Tác hại của Corticoid trên da có thể bạn chưa biết

Tại Việt Nam hiện nay, tình trạng viêm da do sử dụng corticoid vì muốn nhanh đẹp trong 10 năm gần đây đã trở thành vấn nạn lớn. Corticoid là con dao hai lưỡi song song với việc điều trị giảm viêm hiệu quả thì có nhiều tác dụng phụ ảnh hưởng đến sức khỏe. Vì vậy, bài viết dưới đây sẽ đưa ra một số tác hại của corticoid trên da có thể bạn chưa biết.

Thuốc corticoid là gì?

Thuốc corticoid là loại thuốc gần giống với cortisol – một loại hormone được sản xuất từ tuyến thượng thận. Corticoid thường được gọi bằng thuật ngữ rút ngắn là steroid. (1)

Thuốc Corticoid được bào chế thành nhiều dạng khác nhau và đưa vào cơ thể bằng 2 đường chính gồm dùng toàn thân và tại chỗ:

Dùng tại chỗ: thuốc corticoid tác động đến một vùng của cơ thể, bao gồm:

• Kem bôi da, thuốc mỡ giúp chữa lành nhiều tình trạng bệnh về da.
• Thuốc nhỏ mắt.
• Thuốc nhỏ tai.
• Dụng cụ hít hoạt động trên phổi giúp kiểm soát tình trạng viêm liên quan đến bệnh hen suyễn, viêm mũi dị ứng,…

Tác dụng toàn thân: thuốc hấp thụ vào máu và tác động đến các bộ phận trên cơ thể thông qua các đường như:

• Đường uống như viên nén, viên nang hoặc siro giúp điều trị kháng viêm, giảm đau liên quan đến các bệnh mãn tính như: viêm khớp dạng thấp, bệnh lupus.
• Tiêm tĩnh mạch và tiêm bắp để điều trị các triệu chứng cơ, khớp như đau, viêm gân, chống sốc phản vệ,…

Hơn nữa, corticoid còn dùng đường đặc biệt như chích nội khớp, tiêm quanh nhãn cầu.

Hiện, trên thị trường có các loại thuốc chứa corticoid như: cortisone, prednisone và methylprednisolone. Đặc biệt, prednisone là loại corticoid được sử dụng phổ biến nhất để điều trị một số bệnh thấp khớp.

Ngoài ra, corticoid được dùng để điều trị dị ứng. kháng viêm và ức chế các hoạt động của hệ thống miễn dịch, cụ thể như: (2)

• Viêm mạch hệ thống (viêm mạch máu).
• Viêm cơ.
• Viêm khớp dạng thấp (viêm khớp mãn tính).
• Lupus ban đỏ hệ thống.

Tuy nhiên, người bệnh cần hạn chế dùng corticoid và chỉ được sử dụng khi được bác sĩ kê toa.

Tác dụng của corticoid

Một số tác dụng của corticoid trên da, bao gồm:

1. Kháng viêm

Corticoid thường dùng để điều trị viêm như:

• Viêm khớp.
• Viêm mắt.
• Viêm da tiếp xúc (gàu và mảng vảy trên da).
• Viêm da tiết bã.
• Viêm da bức xạ cấp tính (tác dụng phụ của xạ trị). (3)

2. Kháng dị ứng

Corticoid ức chế Phospholipase C làm cơ thể giảm giải phóng histamin và các chất trung gian hóa học gây dị ứng. Thuốc corticoid thường dùng có các bệnh như:

• Mề đay.
• Viêm da do tiếp xúc.
• Viêm mạch.
• Hen suyễn.
• Ong đốt.

3. Ức chế miễn dịch

• Lupus ban đỏ.
• Viêm cơ.
• Viêm khớp dạng thấp.
• Những bệnh về da như vảy nến, chàm,…

4. Điều trị thay thế

• Suy thượng thận cấp.
• Suy thượng thận mãn tính.

Trong quá trình điều trị, thuốc corticoid có thể gây ra một số tác dụng phụ làm ảnh hưởng đến sức khỏe của người bệnh. Vì vậy, nếu muốn dùng corticoid an toàn, hãy gặp bác sĩ khoa Nội tiết – Đái tháo đường để được khám, chẩn đoán và đưa ra phương pháp điều trị phù hợp với tình trạng của người bệnh.

Tác dụng phụ của corticoid trong quá trình điều trị

Tác dụng phụ của corticoid trong quá trình điều trị phụ thuộc vào hiệu lực của corticoid, vị trí và thời gian sử dụng ngắn từ 7 – 14 ngày, dài >14 ngày.

Các tác hại của corticoid trên da bao gồm:

• Tăng cân.
• Thay đổi tâm trạng như nóng nảy, kém chú ý, tệ hơn có thể là trầm cảm hoặc hưng phấn,…
• Yếu cơ.
• Tăng sự phát triển của lông trên cơ thể.
• Giảm khả năng chống nhiễm trùng.
• Mặt tròn.
• Nổi mụn.
• Khởi phát hoặc trầm trọng hơn bệnh đái tháo đường.
• Khởi phát hoặc gây trầm trọng với bệnh cao huyết áp.
• Bồn chồn.
• Khó ngủ.
• Mờ mắt.
• Tăng nhãn áp hoặc đục thủy tinh thể.
• Loãng xương hoặc hoại tử đầu xương vô trùng.
• Viêm dạ dày, loét dạ dày và gan nhiễm mỡ.
• Rối loạn chuyển hóa đường.
• Hạ kali máu.
• Suy thượng thận.
• Rối loạn mỡ máu.

Đây là những tác dụng phụ phổ biến khi dùng thuốc corticoid. Không phải tất cả người bệnh khi dùng thuốc đều ảnh hưởng bởi tác dụng phụ của corticoid mà sẽ tùy vào thể trạng từng người. Nếu người bệnh chỉ dùng corticoid trong một thời gian ngắn có thể không xảy ra tác dụng phụ. Nếu người bệnh dùng corticoid với liều lượng cao và kéo dài thì các tác dụng phụ có thể xảy ra nhiều hơn.

Hơn nữa, trên thị trường hiện nay nhiều người bệnh dễ dàng mua và dùng corticoid tăng lên rất nhiều mà không cần kê đơn. Người bệnh xem corticoid là một liều thuốc giảm đau, giảm viêm thông thường mà tự ý dùng cũng chính là nguyên nhân gây nhiều tác dụng phụ. Vì vậy, người bệnh chỉ dùng corticoid đặc biệt là liều cao kéo dài phải dưới sự hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa Nội tiết – Đái tháo đường để giảm thiểu các tác dụng phụ không mong muốn xảy ra với mình.

Tác hại của corticoid trên da

Một số tác hại của corticoid trên da, bao gồm: (4)

• Bỏng rát.
• Châm chích.
• Rạn da.
• Nhiễm trùng.
• Ban đỏ và phát ban.
• Viêm da.
• Nổi mụn trứng cá.
• Viêm da tiếp xúc.
• Bệnh trứng cá đỏ.
• Teo da.

Nếu người bệnh nhận thấy có dấu hiệu bất thường do corticoid gây ra, hãy đến gặp bác sĩ khoa Nội tiết – Đái tháo đường để được khám, chẩn đoán và đưa ra phác đồ điều trị kịp thời với tình trạng của mình.

Lưu ý khi sử dụng thuốc corticoid

Để giảm thiểu tác hại của corticoid trên da, bác sĩ lưu ý người dùng cần tuân theo một số nguyên tắc, bao gồm:

• Chỉ nên dùng corticoid khi cần thiết.
• Dùng liều lượng thấp hoặc ngắt ngày.
• Theo dõi chặt chẽ người bệnh để phát hiện các biểu hiện nghiêm trọng liên quan đến tác dụng phụ của thuốc corticoid.
• Sử dụng liều thấp nhất khi cần kiểm soát bệnh.
• Giảm liều dần miễn bệnh được kiểm soát khi dùng corticoid trong thời gian dài.
• Theo dõi huyết áp, lượng đường trong máu thường xuyên và điều trị nếu cần.
• Theo dõi mật độ xương.
• Người bệnh nên thực hiện chế độ ăn uống lành mạnh và tập thể dục thường xuyên.
• Dùng corticoid tại chỗ nếu có thể.
• Đối với corticoid bôi da chỉ bôi một lớp mỏng vùng da bệnh và tránh vết thương hở.
• Để tránh nguy cơ suy thượng thận, người bệnh tuyệt đối không ngừng thuốc corticoid đột ngột sau 1 đợt điều trị (trên 2 tuần) kể cả khi dùng ở liều rất thấp.
• Chế độ ăn: ít muối, đường và lipid. Ăn nhiều protein, canxi, kali và bổ sung thêm vitamin D.

Tác hại của corticoid trên da nghiêm trọng. Vì vậy, người bệnh+ không tự ý mua và sử dụng mà hãy gặp bác sĩ chuyên môn Nội tiết – Đái tháo đường để được thăm khám và điều trị kịp thời. Chuyên khoa Nội tiết –  Đái tháo đường, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh hội tụ các chuyên gia đầu ngành, bác sĩ giàu kinh nghiệm, chuyên môn cao giúp quá trình khám, chẩn đoán và đưa ra phương pháp điều trị phù hợp nhất với người bệnh.

Corticoid song song với lợi ích điều trị các bệnh viêm nhiễm, điều chỉnh hoạt động bất thường của hệ miễn dịch,… tác hại của corticoid trên da cũng rất nghiêm trọng. Dùng corticoid kéo dài có thể gây ra một số tác dụng phụ không mong muốn như đái tháo đường, tăng huyết áp, da mỏng,… Vì vậy, thông qua bài “Tác hại của Corticoid trên da có thể bạn chưa biết”, mong rằng người bệnh hiểu hơn về corticoid, biết cách dùng đúng thuốc, đúng thời gian, liều lượng và không tự ý ngưng thuốc corticoid đột ngột. Ngoài ra, người bệnh hãy trao đổi với bác sĩ về tình trạng bệnh cũng như cách giảm thiểu tác dụng phụ của thuốc corticoid.