muỗng cafe muối mỗi ngày. (2)
Bệnh rung nhĩ kiêng ăn gì thì đường là một lưu ý lớn. Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng, những người bị đái tháo đường có nguy cơ phát triển rung nhĩ cao hơn 40% so với những người không bị đái tháo đường. Các chuyên gia chưa rõ nguyên nhân gây ra mối liên hệ giữa bệnh đái tháo đường và rung nhĩ, nhưng có thể mức đường huyết cao – một triệu chứng của bệnh đái tháo đường, là một yếu tố cần xem xét.
Một nghiên cứu năm 2019 ở Trung Quốc cho thấy, những người trên 35 tuổi có mức đường huyết (EBG) cao sẽ có nhiều khả năng bị rung nhĩ hơn so với những người không có mức đường huyết cao. Thực phẩm nhiều đường có thể làm tăng lượng đường trong máu và ăn thức ăn có đường liên tục cũng có thể gây ra tình trạng kháng insulin, làm tăng đáng kể khả năng mắc bệnh đái tháo đường, từ đó dẫn đến xuất hiện rung nhĩ.
Protein có tên Gluten có nhiều trong lúa mạch và lúa mì. Thành phần này cũng được tìm thấy trong các sản phẩm như: bánh mì, mì ống, gia vị và nhiều loại thực phẩm đóng gói.
Ở những người được chẩn đoán là dị ứng với gluten (chẳng hạn như bệnh celiac), việc tiêu thụ gluten có thể kích hoạt cơn rung nhĩ. Ở nhóm người này, gluten làm tăng mức độ viêm nhiễm trên toàn cơ thể, ảnh hưởng đến khả năng điều hành của các dây thần kinh điều hòa nhịp tim hoạt động.
Ăn bưởi sẽ không phải là một ý kiến hay nếu như người mắc rung nhĩ đang dùng thuốc để điều trị. Bởi trong nước bưởi có chứa một chất hóa học mạnh có tên gọi là naringenin và các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, chất này có thể cản trở hiệu quả của các loại thuốc chống loạn nhịp tim, như amiodarone (Cordarone) và dofetilide (Tikosyn). Nước bưởi cũng gây ảnh hưởng đến sự hấp thu thuốc từ ruột vào máu. (3)
Ngoài ra, nếu bệnh nhân dùng chống đông máu kháng vitamin K như warfarin, acenocoumarol, ăn bưởi có thể làm cho máu loãng hơn bình thường và gây ra nguy cơ bị chảy máu.
Người mắc rung nhĩ cần kiêng nước ép nam việt quất khi đang điều trị bằng warfarin chống đông máu. Giống như bưởi, nước ép nam việt quất có thể làm tăng lượng warfarin lưu thông trong cơ thể và khiến bệnh nhân có nguy cơ bị chảy máu. Những người dùng các loại thuốc chống đông máu khác không cần hạn chế uống nước ép nam việt quất, nhưng cũng cần lưu ý rằng bất kỳ loại nước ép trái cây nào cũng có thể làm tăng lượng đường trong máu.
Những loại đồ uống lạnh giúp giải nhiệt trong những ngày nóng bức cũng có thể là nguyên nhân đưa đến một cơn rung nhĩ. Một nghiên cứu được công bố gần đây cho thấy, có thể có mối liên hệ giữa việc nhiệt độ đồ uống lạnh và nhịp tim không đều. Nếu thấy cơ thể có vấn đề sau khi ăn hoặc uống thứ gì đó lạnh, hãy đến thăm khám tại cơ sở y tế gần nhất.
Chất béo bão hòa trong thịt cừu, thịt lợn và thịt bò làm tăng cholesterol xấu trong máu. Mức cholesterol LDL cao có thể dẫn đến bệnh tim và rung nhĩ, làm tăng nguy cơ đột quỵ. Thay vì ăn các loại thịt có nhiều mỡ, chế độ ăn nên đưa vào các phần nạc của thịt bò, thịt lợn. Đối với bánh mì kẹp thịt hoặc bánh mì thịt, hãy chọn thay thế một nửa thịt bằng đậu hoặc ít nhất 90% thịt bò nạc xay để cắt bớt mỡ.
Quá trình xay xát khiến loại thực phẩm này đã bị loại bỏ đi các chất dinh dưỡng và chất xơ mà trái tim cần để hoạt động khỏe mạnh. Chất xơ có thể giúp cải thiện mức cholesterol và giảm nguy cơ mắc bệnh tim, béo phì và đái tháo đường type 2 – những tình trạng liên quan đến rung nhĩ. bệnh nhân có thể chọn gạo lứt hoặc ngũ cốc nguyên hạt giúp no lâu hơn và có thể giảm nguy cơ đột quỵ.
Tyramine là một axit amin ảnh hưởng đến huyết áp. Một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Heart cho thấy, thực phẩm có chứa hợp chất tyramine làm tăng huyết áp và gây ra các triệu chứng xơ hóa. Pho mát lâu năm như parmesan, gorgonzola, nước tương, dưa cải bắp và xúc xích Ý chứa đầy tyramine, do đó cần kiêng những thực phẩm này nếu bệnh nhân mắc rung nhĩ.
Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh là điều cực kỳ quan trọng nếu được chẩn đoán mắc bệnh rung nhĩ. Vậy người bị rung nhĩ nên ăn gì? Dưới đây là những loại thực phẩm nên được thêm vào chế độ ăn uống để giảm nguy cơ mắc rung nhĩ: (4)
Trái cây tươi cung cấp nhiều chất dinh dưỡng, chất xơ, đặc biệt là quả chuối vì nó có lợi trong việc quản lý rung nhĩ do hàm lượng kali cao. Mức kali thấp có thể làm tăng nguy cơ rối loạn nhịp tim, do đó thay vì uống nước trái cây đóng gói chứa nhiều đường thì các chuyên gia khuyến khích ăn trái cây tươi để cung cấp đủ các loại vitamin thiết yếu. Hiệp hội người về hưu Mỹ (AARP) đặc biệt khuyến cáo nên tập trung vào trái cây màu đỏ để tốt cho tim mạch, ví dụ như quả táo.
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra tác dụng có lợi của việc thêm nhiều chất chống oxy hóa vào chế độ ăn uống. Điều này giúp điều trị chứng loạn nhịp tim liên quan đến rung nhĩ và thậm chí có thể giúp thúc đẩy sự đảo ngược tình trạng bệnh. Dưới đây là một số thực phẩm, thức uống chống oxy hóa nổi bật:
Thay vì tìm đến ly cà phê, hãy uống một tách trà xanh nhỏ. Mặc dù chúng đều chứa caffeine và có thể làm tăng nhịp tim, nhưng trà xanh có ít caffeine hơn và tăng cường chất chống oxy hóa.
Chế độ ăn này kết hợp các loại thực phẩm lành mạnh, chủ yếu bao gồm trái cây, rau, ngũ cốc nguyên hạt và các thực phẩm khác thành những món ăn tốt cho tim mạch.
Các loại ngũ cốc nguyên hạt giúp giảm cholesterol và có tác dụng tốt cho tim mạch. Đây là nguồn thực phẩm cần thiết trong danh sách rung nhĩ nên ăn gì.
Sự khác biệt giữa ngũ cốc tinh chế và ngũ cốc nguyên hạt là gì? Đó là ngũ cốc tinh chế được chế biến để kéo dài thời hạn sử dụng và một số chất dinh dưỡng đã bị loại bỏ. Ngược lại, ngũ cốc nguyên hạt như gạo lứt, bột yến mạch hoặc kiều mạch… là nguồn cung cấp chất xơ và magiê tốt hơn vì không qua quá trình xay xát.
Thực phẩm giàu chất béo không bão hòa đơn, chẳng hạn như dầu ô liu, dầu hạt cải, quả hạch, là những thực phẩm bổ sung rất tốt cho chế độ ăn uống lành mạnh. Chất béo không bão hòa, đặc biệt là axit béo omega-3 rất có lợi cho sức khỏe tim mạch tổng thể. Omega-3 được tìm thấy trong các loại thực phẩm như cá ngừ albacore, cá mòi, cá hồi, hạt lanh và quả óc chó. Thực phẩm có các axit béo này làm giảm nguy cơ loạn nhịp tim, giảm mức chất béo trung tính và làm chậm quá trình hình thành mảng bám.
Bác sĩ Tăng lưu ý, cân nặng tăng lên sẽ gây tăng gánh nặng cho tim, có thể biểu hiện thành rung nhĩ. Tình trạng béo phì thực sự có thể thay đổi kích thước tâm nhĩ với sự gia tăng dần kích thước tâm nhĩ. Do đó, lựa chọn chế độ ăn uống bổ dưỡng như giàu chất xơ với rau quả và trái cây, giảm chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa, thay thế đạm động vật bằng đạm thực vật, tăng ngũ cốc nguyên hạt,… sẽ giúp kiểm soát cân nặng và hạn chế hình thành rung nhĩ.
Tăng cường các bài tập thể dục và thực hiện như một thói quen với ít nhất 05 ngày mỗi tuần và mỗi ngày ít nhất 30 phút. Trước khi tập luyện, hãy lưu ý tìm hiểu nhịp tim mục tiêu phù hợp với độ tuổi và theo dõi nhịp tim trong suốt quá trình vận động.
Tập thể dục thường xuyên giúp phòng tránh rung nhĩ.
Ngay cả những người khỏe mạnh và không có vấn đề gì về tim cũng có thể bị rung nhĩ do căng thẳng cao độ. Nghiên cứu hiện đại cho thấy khoảng 54% bệnh nhân bị rung nhĩ từng cơn đến từ nguyên nhân phổ biến nhất là do căng thẳng tâm lý.
Sử dụng các sản phẩm có chất kích thích như cà phê, trà, soda,… có thể làm tăng nhịp tim nhiều hơn. Ngoài ra, hãy cẩn thận với các loại thuốc không kê đơn, bao gồm cả chất bổ sung dinh dưỡng và thuốc cảm lạnh hay dị ứng. Những sản phẩm này có thể chứa chất kích thích hoặc có các đặc tính khác có thể gây rối loạn nhịp tim.
Sử dụng rượu bia quá mức khiến cơ thể có những cảm giác nôn nao, xuất hiện tình trạng mất nước và tăng hormone căng thẳng. Điều này sẽ gây tác hại xấu cho tim bởi có thể làm tăng nguy cơ rung nhĩ.
Nicotine là một chất kích thích khiến tim đập nhanh và có thể làm trầm trọng thêm tình trạng rung nhĩ. Hút thuốc lá cũng là một yếu tố nguy cơ gây bệnh mạch vành.
Các vấn đề về tim như xơ vữa động mạch (động mạch bị tắc, xơ vữa,…) và cholesterol cao có thể làm trầm trọng thêm tình trạng rung nhĩ, dẫn đến nguy cơ cao bị nhồi máu cơ tim và đột quỵ. Tuân theo một chế độ ăn ít chất béo, ưu tiên thực phẩm có nguồn gốc từ thực vật, tập thể dục hàng ngày và thăm khám định kỳ với bác sĩ tim mạch để kiểm soát mức cholesterol tốt nhất.
Được đầu tư hệ thống máy móc hiện đại như máy siêu âm tim và mạch máu 4D hiện đại, máy chụp cộng hưởng từ 1,5 – 3 Tesla, máy CT tim và động mạch vành 768 lát cắt, hệ thống chụp mạch máu DSA với cánh tay robot…, Trung tâm Tim mạch Hệ thống BVĐK Tâm Anh tiếp nhận và điều trị cho bệnh nhân bị rung nhĩ cũng như các bệnh lý tim mạch (tăng huyết áp, bệnh mạch vành, bệnh van tim, thiếu máu cơ tim…).
Phác đồ điều trị được xây dựng cá thể hóa, đem lại hiệu quả cao trong việc cải thiện triệu chứng và phòng ngừa biến chứng nguy hiểm, nâng cao chất lượng sống cho bệnh nhân.
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Tổng kết: bệnh nhân rung nhĩ nên tập trung ăn trái cây, rau, ngũ cốc nguyên hạt và các nguồn protein từ thực vật (như đậu, quả hạch và hạt); tránh ăn thức ăn mặn, nhiều đường hoặc chất béo bão hòa. Các sản phẩm sữa ít hoặc không có chất béo và các loại thịt nạc hơn (như cá, thịt gia cầm) là những lựa chọn tốt cho bệnh nhân rung nhĩ.