Viêm xoang có di truyền không? Nhiều người lo ngại tính di truyền của bệnh lý này trong gia đình và đây là câu trả lời của các chuyên gia.
Viêm xoang có bị di truyền không? Viêm xoang là một bệnh lý về mũi xoang phổ biến, do nhiều nguyên nhân gây ra như viêm mũi mạn tính không được điều trị biến chứng thành viêm xoang, nhiễm virus, vi khuẩn, dị ứng, có bất thường về cấu trúc mũi xoang. Viêm xoang có di truyền không? Hãy cùng đi tìm giải đáp cho vấn đề này trong bài viết dưới đây.
Xoang là không gian chứa đầy không khí trong hộp sọ, gồm các xoang hàm, xoang sàng, xoang trán và xoang bướm. Xoang khỏe mạnh không chứa vi khuẩn hoặc virus. Về sinh lý, dịch tiết mũi xoang và không khí có thể lưu thông qua các xoang.
Khi các lỗ thông xoang bị tắc nghẽn hoặc quá nhiều dịch tiết tích tụ, vi khuẩn và virus có thể phát triển dễ dàng hơn.
Viêm xoang xuất hiện khi các lớp niêm mạc lót trong lòng xoang bị phù nề hoặc viêm. Tình trạng này xảy ra do phản ứng viêm hoặc nhiễm trùng do virus, vi khuẩn hoặc nấm.
Theo thời gian kéo dài của bệnh, viêm xoang được chia làm 3 loại như sau:
Nguyên nhân gây viêm xoang phổ biến nhất là do nhiễm virus cảm cúm, dị ứng, vách ngăn mũi bị lệch, gai xương mũi hoặc polyp mũi. Ngoài ra, mắc bệnh viêm mũi dị ứng, xơ nang, mắc các bệnh ngăn cản lông mao hoạt động bình thường, thay đổi độ cao (hoạt động bay hoặc lặn biển), VA quá phát, hút thuốc lá, mắc các bệnh suy giảm miễn dịch (HIV, ung thư, đái tháo đường) và cấu trúc mũi xoang bất thường, hen suyễn cũng là yếu tố nguy cơ của viêm xoang.(1)
Bệnh viêm xoang có di truyền không? Viêm xoang là bệnh lý không di truyền nhưng một số bệnh lý di truyền có thể tạo thuận lợi cho sự phát triển của viêm xoang, ngoài ra yếu tố môi trường là nguyên nhân chủ yếu gây ra bệnh lý viêm xoang. Vì vậy, nhiều người trong một gia đình có thể bị viêm xoang.(2)
Đối với nguyên nhân gây viêm xoang do yếu tố di truyền, có thể được giải thích như sau:
Di truyền có thể là yếu tố tác động đến các vấn đề về xoang mạn tính. Thành phần di truyền có thể xuất phát từ các gen ảnh hưởng đến phản ứng viêm của cơ thể, các đột biến gây ra bệnh xơ nang hoặc các bệnh về đường mật.
Khi các nhà nghiên cứu tìm hiểu xem di truyền ảnh hưởng như thế nào đến nguy cơ mắc một bệnh nào đó, chẳng hạn như viêm xoang mạn tính, họ có thể thực hiện theo một số cách.
Đầu tiên, họ xem liệu các biến thể hoặc đột biến di truyền cụ thể có phổ biến hơn ở những người mắc bệnh này hay không. Ví dụ, các nhà nghiên cứu có thể xem xét những người mang một bản sao đột biến gây ra bệnh xơ nang để xem liệu họ có liên quan đến viêm xoang hay không? Hoặc họ có thể tìm các gen liên quan đến phản ứng miễn dịch.
Một cách khác để xem xét các mối liên hệ di truyền là thực hiện một nghiên cứu về mối liên hệ trên toàn bộ bộ gen. Những nghiên cứu này liên quan đến việc xem xét toàn bộ cả bộ gen của một số lượng lớn người và xem liệu có điều gì khác biệt về những người có tình trạng cụ thể hay không? Ngoài ra, nhiều vấn đề khác cũng có thể được xem xét để củng cố thêm cho các nghiên cứu về gen.
Các nghiên cứu trên toàn bộ bộ gen liên kết các biến thể thụ thể vị đắng với tính dễ bị nhiễm trùng xoang mạn tính.
Các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng các thụ thể vị giác được tìm thấy trên khắp cơ thể và thực hiện các chức năng khác nhau. Trong miệng, các cơ quan thụ cảm vị giác là các chất cảm nhận hóa học có nhiều trong các tế bào chồi vị giác. Nhưng những thụ thể tương tự này có thể phát hiện các sản phẩm được vi khuẩn tiết ra trong khoang mũi và xoang và điều chỉnh phản ứng miễn dịch.
Gen TAS2R38 mã hóa cơ quan cảm nhận vị đắng. Một biến thể khá phổ biến trong gen này khiến một số người không nếm được vị đắng nhất định. Ở một mức độ nào đó, sự thiếu vị giác này thúc đẩy sở thích ăn uống đối với những món như rau đắng, cà phê và rượu whisky.
Tuy nhiên, trong đường thở, người ta cho rằng các thụ thể TAS2R rất quan trọng để cảm nhận các vi khuẩn gram âm cụ thể, bao gồm Pseudomonas aeruginosa, một mầm bệnh đa kháng thuốc.
Khi thụ thể TAS2R38 được kích hoạt trong đường mũi, nó sẽ gây tiết ra oxit nitric. Sự gia tăng oxit nitric làm tăng chuyển động của lông mao trong mũi và có thể trực tiếp tiêu diệt vi khuẩn.
Polyp mũi là một yếu tố nguy cơ gây viêm xoang mạn tính. Một biến thể di truyền khiến gen ALOX15 không hoạt động có liên quan đến việc giảm đáng kể nguy cơ mắc cả polyp mũi và viêm xoang mạn tính.
Gen ALOX15 mã hóa một loại enzyme quan trọng trong quá trình chuyển hóa chất béo không bão hòa đa. Nó cũng quan trọng trong phản ứng viêm đối với một số mầm bệnh, bao gồm mầm bệnh gây ra bệnh nha chu, viêm phúc mạc, nhiễm trùng huyết và xơ vữa động mạch.
Cụ thể, ALOX15 giúp chuyển đổi DHA, một chất béo không bão hòa đa có trong dầu cá thành chất trung gian phân giải pro thúc đẩy quá trình giải quyết tình trạng viêm.
Xơ nang là một bệnh di truyền gây ra sự thay đổi độ dày của chất nhầy trong phổi, ruột và đường mũi. Một biến chứng của bệnh xơ nang là nhiễm trùng xoang mạn tính, bao gồm cả những người nhiễm P. aeruginosa kháng thuốc. Đây là một vấn đề lớn đối với những người bị xơ nang vì mầm bệnh có thể lây lan từ mũi đến phổi, gây nhiễm trùng phổi nghiêm trọng.
Thiếu alpha-1 antitrypsin là một bệnh di truyền khác có liên quan đến việc tăng nguy cơ nhiễm trùng xoang mạn tính. Đột biến trong gen SERPINA1 gây ra những thay đổi đối với enzym alpha-1 antitrypsin. Enzym này luôn hoạt động trong phổi nhưng cũng là một phần của phản ứng miễn dịch chống lại nhiễm trùng. Những người bị thiếu hụt Alpha-1 antitrypsin có nguy cơ cao bị viêm mũi xoang mạn tính.
Phản ứng viêm tăng lên, cả đối với mầm bệnh và viêm tổng thể, cũng liên quan đến nhiễm trùng xoang mạn tính. Trong khi nhiều biến thể di truyền liên quan đến cytokine gây viêm đã được nghiên cứu, chỉ có một số nghiên cứu được nhân rộng ở nhiều nhóm dân số.
Tuy nhiên, các biến thể TNF-alpha đã được phát hiện là làm tăng nguy cơ nhiễm trùng xoang mạn tính trong một số nghiên cứu. Mã gen TNF cho yếu tố hoại tử khối u-alpha, là nhân tố chính trong việc điều hòa các tế bào miễn dịch.
Nếu mắc bệnh viêm xoang do có các yếu tố di truyền, người bệnh vẫn điều trị theo hướng dẫn chung của điều trị viêm xoang bao gồm việc sử dụng các loại thuốc như thuốc Steroid đường xịt hoặc đường uống, thuốc kháng sinh nếu nhiễm trùng nặng, thuốc kháng histamin nếu bị viêm xoang dị ứng. Kết hợp với các phương pháp tại chỗ khác như nhỏ nước muối sinh lý, dùng máy xông hơi làm ẩm không khí, uống nhiều nước…
Nếu bệnh không đáp ứng với điều trị thông thường kể trên thì có thể cân nhắc phẫu thuật xoang.
Viêm xoang sàng, viêm xoang bướm, viêm xoang hàm trên, viêm xoang trán đều có thể có yếu tố di truyền như bệnh viêm xoang nói chung.
Người bệnh nên thăm khám chuyên khoa Tai Mũi Họng để bác sĩ xác định nguyên nhân, loại và mức độ bệnh để đưa ra hướng điều trị phù hợp, hiệu quả. Để đặt lịch khám tại Trung tâm Tai Mũi Họng, BVĐK Tâm Anh, Quý khách có thể liên hệ:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Như vậy với thắc mắc viêm xoang có di truyền không chúng ta cần ghi nhớ hai điều sau: Bệnh viêm xoang không có tính di truyền nhưng một số yếu tố di truyền có thể tạo thuận lợi cho sự hình thành của bệnh lý viêm xoang. Việc biết được nguy cơ di truyền bệnh viêm xoang có thể giúp chúng ta có kế hoạch tốt hơn cho việc chủ động đi thăm khám, chẩn đoán, điều trị, cũng như phòng ngừa bệnh cho bản thân và những người trong gia đình.
