Đau thắt ngực kiểu Prinzmetal xảy ra khi một trong các động mạch vành chính đột nhiên bị co thắt, tạm thời chặn dòng máu đến vùng cơ tim tương ứng. Tình trạng này có khả năng dẫn tới rối loạn nhịp tim, nhồi máu cơ tim, thậm chí đột tử nếu không chữa trị kịp thời.
Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi ThS.BS Phạm Đỗ Anh Thư, Trung tâm Tim mạch Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM.
Đau thắt ngực không phải lúc nào cũng do nguyên nhân từ bệnh mạch vành. Đôi khi, nó xảy ra ở những người có động mạch vành hoàn toàn không có mảng xơ vữa. Đau thắt ngực Prinzmetal là cơn đau ngực đến từ sự co thắt đột ngột ở một trong các động mạch vành – động mạch cung cấp máu cho tim. Những cơn co thắt này có thể gây thiếu máu cục bộ ở phần cơ tim tương ứng và kéo theo các triệu chứng đau thắt ngực.
Mặc dù đau thắt ngực Prinzmetal có nguy cơ dẫn tới những hậu quả nghiêm trọng, bao gồm nhồi máu cơ tim và rối loạn nhịp tim đe dọa tính mạng, nhưng may mắn là bệnh có tiên lượng khá tốt nếu được chẩn đoán sớm và can thiệp kịp thời. (1)
Đau thắt ngực thường xảy ra khi bạn làm việc căng thẳng, vận động gắng sức hoặc có sự thay đổi cảm xúc đột ngột. Trong khi đó, cơn đau thắt ngực Prinzmetal thường kéo tới lúc bạn đang thư giãn hoặc nghỉ ngơi. Nó hay ảnh hưởng đến những người trẻ tuổi, khỏe mạnh (khác với cơn đau ngực thông thường, hay gặp ở người lớn tuổi có tiền sử bệnh mạch vành).
Xem thêm: Ngoài các cơn đau thắt ngực Prinzmetal hiếm gặp còn có cơn đau thắt ngực ổn định và cơn đau thắt ngực không ổn định. Việc nhận biết và phân biệt nhiều loại giúp bạn nhận biết rõ hơn tình trạng gặp phải
Nếu bị đau thắt ngực Prinzmetal, bạn sẽ cảm thấy:
Đau thắt ngực Prinzmetal phổ biến ở phụ nữ hơn nam giới. Những người mắc bệnh này tương đối trẻ, khá khỏe mạnh và có rất ít yếu tố nguy cơ mắc bệnh tim mạch do xơ vữa.
Hút thuốc lá là nguyên nhân chính dẫn đến cơn đau thắt ngực Prinzmetal vì các sản phẩm thuốc lá là tác nhân gây co thắt động mạch. Bên cạnh đó, cocaine hoặc amphetamine (chất gây nghiện) cũng có thể gây ra cơn đau ngực kiểu này.
Nhiều nghiên cứu cho thấy những người lạm dụng chất gây nghiện bị đau thắt ngực Prinzmetal có nhiều khả năng tổn thương tim vĩnh viễn (hoặc tử vong) hơn người không lạm dụng chất gây nghiện mắc tình trạng này.
Rối loạn chức năng nội mô, tình trạng lớp lót bên trong của động mạch không hoạt động bình thường, là một yếu tố nguy cơ khác của cơn đau ngực Prinzmetal. Ngoài ra, rối loạn chức năng nội mô cũng liên quan đến hội chứng tim X, hiện tượng Raynaud và chứng đau nửa đầu. Thực tế, những người bị đau thắt ngực Prinzmetal thường mắc chứng đau nửa đầu kèm theo.
Đau thắt ngực Prinzmetal xảy ra là do co thắt động mạch vành, gây giảm cung cấp oxi thoáng qua cho cơ tim. Việc thiếu oxy gây ra cơn đau ngực, nếu kéo dài có thể làm tổn thương cơ tim. (3)
Nguyên nhân gây co thắt động mạch vành bao gồm:
Khi nghi ngờ bạn bị chứng đau thắt ngực Prinzmetal, bác sĩ sẽ chỉ định các phương pháp cận lâm sàng sau:
Vì cơn đau ngực Prinzmetal thường không liên quan đến động mạch bị tắc, nên không thể dựa trên kết quả chụp mạch vành đơn thuần để chẩn đoán bệnh. Lúc này, bác sĩ phải kích thích cơn đau thắt ngực Prinzmetal bằng cách sử dụng các chất như acetylcholine hoặc ergonovine.
Sau đó, bác sĩ mới chụp mạch vành và xem điều gì xảy ra trong một đợt đau ngực Prinzmetal (chẳng hạn như các động mạch bị ép lại với nhau và tạm thời tắc nghẽn). Đồng thời, khi mạch vành bị co thắt, bác sĩ sẽ theo dõi tình trạng của bạn và ghi lại hình ảnh trên điện tâm đồ theo từng giai đoạn.
Nhìn chung, tiên lượng cho những người bị đau thắt ngực Prinzmetal khá tốt, nhưng tình trạng này có thể dẫn đến rối loạn nhịp tim, nhồi máu cơ tim và có khả năng gây tử vong. Rối loạn nhịp tim phụ thuộc vào động mạch vành liên quan.
Ví dụ, nếu động mạch vành bên phải bị tổn thương, nó có thể làm rối loạn chức năng các nút phát nhịp và gián đoạn đường dẫn truyền trong tim, gây ra các biểu hiện như nhịp chậm xoang, ngưng xoang hoặc block nhĩ thất. Nếu đau thắt ngực có liên quan đến động mạch liên thất trước, có khả năng dẫn đến nhịp nhanh thất.
Mặc dù các cơn nhồi máu cơ tim thường không liên quan hội chứng đau thắt ngực Prinzmetal nhưng chúng vẫn có nguy cơ xảy ra và gây tổn thương cơ tim vĩnh viễn. Vì thế, việc điều trị cơn đau ngực Prinzmetal sớm và đúng cách sẽ giúp giảm đáng kể các biến chứng này.
Cơn đau thắt ngực Prinzmetal được điều trị bằng thuốc và biện pháp thay đổi lối sống. Các loại thuốc thường được bác sĩ kê toa có thể là:
Về việc thay đổi lối sống, bác sĩ sẽ đề nghị bạn bỏ thuốc lá và tránh các chất gây co thắt mạch vành như cocaine, nước tăng lực; nếu bạn đang dùng thuốc điều trị chứng đau nửa đầu, thuốc thông mũi, thuốc giảm cân,… cũng có thể gây co thắt mạch vành. Bạn cần trao đổi với bác sĩ điều trị và bác sĩ tim mạch về các triệu chứng đau thắt ngực Prinzmetal để được cân nhắc loại thuốc phù hợp. (4)
Bên cạnh đó, bạn cũng nên duy trì chế độ ăn uống tốt cho tim mạch (hạn chế chất béo xấu; tăng cường rau xanh, trái cây và chất béo tốt trong khẩu phần ăn; giảm muối, đường khi chế biến thức ăn; không uống quá nhiều rượu bia…), tập thể dục đều đặn để tránh làm trầm trọng thêm tình trạng co thắt động mạch vành.
Chứng đau thắt ngực nói chung và đau thắt ngực Prinzmetal có thể được phòng ngừa bằng cách:
Cơn đau thắt ngực Prinzmetal là một triệu chứng, không phải bệnh lý thực thể. Nó không phải nhồi máu cơ tim nên không có nguy cơ gây tử vong ngay tức thì. Tuy nhiên, đau thắt ngực là dấu hiệu cảnh báo lưu lượng máu đến tim gặp vấn đề – căn nguyên dẫn đến nhồi máu cơ tim.
Ngoài ra, đau thắt ngực Prinzmetal nếu không được điều trị sẽ làm tăng nguy cơ mắc các bệnh về nhịp tim. Đây là yếu tố liên quan đến đột quỵ, ngừng tim đột ngột, tử vong.
Nếu bạn xuất hiện cơn đau dữ dội ở ngực lan đến cổ, vai, hàm, cánh tay, lưng, bụng kèm triệu chứng buồn nôn, ngất xỉu, khó thở và đổ mồ hôi lạnh, hãy nhập viện cấp cứu ngay. Đây có thể là biểu hiện của một cơn nhồi máu cơ tim.
Để đặt lịch khám, tư vấn và điều trị cơn đau thắt ngực Prinzmetal với các bác sĩ Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách hàng có thể liên hệ theo thông tin sau:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Tiên lượng cho bệnh nhân bị đau thắt ngực Prinzmetal khá tốt. Tuy vậy, bệnh nhân cần được chăm sóc lâu dài và thăm khám theo lịch hẹn để kiểm soát tình trạng đau ngực cũng như phát hiện các bệnh tim mạch khác nếu có.
