Viêm màng não, áp xe não, viêm tắc mạch sọ là những biến chứng viêm xoang nguy hiểm nhất vì có thể dẫn đến tử vong.
Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi BS.CKII Trần Thị Thúy Hằng – Trưởng khoa Tai Mũi Họng, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM.
Bệnh viêm xoang có nguy hiểm không? Viêm xoang là một bệnh về tai, mũi, họng thường gặp do vi khuẩn, virus, nấm hoặc phản ứng dị ứng gây ra. Viêm xoang gồm viêm xoang cấp tính, khởi phát đột ngột kéo dài 1-2 tuần và viêm xoang mạn tính kéo dài trên 6 tuần.
Viêm xoang khiến cho niêm mạc ở mũi sưng lên, gây tắc nghẽn các lỗ thông của xoang nằm ở cạnh mũi. Điều này dẫn đến oxy trong xoang được hấp thụ vào các mạch máu của niêm mạc và gây áp suất âm trong xoang. Khi xoang chứa đầy các dịch nhầy sẽ tạo ra môi trường thuận lợi cho vi khuẩn xâm nhập qua lỗ thông xoang hoặc qua một tế bào lan rộng. Lúc này, huyết thanh và bạch cầu sẽ xuất hiện để chống lại sự tấn công của virus, vi khuẩn hoặc nấm gây bệnh và tạo ra áp lực dương phát triển trong xoang tắc nghẽn. Tình trạng này sẽ gây đau nhức và sung huyết, phù nề niêm mạc.
BS.CKII Trần Thị Thúy Hằng cho biết, thông thường viêm xoang gây nghẹt mũi, chảy mũi, đau nhức vùng mặt và bao quanh hốc mắt, khiến người bệnh khó chịu, mệt mỏi. Tuy nhiên, viêm xoang kéo dài xuất hiện biến chứng có thể để lại nhiều hậu quả nghiêm trọng. Đặc biệt, các biến chứng viêm xoang ở nội sọ có thể dẫn đến di chứng suốt đời hoặc nguy cơ tử vong.
Các biến chứng của viêm xoang ảnh hưởng đến nhiều vị trí ở đầu mặt, chẳng hạn như:
Theo bác sĩ Hằng, biến chứng thường gặp nhất của bệnh viêm xoang là tình trạng viêm nhiễm lan rộng đến hốc mắt và các cấu trúc liên quan của mắt. Khi xuất hiện bất kỳ vết sưng, đỏ hoặc thay đổi thị lực, người bệnh nên đến bệnh viện thăm khám và điều trị. Bởi vì nhiễm trùng có thể liên quan đến các mô mềm (viêm mô tế bào) hoặc hình thành áp xe trong hốc mắt.
“Điều đáng lo ngại nhất trong số các biến chứng mắt hiếm gặp là sự hình thành cục máu đông trong các mạch máu sau mắt. Điều này có thể dẫn đến suy giảm thị lực vĩnh viễn hoặc mù lòa”, bác sĩ Hằng cho biết.
Các biến chứng viêm xoang ở mắt bao gồm:(1)
Theo bác sĩ Hằng, nhiễm trùng xoang do vi khuẩn hoặc nấm có thể lan đến xương sọ (viêm tủy xương) hoặc vào não, gây viêm màng não hoặc áp xe trong não. Tuy nhiên, người bệnh không được chủ quan nhất là khi xuất hiện các dấu hiệu lú lẫn, buồn ngủ, đau đầu dữ dội hoặc cứng cổ.(2)
Các biến chứng nội sọ của viêm xoang có thể dẫn đến di chứng suốt đời như liệt nửa người, suy giảm nhận thức, liệt dây thần kinh sọ, mất ngôn ngữ, động kinh, não úng thủy, suy giảm thị lực và mất thính giác. Biến chứng nội sọ cũng có thể dẫn đến tử vong do tăng áp lực nội sọ, thoát vị qua khe, lan truyền huyết khối, nhồi máu và nhiễm trùng huyết. Các biến chứng nội sọ thường gặp trong viêm xoang bao gồm viêm não, viêm màng não, áp xe não, não úng thủy.
Biến chứng viêm xoang ở tai chủ yếu là tình trạng viêm tai giữa. Biến chứng viêm tai giữa dễ xảy ra ở trẻ em hơn do cấu tạo ống vòi tai nằm ngang và ngắn hơn.
Khi nhiễm trùng mũi xoang không được kiểm soát tốt, các dịch mủ và tác nhân gây bệnh sẽ lan sang tai gây viêm tai giữa. Tình trạng viêm tai giữa nghiêm trọng có thể dẫn đến thủng màng nhĩ và nghe kém vĩnh viễn.
Huyết khối xoang tĩnh mạch hang là một biến chứng hiếm gặp của viêm xoang bướm hoặc xoang sàng. Các xoang hang dạng rỗng, thuộc nền sọ, có chức năng dẫn lưu máu từ các tĩnh mạch mặt. Khi bị nhiễm trùng, chúng thường có triệu chứng đau nhức, liệt vận nhãn, sụp mi, mất thị lực, phù gai thị và sốt cao lạnh run.
Huyết khối xoang hang không được can thiệp có thể gây tỷ lệ tử vong 30% hoặc để lại di chứng vĩnh viễn bao gồm liệt vận nhãn, mù, yếu liệt do đột quỵ, suy tuyến yên.
Chèn ép dây thần kinh do các tổn thương trong xoang hang có thể dẫn đến liệt dây thần kinh vận nhãn, dây thần kinh khứu giác và thị giác.
Các triệu chứng của biến chứng viêm xoang tác động lên xoang hang bao gồm phù nề kết mạc, đau đầu nghiêm trọng, có biểu hiện lác mắt.
Viêm tủy xương là một biến chứng tiềm ẩn tại chỗ thường xảy ra nhất với viêm xoang trán. Viêm tủy xương của xương trán biểu hiện bằng một khối u sưng húp hoặc một áp xe dưới xương kèm với phù nề cục bộ trước xoang trán. Tình trạng này có thể dẫn đến hình thành một lỗ rò đến thành xương với sự kết tụ của xương hoại tử.
Biến chứng lệch vách ngăn mũi hoặc phì đại cuốn mũi có thể xảy ra từ sự hình thành của u nhầy xoang nếu viêm xoang mạn tính không được điều trị.
U nhầy xoang có thể phát triển, gây áp lực lên xoang và các cấu trúc lân cận khiến cho việc thoát dịch của xoang trở nên khó khăn hơn. Sự tắc nghẽn này sẽ làm cho nhiễm trùng xoang tăng nặng hơn.(3)
Viêm xoang có thể dẫn đến nhiễm trùng huyết và suy đa hệ cơ quan do máu và các hệ cơ quan khác nhau trong cơ thể. Các báo cáo về nhiễm khuẩn huyết, viêm phổi đã được ghi nhận ở một số bệnh nhân viêm xoang.(4)
Bác sĩ Hằng cho biết, cấu trúc xoang thông với tai, mũi, mắt, sọ não, do đó khi các xoang bị viêm không được kiểm soát tốt, nhiễm trùng sẽ dễ lây lan sang các vùng lân cận. Nhiễm trùng xâm lấn có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng ảnh hưởng tới thị lực, thính lực, thần kinh và đe dọa tính mạng người bệnh, nhất là ở trẻ em. Do đó bất cứ ai bị viêm xoang cũng nên điều trị triệt để từ lúc chưa xuất hiện biến chứng.
Biến chứng xảy ra khiến cho việc chẩn đoán và điều trị rất phức tạp, tốn kém do liên quan tới nhiều vị trí nguy hiểm trong sọ não. Bác sĩ Hằng khuyến nghị người bệnh cần đặc biệt chú ý tới các biểu hiện sau đây và tới bệnh viện ngay. Bởi vì đây là các biểu hiện từ biến chứng viêm xoang nghiêm trọng, không thể trì hoãn điều trị:
Các biến chứng viêm xoang được chẩn đoán dựa trên thăm khám, đánh giá bên ngoài và kết quả kiểm tra cận lâm sàng.
Chụp CT là phương tiện chẩn đoán áp xe ổ mắt nhạy nhất nhưng MRI cũng có thể thực hiện để phát hiện các biến chứng viêm xoang.
Chọc dò thắt lưng và kiểm tra dịch não tủy có thể được chỉ định cho những bệnh nhân nghi ngờ bị viêm màng não.
Sau khi chẩn đoán, các bác sĩ sẽ áp dụng các phương pháp điều trị khác nhau tùy vào từng loại biến chứng của viêm xoang.
Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh là đơn vị điều trị các bệnh lý về Tai Mũi Họng uy tín, với đội ngũ chuyên gia hàng đầu, bác sĩ giàu kinh nghiệm, tận tâm. Khoa Tai Mũi Họng có thể thực hiện được nhiều kỹ thuật tiên tiến nhờ trang bị máy móc hiện đại như: Máy nội soi XION (Đức); hệ thống đo ảnh động nhãn đồ chẩn đoán rối loạn tiền đình và Tập phục hồi chức năng tiền đình; máy đo chức năng thính học INTERACOUSTIC; hệ thống kính vi phẫu mổ tai ZEISS (Đức), hệ thống nội soi KARL STORZ…
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
“Biến chứng viêm xoang gây nhiễm trùng nội sọ không phổ biến nhưng có nguy cơ đe doạ tính mạng hoặc để lại di chứng bệnh tật suốt đời cho người bệnh. Chẩn đoán và kiểm soát biến chứng của bệnh viêm xoang là một thách thức và đòi hỏi có sự hợp tác chặt chẽ giữa các chuyên gia về tai mũi họng, phẫu thuật thần kinh, bệnh truyền nhiễm, thần kinh và y học phục hồi chức năng. Do đó, người bệnh nên đến các cơ sở y tế uy tín có chuyên khoa tai mũi họng, thần kinh, truyền nhiễm, được trang bị hệ thống máy móc hiện đại để chẩn đoán chính xác, điều trị hiệu quả các biến chứng viêm xoang”, Bác sĩ Hằng khuyến nghị.
