Phẫu thuật nội soi cắt u thận và những lưu ý quan trọng 

Thay vì phải chịu một vết rạch dài khoảng 12cm khi thực hiện mổ mở u thận như trước đây, hiện nay nhiều bệnh nhân được áp dụng kỹ thuật phẫu thuật nội soi tiên tiến, nhằm loại bỏ hoàn toàn khối u, rút ngắn thời gian điều trị, giảm bớt đau đớn và bảo tồn chức năng thận hiệu quả hơn.

U thận là gì? 

Khối u ở thận là sự phát triển bất thường trong nhu mô thận và có thể là lành tính hay ác tính. Tuy nhiên, trên thực tế, đa số khối u thận là ác tính hay còn gọi ung thư thận và chỉ có khoảng 25% là lành tính. 

Xét về mặt kích thước, các u thận có kích thước nhỏ, nhiều khả năng là lành tính. Ngược lại, u thận càng lớn thì nguy cơ bị ung thư càng cao. Nếu xét về tốc độ phát triển, khối u lành tính thường phát triển chậm. Trong khi đó, các khối u ác tính hình thành, phát triển và lây lan rất nhanh.

Hầu hết các khối u ở thận được phát hiện lúc khối u còn nhỏ và khu trú, nghĩa là phát triển tại chỗ, có vỏ bao rõ và chưa lan ra xung quanh. Thông thường, có khoảng 40% trường hợp ung thư thận là các khối u thận khu trú. 

Hiện nay, các chuyên gia chia sự phát triển của u thận ác tính thành 4 giai đoạn gồm: 

• Giai đoạn 1: Khối u khu trú trong thận, không có triệu chứng lâm sàng. 
• Giai đoạn 2: Tuy vẫn khu trú trong thận, nhưng khối u đã dần phát triển và người bệnh bắt đầu có một số biểu hiện nhất định. 
• Giai đoạn 3: Khối u xâm lấn các vùng lân cận và người bệnh đã có triệu chứng lâm sàng rõ rệt. 
• Giai đoạn 4: Khối u di căn sang các bộ phận khác gây đau đớn, suy kiệt và có thể đe dọa đến tính mạng người bệnh. 

Nguyên nhân gây u thận

Cho đến thời điểm hiện tại, nguyên nhân gây ra u thận ác tính vẫn còn là một câu hỏi lớn của y học. Tuy nhiên, các chuyên gia nhận định yếu tố nguy cơ gây bệnh này thường do: Nguyên nhân di truyền như hội chứng von Hippel-Lindau (VHL syndrome), hội chứng Birt-Hogg-Dube hay bệnh xơ hóa củ…; thói quen sinh hoạt không lành mạnh: hút thuốc lá, ăn uống thiếu cân bằng và ít vận động gây thừa cân; môi trường làm việc tiếp xúc với hóa chất độc hại; người mắc bệnh thận phải lọc máu; người dùng các loại thuốc giảm đau kéo dài… 

Phương pháp phẫu thuật nội soi cắt u thận

Được đánh giá là bác sĩ có “đôi tay làm nên những phép màu”, TS.BS Nguyễn Hoàng Đức nhận định: “Phẫu thuật nội soi cắt u thận là phương pháp điều trị tiêu chuẩn, được khuyến cáo để loại bỏ phần thận có khối u nghi ngờ ung thư nhưng còn khu trú. Phẫu thuật có nhiều ưu điểm như vết mổ nhỏ, giảm đau, thời gian nằm viện ngắn và bảo tồn chức năng của thận. Ngoài ra, hiệu quả điều trị ung thư không khác biệt so với mổ mở”. 

Phẫu thuật nội soi cắt u thận là gì? 

Đây là phương pháp cắt bỏ một phần thận và mỡ xung quanh, khi nghi ngờ ung thư thận. Phẫu thuật có sử dụng một ống kính nội soi và dụng cụ phẫu thuật được đưa vào khoang bụng của bệnh nhân thông qua 3-5 vết mổ nhỏ. Một trong những vết mổ này có thể cần phải được mở rộng lấy ra phần thận bị cắt bỏ.

Mục đích của phẫu thuật cắt u thận nội soi là loại bỏ phần thận có khối u nghi ngờ ung thư, sử dụng kỹ thuật “lỗ khóa” hay đưa một ống kính nội soi và dụng cụ phẫu thuật qua một số vết mổ nhỏ trên thành bụng của bệnh nhân. Nếu thành công, cách này cho phép bảo tồn chức năng thận tốt hơn là cắt bỏ hoàn toàn thận.

Tương tự như khi thực hiện hầu hết các phẫu thuật nội soi ổ bụng khác, phương pháp này chống chỉ định với người không phù hợp với gây mê toàn thân, người mắc bệnh tim mạch nặng, người bị rối loạn đông máu chưa kiểm soát và sốc giảm thể tích.

Quy trình thực hiện phẫu thuật nội soi cắt u thận

Chuẩn bị trước khi phẫu thuật

Trước khi tiến hành phẫu thuật, bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra tổng thể tình trạng bệnh nhân, đặc biệt chú ý:

• Vật được cấy ghép như stent, khớp nhân tạo, máy tạo nhịp tim, van tim… (nếu có).
• Đơn thuốc thường ngày, chú ý đến các thành phần dễ làm loãng máu như warfarin, aspirin, clopidogrel, rivaroxaban hoặc dabigatran… 
• Tình trạng nhiễm khuẩn MRSA hiện tại hoặc trước đây .
• Tiền sử phẫu thuật thần kinh hoặc điều trị nội tiết tăng trưởng.

Vào ngày phẫu thuật

• Bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra tiền sử bệnh, các loại thuốc đang sử dụng, đồng thời sẽ thảo luận lại về cuộc phẫu thuật để xác nhận sự đồng ý của bệnh nhân.
• Bác sĩ gây mê sẽ gặp bệnh nhân để thảo luận về các lựa chọn gây mê toàn thân hoặc gây tê tủy sống và cách giảm đau sau phẫu thuật. 
• Bệnh nhân có thể phải mặc vớ do bác sĩ cung cấp và được tiêm một mũi thuốc heparin để làm loãng máu. Những biện pháp này giúp ngăn ngừa hình thành cục máu đông và đi vào phổi của bệnh nhân. 

Các bước tiến hành phẫu thuật

• Bệnh sẽ được gây mê và ngủ trong suốt thời gian phẫu thuật.
• Sau khi kiểm tra nguy cơ dị ứng, bác sĩ sẽ tiêm kháng sinh dự phòng cho bệnh nhân trước khi phẫu thuật.
• Khoang bụng bệnh nhân sẽ được bơm căng lên với khí CO2 qua một “cổng” trocar hoặc một kim đặc biệt.
• Bác sĩ tạo ra một vài vết mổ nhỏ trên thành bụng và qua đó đặt các cổng thao tác (trocar) để đưa các dụng cụ phẫu thuật vào xoang bụng.
• Tiến hành cắt bỏ phần thận có khối u, cùng với mô mỡ xung quanh và lấy ra khỏi thành bụng bệnh nhân bằng cách mở rộng một trong các vết mổ.
• Các vết mổ được khâu lại bằng chỉ tự tiêu và có thể được tiêm thêm thuốc tê để giảm đau ngay khi kết thúc phẫu thuật.
• Bác sĩ tiến hành đặt một ống thông tiểu vào bàng quang của bệnh nhân để theo dõi lượng nước tiểu và rút bỏ khi bạn có thể vận động .
• Một ống dẫn lưu khác cũng được đặt vào vùng cắt bỏ khối u để ngăn tích tụ dịch. Ống dẫn lưu này sẽ được rút bỏ khi không còn dịch thoát ra.

Tùy thuộc vào độ phức tạp của phẫu thuật mà ca mổ sẽ hoàn tất sau khoảng 1-3 giờ và bệnh nhân có thể phải nằm viện từ 2-3 ngày để các bác sĩ theo dõi. 

Những kỹ thuật mới được ứng dụng trong phẫu thuật nội soi u thận 

Với sự tiến bộ của y học, phẫu thuật nội soi cắt u thận không chỉ được thực hiện bởi các kỹ thuật viên, mà còn có thể nhờ đến sự hỗ trợ của robot. Bên cạnh đó, hệ thống phẫu thuật nội soi công nghệ 3D và 4K với hình không gian nổi giúp các góc khuất giải phẫu trở nên rõ nét, dễ tiếp cận, phóng đại các vi mạch nhỏ, tập trung được dụng cụ phẫu thuật vào mục tiêu đích, hạn chế làm chấn thương mô lành xung quanh, giúp cho một phẫu thuật đặc biệt, phức tạp như nội soi cắt u thận được tiến hành chính xác, thao tác nhanh chóng, an toàn, thuận lợi. 

Những rủi ro khi phẫu thuật nội soi cắt u thận 

Khi phẫu thuật nội soi cắt u thận, bệnh nhân có thể đối diện với các biến chứng. Một số có thể tự giới hạn hoặc hồi phục bình thường sau phẫu thuật, nhưng cũng có những biến chứng có thể gây tổn hại sức khỏe như sau: 

Hầu hết người bệnh

• Đau hoặc khó chịu ở vết mổ.
• Đau mỏm vai do cơ hoành của bạn bị kích thích bởi khí CO2.
• Đầy bụng tạm thời (chướng hơi).

Nguy cơ thường gặp (10-50%)

• Bất thường ở thận có thể không phải là ung thư.

Nguy cơ ít gặp (2-10%)

• Chảy máu, nhiễm trùng, đau hoặc thoát vị ở vết mổ có thể phải điều trị thêm.
• Nếu không thể cắt bỏ một phần thận, bác sĩ có thể phải cắt bỏ toàn bộ thận .
• Chảy máu trong hoặc sau khi phẫu thuật cần phải truyền máu, gây tắc mạch các mạch máu đang chảy hoặc chuyển sang mổ mở (và đôi khi phải cắt bỏ toàn bộ thận).
• Không thể cắt bỏ tất cả khối u, nên sau phẫu thuật bệnh nhân cần được theo dõi chặt chẽ hoặc phẫu thuật lại.
• Nhiễm khuẩn bệnh viện (8%), bao gồm nhiễm khuẩn MRSA hoặc Clostridium difficile.

Nguy cơ hiếm gặp (0.4-2%)

• Tổn thương các cơ quan/mạch máu có thể phát hiện ngay trong lúc mổ (hoặc sau mổ) cần chuyển sang mổ mở (hoặc mổ mở trì hoãn).
• Tổn thương khoang màng phổi cần phải đặt một ống dẫn lưu tạm thời.
• Rò rỉ nước tiểu từ bờ cắt của thận cần điều trị thêm.
• U xâm lấn hoặc tổn thương các cấu trúc lân cận như: mạch máu, lá lách, gan, phổi, tuyến tụy và ruột cần phải phẫu thuật rộng rãi hơn.
• Xảy ra các biến cố liên quan gây mê hoặc tim mạch có thể cần được chăm sóc đặc biệt.

Loại trừ những biến chứng nêu trên, phẫu thuật nội soi u thận vẫn là một trong những biện pháp can thiệp tiên tiến, giúp người bệnh nhanh chóng phục hồi sức khỏe và trở lại với cuộc sống thường nhật. Vì thế, ngoài chú ý lắng nghe tiếng nói từ cơ thể, bạn cũng cần phải dành thời gian tầm soát và tuân thủ lời khuyên của bác sĩ khi có bệnh để đảm bảo hồi phục nhanh, an toàn cho sức khỏe.