Số liệu thống kê cho thấy, thoái hóa đốt sống cổ là một bệnh lý tương đối phổ biến, chiếm đến 85% người trên 60 tuổi. Bệnh không chỉ gây đau nhức, tê bì tay chân, mà còn làm giảm khả năng vận động, gây liệt, ảnh hưởng đến chất lượng sống của người bệnh. Vậy nguyên nhân nào gây nên tình trạng này, triệu chứng, cách điều trị, phòng ngừa ra sao?
Thoái hóa đốt sống cổ hay thoái hóa cột sống cổ (tên tiếng Anh – Cervical Degenerative Disease) là tình trạng sức khỏe phát triển từ sự hao mòn của sụn và xương ảnh hưởng đến các khớp và đĩa đệm ở cột sống cổ. Ngoài ra, bệnh còn có tên gọi khác là viêm xương khớp cổ hoặc viêm khớp cổ. Bệnh có khả năng biến chứng thành mạn tính gây nên tình trạng cứng khớp, làm suy giảm khả năng vận động của người bệnh. (1)
Một số người mắc bệnh này không xuất hiện bất kỳ triệu chứng nào. Ngược lại, một số khác sẽ bị đau mãn tính nghiêm trọng và có biểu hiện cứng khớp. Bên cạnh đó khá nhiều người tuy có bệnh, nhưng vẫn duy trì các hoạt động hàng ngày một cách bình thường.
Theo các bác sĩ Trung tâm Chấn thương Chỉnh hình BVĐK Tâm Anh TP.HCM, xương và sụn bảo vệ của cột sống dễ bị mòn và rách, dẫn đến các bệnh lý thoái hóa cột sống (2). Nguyên nhân gây ra tình trạng này bao gồm:
Đây là kết quả của việc cơ thể cố gắng phát triển để giúp cột sống chắc khỏe hơn. Tuy nhiên, phần xương này có thể phát triển quá mức đè lên các vùng mỏng manh của cột sống như tủy sống và dây thần kinh, dẫn đến đau nhức vùng cổ.
Ở giữa các xương cột sống chính là đĩa đệm. Chúng có vai trò giống như lớp đệm với công dụng hấp thụ lực, giảm sốc khi bạn nâng vật nặng, vặn người và thực hiện các hoạt động khác trong cuộc sống. Lớp nhân này có cấu tạo giống như gel nên có thể khiến đĩa đệm bị mất nước theo thời gian. Điều này làm cho các đốt xương dễ cọ xát vào nhau và gây nên tình trạng đau đớn do bị thoái hóa. Quá trình này có thể bắt đầu xảy ra với mỗi người chúng ta từ độ tuổi 30 trở đi.
Đĩa đệm cột sống có thể bị rách, nứt khiến cho lớp nhân bên trong bị rò rỉ. Lớp gel này có thể đè lên tủy sống và dây thần kinh, dẫn đến các triệu chứng như đau mỏi, tê bì dần lan xuống cánh tay…
Nếu bạn từng bị chấn thương ở cổ chẳng hạn như bị ngã do tai nạn giao thông, tai nạn lao động hay thậm chí là tai nạn trong nhà thì cũng có thể đẩy nhanh quá trình lão hóa, tổn thương đĩa đệm và gây thoát vị.
Dây chằng có vai trò kết nối các xương cột sống lại với nhau để giúp chúng ta linh hoạt trong các hoạt động hàng ngày. Tuy nhiên, theo thời gian, các dây chằng cũng có nguy cơ bị lão hóa, không còn mềm dẻo như ban đầu và làm ảnh hưởng đến sức khỏe của cột sống cổ.
Một số nghề nghiệp hoặc sở thích liên quan đến các chuyển động lặp đi lặp lại hoặc mang vác nặng như nhân viên văn phòng, công nhân xây dựng, người tập gym… có thể gây thêm áp lực lên cột sống, dẫn đến sự hao mòn sớm và thoái hóa cột sống cổ.
Đặc biệt, yếu tố có tác động lớn nhất đến tình trạng này là nguyên nhân lão hóa. Thoái hóa thường phát triển do những thay đổi ở khớp cổ khi bạn già đi. Thoát vị đĩa đệm và gai xương đều là kết quả của quá trình lão hóa.
Bên cạnh đó, các yếu tố khác ngoài lão hóa có thể làm tăng nguy cơ thoái hóa đốt sống cổ bao gồm:
Hầu hết những người bị thoái hóa cột sống cổ không có triệu chứng đáng kể. Nếu xảy ra, các triệu chứng có thể phát triển dần dần từ nhẹ đến nặng hoặc xảy ra đột ngột khi bạn có một tác động nhất định. (3)
Trong đó, triệu chứng phổ biến là đau xung quanh xương bả vai, đau dọc theo cánh tay và các ngón tay. Cơn đau có thể tăng lên khi: đứng, ngồi, hắt hơi, ho khan, ngửa cổ về phía sau… Một triệu chứng phổ biến khác là yếu cơ. Yếu cơ khiến bạn khó nhấc cánh tay hoặc cầm nắm đồ vật một cách chắc chắn.
Các dấu hiệu thoái hóa phổ biến khác bao gồm:
Các triệu chứng xảy ra ít thường xuyên hơn bao gồm: mất thăng bằng và mất kiểm soát bàng quang hoặc ruột. Với những triệu chứng này, người bệnh cần được chăm sóc y tế ngay lập tức.
Đây là một trong những bệnh lý rất phổ biến, nhất là với người cao tuổi. Đặc biệt, biến chứng thoái hóa đốt sống cổ cũng thật sự rất đáng lo ngại đối với sức khỏe và sinh hoạt của người bệnh. Cụ thể là:
Do bị chèn ép bởi gai xương hoặc đĩa đệm thoát vị nên lượng máu lưu thông lên não kém ổn định, thậm chí là thiếu hụt, nên người bệnh hay chóng mặt, đau đầu, buồn nôn…
Khi tủy sống bị chèn ép, người bệnh sẽ có biểu hiện tê bì, yếu các khớp vai và lan dần xuống hai cánh tay, bàn tay, khó phối hợp với phần thân dưới…
Ở mức độ thoái hóa nặng, người bệnh có nguy cơ bị rối loạn tiểu tiện, liệt một hoặc cả hai tay, chân do dây thần kinh bị dồn nén, tủy sống bị chèn ép.
Chẩn đoán thoái hóa đốt sống cổ liên quan đến việc loại trừ các tình trạng tiềm ẩn khác điển hình như đau cơ xơ hóa. Bên cạnh đó, việc chẩn đoán có thể được thực hiện bởi bác sĩ cơ xương khớp hoặc có sự phối hợp với bác sĩ chuyên khoa nội thần kinh. Quy trình thông thường bao gồm:
Bác sĩ sẽ bắt đầu bằng việc hỏi bạn một số câu hỏi liên quan đến các triệu chứng hiện có và thực hiện một số bài kiểm tra đơn giản như: kiểm tra phản xạ, kiểm tra tình trạng yếu cơ và/hoặc mất cảm giác, kiểm tra phạm vi chuyển động của cổ… Ngoài ra, bác sĩ cũng có thể quan sát cách bạn đi lại để xác định xem dây thần kinh và tủy sống có đang chịu quá nhiều áp lực hay không.
Nếu có nghi ngờ bạn mắc bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định thêm các phương pháp chẩn đoán hình ảnh như:
Tiến sĩ Tăng Hà Nam Anh cho biết, việc xây dựng phác đồ điều trị thoái hóa cột sống cổ được dưa trên cơ sở các giai đoạn và ảnh hưởng của bệnh lý, hướng đến mục tiêu phục hồi tổn thương và bảo tồn, tái tạo xương khớp tốt nhất có thể. (4)
Một phác đồ điều trị có thể phối hợp giữa các phương pháp sau:
Đầu tiên, các bác sĩ sẽ tiến hành điều trị không can thiệp bằng cách kê một số loại thuốc nhất định giúp làm giảm những triệu chứng khó chịu của bệnh nhân như: thuốc giãn cơ, thuốc giảm đau; tiêm steroid, thuốc chống viêm không steroid (NSAID)… và yêu cầu bạn nghỉ ngơi hay tập luyện theo bài tập được thiết kế riêng trong một khoảng thời gian nhất định.
Nếu tình trạng vẫn nghiêm trọng, ảnh hưởng đến khả năng cử động cánh tay, không đáp ứng với các hình thức điều trị bảo tồn…, bạn sẽ được chỉ định phẫu thuật. Cách làm này giúp loại bỏ các gai xương, đĩa đệm thoát vị để giải phóng áp lực cho tủy sống và các dây thần kinh.
Những năm gần đây, phương pháp này ngày càng chứng minh được vai trò hỗ trợ cho người có vấn đề về cơ, xương, khớp, dây chằng… trong việc giảm đau mà không cần dùng thuốc, cải thiện khả năng vận động hiệu quả, ngăn ngừa nguy cơ tàn tật, hỗ sự cân bằng và tránh té ngã… Đặc biệt, các bác sĩ của Trung tâm Chấn thương Chỉnh hình BVĐK Tâm Anh còn cho biết, vật lý trị liệu còn có khả năng hỗ trợ người bệnh phục hồi sau phẫu thuật.
Với thế mạnh sở hữu đội ngũ chuyên gia, điều dưỡng và kỹ thuật viên chuyên nghiệp, được đào tạo bài bản, tận tâm và nhiệt tình, BVĐK Tâm Anh mang đến dịch vụ vật lý trị liệu, phục hồi chức năng rất đa dạng, tiên phong áp dụng nhiều phương pháp trị liệu cập nhật nhất, giúp người bệnh nhanh chóng hồi phục, tái hòa nhập cuộc sống hàng ngày và đặc biệt là hạn chế tối đa di chứng.
Đến với BVĐK Tâm Anh, người bệnh còn được trải nghiệm dịch vụ đẳng cấp với phòng tập theo tiêu chuẩn quốc tế, dịch vụ chăm sóc khách hàng chu đáo, kênh liên lạc thông suốt 24/7… để hoàn toàn yên tâm tập luyện hàng ngày.
Như bạn đã biết, các phương pháp chữa thoái hóa đốt sống cổ hiện nay bao gồm: điều trị bảo tồn và điều trị can thiệp.
Tuy nhiên, theo nhiều nghiên cứu cho thấy, căn bệnh này không thể điều trị khỏi hoàn toàn. Do đó, mỗi người chúng ta cần phải chú ý giữ gìn sức khỏe của các khớp bằng thói quen sinh hoạt hợp lý, khoa học, vận động thường xuyên, ăn uống đủ chất, hạn chế căng thẳng, chủ động tầm soát…
Trong trường hợp đã bị thoái hóa, người bệnh nên tìm đến những địa chỉ uy tín, với đội ngũ chuyên gia giỏi, trang thiết bị máy móc hiện đại… để được áp dụng phác đồ điều trị tốt nhất, giúp chữa bệnh hiệu quả, ngăn ngừa nguy cơ biến chứng hay tái phát.
Tuy thoái hóa cột sống cổ thường xuất hiện kèm với những yếu tố tuổi tác, thói quen sinh hoạt, đặc thù nghề nghiệp… nhưng bạn vẫn có thể phòng tránh hay làm giảm ảnh hưởng bằng các biện pháp như sau:
Để giúp hệ cơ xương khớp nói chung và các đốt sống cổ nói riêng khỏe mạnh, bạn nên tuân thủ một chế độ ăn uống cân bằng, đặc biệt chú trọng bổ sung các thực phẩm giàu: vitamin C, D, E, K, Beta carotene, chất béo không bão hòa Omega – 3; Bioflavonoid…
Để đề phòng nguy cơ chấn thương ở đốt sống cổ, một trong những nguyên nhân gây thoái hóa cột sống cổ, bạn nên chọn các dụng cụ thích hợp để bảo vệ như: đai an toàn khi chơi thể thao, dây đeo khi lái xe, giá đỡ khi tập gym…
Hàng ngày, bạn nên chú ý làm giảm áp lực cho cột sống cổ trong sinh hoạt bằng cách đứng thẳng, không khom lưng hoặc chùng vai, không mang vác vật nặng sai tư thế, không bật người dậy đột ngột khi đang nằm…
Khi các cơ, xương, khớp, dây chằng dẻo dai thì cột sống cũng sẽ khỏe hơn. Do đó, bạn nên tăng cường vận động và tập thể dục hàng ngày. Tuy nhiên, trước khi chơi các môn thể thao, bạn nên kiểm tra sức khỏe xương khớp và tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa để chọn loại hình phù hợp.
Thuốc lá khiến cho xương khớp nhanh bị hủy hoại. Bên cạnh đó, rượu bia cũng làm cho cơ thể bị rối loạn điện giải, mất nước khiến cho dịch khớp không đủ bôi trơn. Vì thế, bạn nên tránh xa rượu bia và thuốc lá để bảo vệ sức khỏe của xương khớp nói chung và cột sống cổ nói riêng.
Với đội ngũ các chuyên gia, bác sĩ giỏi chuyên môn, tận tâm; cùng với sự hỗ trợ của hệ thống máy móc, trang thiết bị chẩn đoán hình ảnh hiện đại, Trung tâm Chấn thương chỉnh hình tự tin làm chủ những kỹ thuật tiến bộ nhất thế giới, giúp phát hiện tổn thương và phẫu thuật bệnh lý cột sống cổ thành công, nhanh chóng, an toàn và hạn chế tái phát.
Có thể kể đến hệ thống máy chụp CT 768 lát cắt Somatom Drive, máy cộng hưởng từ thế hệ mới Magnetom Amira BioMatrix, máy đo mật độ xương, máy siêu âm…; hệ thống kính vi phẫu thuật Opmi Vario 700 Zeiss, bàn mổ Meera-Maquet; cơ sở vật chất khang trang, tiện nghi, sạch sẽ…
Để đặt lịch khám và điều trị với các chuyên gia đầu ngành tại Trung tâm phẫu thuật Khớp – Y học thể thao, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách vui lòng liên hệ:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Thoái hóa đốt sống cổ là một trong những bệnh lý rất phổ biến ở Việt Nam, nhất là ở người cao tuổi. Vì thế, ngay từ bây giờ bạn nên chủ động ngăn ngừa và tầm soát bệnh cơ xương khớp một cách tích cực. Nếu đã có bệnh, bạn có thể đến thăm khám và điều trị tại Trung tâm Chấn thương Chỉnh hình, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM.
