Nha chu là hệ thống các mô cứng và mềm hỗ trợ giữ răng ở đúng vị trí trong hàm. Nha chu có cấu tạo gồm nướu, xương ổ răng, cement và dây chằng nha chu. Mỗi thành phần đóng vai trò riêng biệt nhưng cùng nhau tạo nên sức khỏe tổng thể của hệ thống răng miệng. Trong bài viết này, bác sĩ CKI Nguyễn Thị Châu Bản, khoa Răng Hàm Mặt, BVĐK Tâm Anh TP.HCM chia sẻ về cấu tạo, chức năng và cách chăm sóc nha chu hiệu quả.
Nha chu (tiếng anh là Periodontal) là tổ chức bao quanh răng, bao gồm mô cứng và mềm, có chức năng hỗ trợ và giữ chân răng ổn định trong xương hàm. Răng khỏe mạnh và được giữ trong xương hàm nhờ vào dây chằng, nướu và xương ổ răng. Nướu ôm sát chân răng, bảo vệ các mô nhạy cảm bên dưới khỏi sự xâm nhập của vi khuẩn gây hại. (1)
Nha chu có cấu tạo bao gồm: Lợi (nướu răng), dây chằng nha chu, cement, xương ổ răng. Cụ thể như sau:
Lợi một loại niêm mạc mềm, bao phủ răng tại vùng ổ răng, đóng vai trò như một lớp bảo vệ cho chân răng. Thông thường, nướu răng ở sát với cổ răng và tạo ra một khoảng trống nhỏ, khoảng 1 – 2mm, được gọi là nướu tự do (free gingival), tạo thành khe nướu (Gingival Sulcus).
Phần dưới của nướu, được gọi là nướu dính (Attached Gingiva), bám chặt vào xương ổ răng và dây chằng nha chu. Nướu có màu hồng nhạt, bao quanh cổ răng bằng một lớp mỏng và tạo ra gai nướu nhọn ở vùng kẽ răng. Nướu khỏe mạnh thường rất săn chắc, nướu phồng rộp và dễ chảy máu (khi ấn vào hoặc khi chải răng) là dấu hiệu của viêm nướu (gingivitis).
Dây chằng nha chu, với độ dày khoảng 0.25mm, là những bó sợi liên kết giữa cement và xương ổ răng. Có nhiệm vụ giữ răng ổn định trong xương ổ răng và đồng thời hoạt động như một vật đệm, cho phép mỗi răng có khả năng di chuyển nhẹ một cách độc lập khi ăn nhai. Điều này không chỉ giúp lưu thông máu, mà còn phân chia lực nhai để tránh tác động lên răng và nha chu.
Cement (xê-măng) là loại mô khoáng hóa không mạch máu, tạo thành một lớp mỏng bao quanh phần chân của răng để bảo vệ và giữ cho răng chắc chắn trong xương hàm.
Xương ổ răng là mô xương xốp, được bao bọc bên ngoài bởi màng xương, nơi mà nướu bám vào. Xương ổ răng tạo ra một hốc có hình dáng và kích thước phù hợp với chân răng.
Bề mặt của xương ổ răng, nơi tiếp xúc với chân răng là mô xương đặc biệt. Bộ phận này có nhiều lỗ nhỏ, cho phép các mạch máu và dây thần kinh từ xương đi qua để nuôi dưỡng dây chằng nha chu. Chiều cao của xương ổ răng có thể thay đổi tùy thuộc vào tuổi tác và tình trạng sức khỏe của mô nha chu. Trong trường hợp viêm nha chu, làm cho xương ổ răng dần mất đi, khiến răng không còn chỗ để đứng vững, dẫn đến tình trạng răng lung lay và rụng sớm.
Nha chu có một số chức năng chính sau đây:
Nha chu nếu không biết cách chăm sóc dễ gây ra một số bệnh về răng như:
Viêm nướu hay viêm lợi do vi khuẩn trong mảng bám trên răng gây ra. Khi mảng bám tích tụ, sẽ kích thích và gây viêm cho mô nướu xung quanh răng, dẫn đến các triệu chứng như nướu sưng, đỏ và chảy máu. Viêm nướu hoàn toàn hồi phục được, tuy nhiên có thể tiến triển thành viêm nha chu nếu không được điều trị đúng cách.
Viêm nha chu là bệnh nhiễm trùng nướu nghiêm trọng làm tổn thương mô mềm xung quanh răng. Nếu không điều trị, viêm nha chu có thể phá hủy xương nâng đỡ răng dẫn đến răng lung lay hoặc thậm chí mất răng. Nguyên nhân chính của bệnh do thói quen vệ sinh răng miệng không tốt.
Quá sản cement răng là tình trạng cement tích tụ quá mức so với bình thường (mô bị vôi hóa) trên chân của một hoặc nhiều răng. Khi lớp cement trở nên dày hơn, răng có thể trông to hơn, đặc biệt ở phần chân hoặc chóp của răng. Nguyên nhân gây quá sản cement răng bao gồm viêm nhiễm, chấn thương hoặc các điều kiện khác ảnh hưởng đến răng và kích thích quá trình sản xuất cement.
Bệnh không gây ra triệu chứng rõ ràng và được phát hiện khi chụp X – quang. Trong một số trường hợp, bệnh có thể gây ra những vấn đề liên quan đến sự di chuyển của răng và cấu trúc xương xung quanh răng.
Răng di gần (Mesial drift) là sự di chuyển của răng theo hướng gần với răng cửa do tái tạo không đồng đều của mô xương ổ răng. Do đó, làm thay đổi cấu trúc và hình dạng của răng. Nguyên nhân dẫn đến di gần bao gồm: tái tạo xương không cân đối của 2 răng liền kề, áp lực và sức nén từ việc nhai thức ăn hàng ngày lên các răng, làm răng di chuyển dần về phía trước.
Viêm quanh Implant là tình trạng viêm nhiễm gây ra sự phá hủy xương hỗ trợ trong các mô xung quanh Implant. Bệnh bắt đầu khi thức ăn và vi khuẩn không được làm sạch tích tụ và xâm nhập vào khe hở giữa răng Implant và các mô liên kết xung quanh, tạo thành các túi Implant. Theo thời gian, vi khuẩn trong các túi này sẽ phát triển và gây ra viêm nhiễm.
Nếu không điều trị kịp thời, tình trạng này có thể dẫn đến mất xương và làm cho răng Implant rơi ra. Do khả năng bám dính của bề mặt Implant với mô xung quanh kém hơn răng tự nhiên, tốc độ phá hủy xương sẽ nhanh hơn so với bệnh lý viêm nha chu thông thường.
Đây là sự gia tăng bất thường về chiều rộng của dây chằng. Dây chằng nha chu đóng vai trò quan trọng trong việc nâng đỡ và cố định răng trong xương hàm. Một số nguyên nhân làm cho dây chằng bị mở rộng như:
Dây chằng nha chu rộng được phát hiện thông qua chụp X-quang. Người bệnh cần lưu ý, một số răng rộng ra có thể là bình thường do nhiều lý do khác nhau (chẳng hạn như điều trị chỉnh nha), nhưng khi răng rộng ra đáng kể cần đến ngay đến bác sĩ để khám và phát hiện bệnh kịp thời.
Một số cách chăm sóc nha chu khỏe mạnh như:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Hy vọng thông qua bài viết này, bạn sẽ hiểu rõ hơn về nha chu, cấu tạo, chức năng và cách chăm sóc. Hãy duy trì thói quen vệ sinh răng miệng đúng cách và thăm nha sĩ định kỳ để giúp nha chu luôn khỏe mạnh và răng chắc khỏe.