Tuyến tùng là bộ phận ít người biết đến vì có vị trí nằm sâu bên trong não bộ. Thông thường, người bệnh thường chỉ bắt đầu tìm hiểu tuyến tùng là gì, chức năng, vị trí cũng như các bệnh lý liên quan khi không may mắc phải.
Chức năng tuyến tùng rất quan trọng, có ảnh hưởng trực tiếp đến toàn bộ cơ thể và hoạt động sống của con người. Những vấn đề hay bệnh lý tại tuyến tùng chưa được nhiều người biết đến. Ví dụ, khối u tại vị trí tuyến tùng có phổ biến không, có chữa được không, chữa bằng cách nào?… Người bệnh cần tìm hiểu trước khi bắt đầu quá điều trị để đạt được kết quả tốt nhất.
Tuyến tùng (tên tiếng Anh: Pineal Gland) là một tuyến nội tiết nhỏ trong hộp sọ, có kích thước nhỏ chỉ bằng hạt đậu. Đây là một trong những cơ quan có vai trò bài tiết các nội tiết tố, và thường xuất hiện vôi hóa do những hợp chất: canxi, phosphor, flour tích tụ. (1)
Đến nay, tuyến tùng vẫn được xem là cơ quan khá “bí ẩn”. Chức năng tuyến tùng chính là sản xuất và điều chỉnh một số loại hormone. Ví dụ, tuyến tùng bài tiết ra melatonin có vai trò điều chỉnh nhịp sinh học trong cơ thể, phát các tín hiệu như buồn ngủ, thức dậy, mệt mỏi hay tỉnh táo trong ngày… Nhiều nghiên cứu lâm sàng cho thấy rằng melatonin có tác động giúp cơ thể chống lại vấn đề về tim mạch như: tăng huyết áp, xơ vữa động mạch,…
Tuyến tùng còn đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh hormone nữ và đồng thời ảnh hưởng đến chu kỳ kinh nguyệt hay cơ quan sinh sản của phụ nữ.
Bạn có thể sống mà không cần tuyến tùng. Tuy nhiên, lúc này cơ thể bạn có thể gặp khó khăn với giấc ngủ và các chức năng sinh lý khác liên quan đến nhịp sinh học do thiếu Melatonin. Trong một số trường hợp, ví dụ khi điều trị khối u, nếu cần thiết bác sĩ sẽ tiến hành cắt bỏ vùng này của người bệnh (tuy nhiên khá hiếm gặp).
Thuộc hệ thần kinh, tuyến tùng có vị trí nằm ở giữa phần bán cầu não và gắn liền với não thất thứ 3. Đây cũng là vị trí khó tiếp cận khi nằm ở giữa và sâu nên trong não, được giấu kín trong khe liên bán cầu não (nơi 2 đồi thị gặp nhau).
Tuyến tùng có cấu tạo như thế nào là thắc mắc của rất nhiều người. Vùng này được cấu tạo từ những tế bào thụ thể trong não bộ với tính chất dẫn truyền hệ thần kinh. Do đó, nó có thể gây nên những tác động ảnh hưởng đến toàn bộ hoạt động thần kinh bên trong não. Đồng thời, những tác động này cũng giúp tập hợp các tế bào thần kinh thuộc hạch giao cảm ở vùng cố trên và hạch tai. Hạch đối giao cảm sẽ tạo nên sự kết nối từ vùng tuyến tùng đến vùng dưới đồi. (2)
Dù kết quả nghiên cứu y khoa chỉ ra rằng tuyến tùng có chức năng sản xuất và điều chỉnh một số hormone, tuy nhiên chức năng chính của vùng này vẫn là sản xuất Melatonin. Hormone Melatonin sở hữu nhiều chức năng trong hệ thống thần kinh trung ương và chức năng quan trọng nhất chính là điều chỉnh giấc ngủ. Loại hormone này có tác dụng gây nên cảm giác buồn ngủ, vì vậy thường được ứng dụng trong việc hỗ trợ điều hòa giấc ngủ (bản chất nó không phải là thuốc ngủ).
Melatonin sẽ được cơ thể tạo ra nhiều vào ban đêm, bản chất của việc sản xuất hormone này chính là bị kích thích bởi điều kiện tối và sẽ bị ức chế bởi ánh sáng. Tế bào thần kinh nhạy cảm với ánh sáng trong võng mạc sẽ phát hiện ánh sáng và gửi các tín hiệu đến hạt nhân siêu âm, từ đó sẽ đồng bộ hóa hạt siêu âm với chu kỳ ngày đêm. Sau đó, sợi thần kinh sẽ chuyển thông tin ánh sáng ban ngày đến nhân trung tâm, tiếp theo đến tủy sống và thông qua hệ thống giao cảm đi đến hạch của cổ tử cung và vào tuyến tùng. Ở cơ thể người, Melatonin sẽ giảm dần theo thời gian, đó chính là lúc vì sao càng lớn tuổi bạn càng có cảm giác khó đi vào giấc ngủ hơn.
Chức năng này của tuyến tùng chính là tác động điều chỉnh nhịp sinh học nhờ quá trình sản xuất Hormone Melatonin với các tín hiệu buồn ngủ, thức dậy và cảm giác tỉnh táo ở nhiều thời điểm khác trong ngày. Chính vì vậy, vùng này được xem là chìa khóa khởi động đồng hồ sinh học bên trong cơ thể. Nhiều chuyên gia cho rằng có thể tác động đến giấc ngủ nhờ vào việc bổ sung thực phẩm cung cấp nhiều Melatonin. (3)
Tuy nhiên, vẫn tồn tại một số nghiên cứu chỉ ra mối quan hệ phức tạp giữa giấc ngủ và Melatonin. Cụ thể, các nhà nghiên cứu đã tiến hành phẫu thuật cắt bỏ tuyến tùng ở chuột và ghi nhận rằng việc này không gây ảnh hưởng đến hoạt động của chúng dù tiếp cận thường xuyên với bóng tối và ánh sáng. Vì vậy, vùng này có thể tồn tại chức năng phức tạp hơn so với những ghi nhận ở thời điểm hiện tại. Ngoài ra, chức năng sinh học của vùng tùng có thể sẽ khác nhau ở giữa các loài động vật khác nhau.
Nghiên cứu y khoa cho thấy sự thay đổi chức năng tại vùng này sẽ ảnh hưởng đến quá trình chuyển hóa xương của cơ thể. Bên cạnh đó, phụ nữ sau giai đoạn mãn kinh sẽ dễ mắc phải tình trạng loãng xương hơn so với nhóm đối tượng khác.
Đồng thời chức năng của vùng này sẽ có xu hướng suy giảm theo thời gian. Thế nên, việc bổ sung Melatonin bằng đường uống sẽ giúp tăng dần khối lượng xương và có thể được sử dụng trong việc chống loãng xương sau mãn kinh ở tương lai.
Giấc ngủ có mối liên hệ chặt chẽ đến sức khỏe tinh thần của con người. Ở một số trường hợp sức khỏe tinh thần kém có thể gây nên tình trạng khó ngủ, mất ngủ, ngủ không sâu giấc,… Trạng thái tinh thần của một người được cho là có mối quan hệ chặt chẽ với ánh sáng. Ví dụ cụ thể: tình trạng rối loạn cảm xúc theo mùa chính là một dạng trầm cảm, có ảnh hưởng trực tiếp đến tâm trạng của con người và với điều kiện ánh sáng thấp việc này sẽ có xu hướng xảy ra nhiều hơn. Các thay đổi trong bài tiết Melatonin có thể đã gây nên tình trạng rối loạn này. Thế nhưng ở những năm gần đây, không có bằng chứng cụ thể nào cho thấy rằng loại hormone này ảnh hưởng đến tâm trạng của con người. (4)
Tuyến yên nằm ở vùng dưới đồi, sở hữu chức năng điều tiết nội tiết tố. Những nghiên cứu y khoa gần đây chỉ ra rằng tuyến tùng có thể ảnh hưởng đến hoạt động của tuyến yên. Cụ thể, hormone Melatonin được sản xuất từ vùng này có thể ức chế tuyến yên tiết ra các loại hormone khác. Các loại hormone ở tuyến yên có vai trò quan trọng trong quá trình phát triển của cơ thể con người .
Một vài loại thuốc gồm cả thuốc điều trị bệnh và thuốc kích thích thần kinh có thể làm thay đổi một số chức năng và hoạt động sản xuất hormone Melatonin tại vùng này.
Nhiều nghiên cứu y khoa đã đưa ra kết luận, tuyến tùng đóng vai trò quan trọng ở người nghiện chất kích thích thần kinh và nghiện cocaine.
Quá trình già đi của cơ thể sẽ khiến cho quá trình sản xuất Melatonin ở tuyến tùng ít dần đi. Mặc dù hormone này không phải là nguyên nhân duy nhất gây nên sự thay đổi liên quan đến tuổi tác bên trong cơ thể. Tuy nhiên, nồng độ Melatonin giảm đi sẽ ảnh hưởng lớn đến toàn bộ quá trình hoạt động trao đổi chất của cơ thể.
Những đối tượng bị suy yếu chức năng tuyến tùng do tổn thương có thể gặp phải một số vấn đề về khả năng định hướng, nhận thức về thời gian, không gian.
Khối u ở vùng tuyến tùng gồm u tại tuyến tùng và u các thành phần, cấu trúc thuộc vùng này. Khối u này có thể gây chèn ép não thất III, cống não gây nên tình trạng não úng thủy, chèn ép cuống não trên, hố sau não, tiểu não,… dẫn đến nhiều tình trạng rối loạn khác nhau.
Trong các tình trạng u não, có khoảng 0,4 – 1% trường hợp u tuyến tùng và người châu Á thường có tỉ lệ mắc phải cao hơn. Vùng này có cấu tạo giải phẫu khá phức tạp, nằm sâu trong hộp sọ, bao quanh là rất nhiều mạch máu cùng các cấu trúc quan trọng khác. Thế nên, quá trình phẫu thuật điều trị khối u thường gặp nhiều khó khăn, là thách thức lớn đối với nhiều phẫu thuật viên thần kinh.
Hiện nay có 4 loại khối u thường gặp:
Các khối u tại vùng tuyến tùng có thể ác tính hoặc lành tính, nhưng ngay cả lành tính chúng vẫn gây nên nhiều vấn đề xấu cho sức khỏe người bệnh. Lý do là trong quá trình phát triển, khối u sẽ chèn ép vào các phần khác trong não bộ. Khối u vùng này cũng có thể chặn dòng chảy bình thường của dịch não tủy, là chất lỏng bao quanh não của bạn. Sự tắc nghẽn này làm tăng áp lực bên trong hộp sọ của bạn, gây nguy hiểm và cần được điều trị.
Chức năng tuyến tùng bị rối loạn thường sẽ gây ra thay đổi nhịp sinh học của cơ thể. Điều này khiến cho người bệnh rơi vào trạng thái ngủ quá ít hoặc quá nhiều, cảm thấy như bị kích thích, tăng động, bồn chồn vào buổi tối hoặc có cảm giác buồn ngủ vào rất nhiều thời điểm khác nhau trong ngày. Theo đó, rối loạn giấc ngủ có thể là biểu hiện cho thấy vùng tuyến tùng không sản xuất cho cơ thể đủ lượng Melatonin cần thiết. Ngoài ra, một số triệu chứng khác có thể gặp ở bệnh lý này bao gồm:
Một số chuyên gia tin rằng có thể kích hoạt hoặc thải độc tuyến tùng để giúp cải thiện giấc ngủ. Tuy nhiên, hiện nay vẫn chưa có xác minh cụ thể về vấn đề này.
Những tác động chấn thương có thể khiến cho vùng tuyến tùng không hoạt động bình thường. Thống kê cho thấy có đến khoảng 30% – 50% những người bị tình trạng chấn thương sọ não (TBI) xảy ra các vấn đề tại các tuyến nội tiết bên trong não, trong đó có tuyến tùng.
Tình trạng chấn thương sọ não có thể xảy ra khi vùng đầu bị tác động mạnh. Vết thương này có thể xuyên thấu như: vết thương do đạn bắn hoặc không xuyên thấu như: bị đánh vào đầu trong một vụ tai nạn giao thông.
Tình trạng vôi hóa ở vùng tuyến tùng xảy ra khá phổ biến. Vôi hóa xảy ra khi canxi tích tụ trong mô cơ thể khiến các mô cứng lại. Tuyến tùng có xu hướng vôi hóa khi cơ thể già đi, mặc dù một số tình trạng vôi hóa không quá nghiêm trọng nhưng nếu ở mức độ nặng có thể làm thay đổi hoạt động bình thường của vùng này. Một số nghiên cứu đã tiết lộ rằng mức độ vôi hóa của ở vùng này cao hơn đối với những người bị ảnh hưởng bởi bệnh Alzheimer.
Để có thể phát hiện được các bệnh lý tại vùng tùng, người bệnh cần đến bệnh viện uy tín để bác sĩ trực tiếp thăm khám và điều trị. Quý khách hàng có thể đặt lịch khám bệnh u vùng tùng hoặc các vấn đề khác ở não như u não, có thể liên hệ Khoa Ngoại Thần kinh, Trung Tâm Thần Kinh, Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh theo các cách sau:
Các bác sĩ có thể tiến hành kiểm tra và chẩn đoán tình trạng vùng tùng của bạn bằng các xét nghiệm hình ảnh, chẳng hạn như:
Vào cuối những năm 90, nhà khoa học tên Jennifer đến từ Đại học Surrey tại Anh Quốc đã thực hiện nghiên cứu về tác động của Sodium Clorua đến vùng tùng. Nhà khoa học này đã xác định rằng vùng này hấp thụ Clorua nhiều hơn bất kỳ bộ phận nào trong cơ thể. Có thể ví von vùng này như một thỏi nam châm hút Sodium Clorua.
Nồng độ cho phép của clorua natri trong nước uống tối đa là 4ppm, trong khi mức clorua trung bình trong tuyến này xấp xỉ 330 ppm. Khi vùng tùng chứa quá nhiều clorua sẽ gây ra tình trạng ức chế các enzyme. Những enzyme này sẽ bị hỏng dẫn đến sự suy giảm eczema, collagen, gây ra tình trạng tổn thương mô, ức chế miễn dịch, tăng nhiều nếp nhăn làn da,… Điều này có thể gây ra nhiều vấn đề cho hệ tiêu hóa, hô hấp, chức năng cơ quan thận, hệ miễn dịch, sự lưu thông máu,…
Có nhiều nghiên cứu y khoa đã diễn ra nhưng các nhà khoa học vẫn chưa đủ thông tin để hiểu hết về vùng tùng cũng như hormone Melatonin. Do đó, khó có thể chỉ ra chính xác cách giúp vùng tuyến tùng của con người luôn trong tình trạng khỏe mạnh.
Tuy nhiên, mọi người vẫn có thể duy trì các phương pháp kích hoạt và thanh lọc tuyến tùng như:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Tóm lại, tuyến tùng đóng vai trò quan trọng đối với việc vận hành cơ thể, là tác động chính ảnh hưởng đến nhịp sinh học của cơ thể. Người bệnh cần hiểu cơ bản tuyến tùng là gì, vị trí tuyến tùng ở đâu, chức năng tuyến tùng ra sao cũng như đâu là dấu hiệu cho thấy tuyến tùng đang có vấn đề,…, từ đó có thể kịp thời thăm khám và điều trị kịp thời.