Tình trạng ngất xỉu xảy ra phổ biến trên khoảng 20% dân số toàn cầu. Ngất xỉu có thể do nhiều nguyên nhân như tâm lý, bệnh lý, môi trường… Làm thế nào phòng ngừa ngất xỉu? Khi gặp người ngất xỉu nên làm gì?
Bài viết được tư vấn bởi BS.CKI Hồ Văn Mót, Trung tâm Tim mạch, BVĐK Tâm Anh TP.HCM.
Nguyên nhân gây ra tình trạng ngất xỉu
Hiểu nguyên nhân gây ngất có thể giúp bản thân phòng tránh ngất xỉu. (1)
Ngất có thể được gây ra bởi nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm:
Thiếu máu: Thiếu máu, cụ thể là thiếu máu cung cấp đến não, có thể dẫn đến ngất. Điều này có thể do mất máu do chấn thương, mất máu mạn tính…
Hạ huyết áp: Huyết áp thấp có thể làm giảm dòng máu đến não, gây ra nguy cơ ngất.
Rối loạn nhịp tim: Rối loạn nhịp tim như nhịp tim nhanh hoặc chậm đột ngột có thể làm gián đoạn lưu thông máu và dẫn đến ngất.
Đau đớn: Đau đớn cường độ cao hoặc đau đột ngột có thể gây ra ngất do kích thích hệ thần kinh.
Rối loạn hô hấp: Sự cản trở trong việc hô hấp, như hậu quả của một cơn ho mạnh, có thể dẫn đến ngất do phản xạ.
Dị ứng: Phản ứng dị ứng nặng có thể gây ra giãn mạch và hạ huyết áp, dẫn đến ngất.
Rối loạn thần kinh: Rối loạn thần kinh như động kinh có thể gây ra ngất.
Tình trạng tăng áp lực trong đầu: Các tình trạng như cơn đau đầu dữ dội hoặc tăng áp lực trong đầu có thể dẫn đến ngất.
Suy tim: Suy tim làm cho tim không thể cung cấp đủ máu đến cơ thể, bao gồm não, gây nguy cơ ngất.
Môi trường và tình huống đặc biệt: Các tình huống như đứng lâu, thay đổi nhiệt độ môi trường quá nhanh, hay sự căng thẳng cường độ có thể gây ngất.
Hiểu nguyên nhân gây ngất có thể giúp phòng tránh ngất xỉu và hỗ trợ người bị ngất
Nhận biết triệu chứng ngất xỉu
Có một số dấu hiệu cảnh báo mà bạn có thể nhận biết khi cơ thể chuẩn bị trải qua tình trạng ngất, bao gồm:
Chóng mặt và hoa mắt: Cảm giác chóng mặt, mờ mắt hoặc thấy như có những hình ảnh hoa mắt đang xuất hiện trước mắt.
Buồn nôn: Cảm giác buồn nôn hoặc mất sự ổn định trong dạ dày có thể là dấu hiệu cảnh báo.
Mất thăng bằng: Cảm giác mất thăng bằng, hoặc không thể duy trì thăng bằng một cách bình thường.
Da nhợt nhạt: Da trở nên mờ màu và nhợt nhạt hơn so với bình thường.
Cảm giác hoảng loạn hoặc lo sợ: Cảm giác này có thể xuất hiện trước khi ngất xảy ra.
Nhịp tim nhanh hoặc chậm đột ngột: Thay đổi đột ngột trong nhịp tim có thể là dấu hiệu cảnh báo ngất.
Nhìn mờ: Có thể xuất hiện vùng mắt mờ mịt hoặc mất tầm nhìn trong thời gian ngắn.
Những cách giúp phòng ngừa ngất xỉu
Một số biện pháp phổ biến có thể áp dụng để phòng ngừa ngất xỉu hiện nay gồm:
1. Ăn đủ chất, không bỏ bữa
Lượng đường trong máu thấp có thể gây ngất xỉu. Do đó, chúng ta cần ăn uống đầy đủ giúp duy trì lượng calo cần thiết cho các hoạt động của cơ thể, đồng thời cũng duy trì lượng đường trong máu. (2)
2. Uống đủ nước
Lưu ý bổ sung nước đầy đủ 2-2,5l/ngày để đảm bảo các cơ quan và cơ thể hoạt động ổn định. Vào những ngày nắng nóng hoặc khi tập luyện thể thao, lao động nặng, chúng ta có thể mất nước nhiều. Do đó, bạn nên bổ sung nước hoặc dung dịch điện giải để phòng ngừa tình huống cơ thể bị ngất do mất nước.
Cần uống đủ nước khi tập thể dục hoặc hoạt động dưới trời nắng nóng
3. Tránh hoạt động quá sức trong thời tiết nắng nóng
Chúng ta cần tránh ra ngoài vào thời điểm nắng gắt hoặc chỉ làm việc ở những khu vực có bóng râm. Đồng thời cần hạn chế làm việc trong khoảng thời gian từ 11-14h bởi đây là thời điểm nhiệt độ cao nhất trong ngày. Nếu phải làm việc ngoài trời nắng nóng, cần bổ sung nước đầy đủ, mặc đồ dễ thoát mồ hôi để tránh nhiệt độ cơ thể lên quá cao, có thể dẫn đến ngất xỉu.
4. Tập thể dục thường xuyên
Duy trì hoạt động thể chất, tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày để duy trì thể trạng tốt, nhịp tim ổn định.
5. Thiền định
Một số người lựa chọn thiền định như một cách phòng ngừa tình trạng ngất xỉu. Phương pháp thiền định giúp tinh thần người tập ổn định, giảm bớt các căng thẳng, mệt mỏi làm ảnh hưởng đến đời sống tinh thần. Ngoài ra phương pháp này cũng được cho giúp hệ thống mạch máu lưu thông máu tốt hơn.
6. Thông báo cho bác sĩ nếu bị choáng hoặc chóng mặt khi uống thuốc
Một số loại thuốc điều trị bệnh có tác dụng phụ gây ra triệu chứng như buồn nôn, nôn hoặc chóng mặt nghiêm trọng. Do đó, nếu có biểu hiện chóng mặt hoặc gần ngất trong thời gian điều trị bệnh, bạn nên báo cho bác sĩ để được tư vấn, hỗ trợ.
7. Hít thở sâu
Hít thở sâu, chậm, đều giúp lượng oxy trong máu ổn định, lưu lượng máu trong cơ thể hoạt động xuyên suốt, phòng tránh sụt giảm huyết áp đột ngột gây ngất.
8. Mang vớ nén
Một nguyên do dẫn đến ngất xỉu do lượng máu dồn ứ vào chân, giảm lượng máu đến não. Do đó để hạn chế tình trạng này, bạn có thể sử dụng vớ nén dài đến đùi để chúng ép các tĩnh mạch ở chân, đẩy máu lên phần trên của cơ thể bạn. (3)
Người sắp ngất xỉu nên làm gì?
Nếu bạn cảm thấy sắp bị ngất xỉu, bạn có thể thực hiện một số bước sau để không xảy ra tình trạng bất tỉnh hoặc giảm thiểu các chấn thương có thể gặp phải khi ngất xỉu:
Ngồi hoặc nằm nghỉ ngơi khi có cảm giác choáng váng, xây xẩm, mất tự chủ tay chân.
Ngồi trong tư thế cúi đầu, đặt khoảng giữa hai chân để lưu lượng máu đến não ổn định trở lại.
Hãy đứng dậy từ từ khi bạn cảm thấy thật khỏe mạnh.
Nắm chặt và căng cánh tay vì chúng có thể giúp huyết áp tăng trở lại.
Bắt chéo chân hoặc ép chặt chân vào nhau để tăng huyết áp.
Nếu nghi ngờ nguyên nhân do tụt đường huyết, hãy ăn hoặc uống chất có đường.
Nếu cơ thể có cơn choáng váng dọa ngất do thiếu nước, hãy bổ sung nước ngay, uống một cách từ tốn.
Ngất xỉu có thể là tình trạng cảnh báo các nguy cơ bệnh lý nguy hiểm liên quan tim mạch, não… Vì vậy, mỗi người cần thăm khám, kiểm tra định kỳ để sớm phát hiện các bệnh lý tiềm ẩn và can thiệp kịp thời. Bên cạnh đó, mỗi người cần xây dựng lối sống lành mạnh để phòng ngừa ngất xỉu.
