Viêm da cơ địa khi trời lạnh (mùa đông): Nguyên nhân và phòng ngừa

Khi tiết trời chuyển lạnh, đặc biệt là vào mùa đông, nhiều người phải đối mặt với tình trạng da khô ráp, khó chịu và đặc biệt đối với những người bị viêm da cơ địa (chàm). Vậy, điều gì khiến viêm da cơ địa khi trời lạnh trở nên nghiêm trọng hơn và chúng ta có thể thực hiện những biện pháp nào để phòng ngừa và giảm thiểu tình trạng này? Bác sĩ Chuyên khoa Da liễu – Thẩm mỹ Da, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM sẽ giúp bạn giải đáp chi tiết các vấn đề trên qua bài viết dưới đây.

Viêm da cơ địa khi trời lạnh là gì?

Viêm da cơ địa khi trời lạnh là tình trạng bệnh bùng phát hoặc trở nên nghiêm trọng hơn vào mùa đông hoặc khi thời tiết lạnh, hanh khô. Điều này xảy ra do da mất độ ẩm nhanh chóng, hàng rào bảo vệ da suy yếu, dẫn đến khô, bong tróc, ngứa và nứt nẻ.

Tác động của thời tiết lạnh đến viêm da cơ địa

Trong một nghiên cứu, khoảng 51,9% người tham gia cho biết thời tiết lạnh là tác nhân gây bệnh. (1) Một trong những lý do là nhiệt độ và độ ẩm thay đổi có thể ảnh hưởng đến làn da của bạn, đặc biệt là nếu bạn bị bệnh chàm. Vào mùa đông, nhiệt độ lạnh và gió mạnh có thể khiến da mất độ ẩm và trở nên khô, gây ra một loạt các triệu chứng.

Dấu hiệu viêm da cơ địa trong mùa lạnh

Viêm da cơ địa vào mùa đông có thể trở nên trầm trọng hơn, với các dấu hiệu điển hình sau: (2)

• Cảm giác ngứa dai dẳng, có thể trở nên dữ dội hơn vào ban đêm hoặc khi tiếp xúc với không khí lạnh.
• Da bị mất nước nghiêm trọng, dễ đóng vảy, dày lên, thậm chí có thể chảy máu ở vùng nứt.
• Vùng da bị viêm có thể trở nên đỏ, trắng, xám, tím hoặc sáng/tối hơn da xung quanh, tùy vào sắc tố da của mỗi người.
• Một số trường hợp xuất hiện mụn nước, vết loét do gãi quá nhiều hoặc do nhiễm trùng thứ phát.

Nguyên nhân gây viêm da cơ địa khi trời lạnh

Một trong những lý do chính gây ra viêm da cơ cơ địa khi trời lạnh là sự tác động trực tiếp của nhiệt độ và độ ẩm thay đổi lên làn da. Vào mùa đông, nhiệt độ thấp và gió mạnh làm giảm đáng kể độ ẩm trong không khí, dẫn đến tình trạng da mất nước, trở nên khô ráp và dễ bị kích ứng. Sự khô da này làm suy yếu hàng rào bảo vệ tự nhiên của da, tạo điều kiện thuận lợi cho các tác nhân gây viêm xâm nhập và gây ra các triệu chứng như ngứa ngáy, mẩn đỏ.

Ngoài ra, các nghiên cứu gần đây còn chỉ ra rằng thời tiết có thể ảnh hưởng đến làn da ở cấp độ tế bào. Cả nhiệt độ quá thấp và quá cao đều có khả năng kích thích sự gia tăng các hợp chất gây viêm trong da. Sự gia tăng này trực tiếp dẫn đến các triệu chứng khó chịu như ngứa dữ dội và tình trạng viêm nhiễm đặc trưng của viêm da cơ địa.

Tìm hiểu thêm: Thận trọng viêm da cơ địa khi giao mùa xảy ra

Chẩn đoán viêm da cơ địa trong mùa lạnh như thế nào?

Bác sĩ thường chẩn đoán viêm da cơ địa (viêm da dị ứng) bằng cách quan sát các triệu chứng của bạn trong quá trình khám sức khỏe. Họ sẽ kiểm tra kỹ lưỡng làn da của bạn và hỏi bạn về các triệu chứng, chẳng hạn như thời điểm chúng bắt đầu và cảm giác cụ thể. Bác sĩ cũng sẽ xem xét tiền sử bệnh của bạn và tiền sử các bệnh đã biết trong gia đình bạn.

Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể đề nghị thực hiện sinh thiết da. Đây là 1 xét nghiệm, trong đó một mẫu nhỏ da của bạn sẽ được lấy ra để quan sát kỹ hơn dưới kính hiển vi trong phòng thí nghiệm.

Phương pháp điều trị viêm da cơ địa khi trời lạnh

Bác sĩ có thể đề xuất nhiều phương pháp khác nhau để điều trị các triệu chứng viêm da cơ địa mùa lạnh của bạn, bao gồm:

• Xác định và tránh các tác nhân gây dị ứng và kích ứng: Tìm hiểu và tránh xa những yếu tố khiến da bạn phản ứng.
• Thoa kem dưỡng ẩm không kê đơn, không mùi (dạng kem hoặc thuốc mỡ): Dưỡng ẩm da ít nhất hai lần mỗi ngày.
• Sử dụng thuốc bôi theo toa: Bôi các loại thuốc được bác sĩ kê đơn theo đúng hướng dẫn.
• Tham gia liệu pháp miễn dịch dị ứng: Giúp cơ thể bạn bớt phản ứng với các chất gây dị ứng.
• Thực hiện liệu pháp ánh sáng (quang trị liệu): Sử dụng ánh sáng đặc biệt để điều trị da

Có thể bạn chưa biết: Viêm da cơ địa mùa hanh khô: Nguyên nhân, điều trị, phòng ngừa

Cách phòng ngừa viêm da cơ địa tái phát trong mùa lạnh

Để phòng ngừa viêm da cơ địa tái phát trong mùa lạnh, bạn cần chủ động thực hiện các biện pháp bảo vệ và chăm sóc da một cách toàn diện.

1. Bảo vệ da khi ra ngoài

Hãy tạo thói quen đeo găng tay mỗi khi ra ngoài trời. Bên cạnh đó, để che chắn những vùng da như cổ, mặt và da đầu, bạn nên quàng khăn và đội mũ vào những ngày rét buốt.

Khi lựa chọn trang phục, hãy đặc biệt chú ý đến chất liệu vải tiếp xúc trực tiếp với da.Tránh xa những loại vải thô ráp như len thường hoặc polyester, vì chúng có thể gây kích ứng và khởi động vòng luẩn quẩn ngứa ngáy khó chịu.

2. Dưỡng ẩm cho thường xuyên, đều đặn

Bạn nên thực hiện việc dưỡng ẩm da hàng ngày, tốt nhất là ngay sau khi tắm, đặc biệt quan trọng khi thời tiết trở lạnh. Hãy đảm bảo bạn thoa kem dưỡng ẩm hoặc thuốc mỡ mà bác sĩ đã khuyên dùng lên bất kỳ vùng da nào có thể tiếp xúc với không khí lạnh, chẳng hạn như mặt và da tay.

3. Hạn chế xà bông gây kích ứng, nước hoa

Làn da của bạn sẽ nhạy cảm hơn với các thành phần có trong xà phòng và chất tẩy rửa thông thường, đặc biệt trong thời tiết lạnh và khô của mùa đông.

Việc lựa chọn các sản phẩm tắm rửa và giặt giũ không chứa hương liệu, phẩm màu hoặc cồn là rất quan trọng. Hiện nay, trên thị trường cũng có nhiều loại xà phòng và nước hoa được đặc biệt thiết kế dành cho làn da nhạy cảm, bạn có thể ưu tiên lựa chọn những sản phẩm này.

Nếu bạn cảm thấy băn khoăn không biết loại xà phòng hay nước hoa nào phù hợp với tình trạng da của mình, đừng ngần ngại trao đổi với bác sĩ hoặc chuyên gia chăm sóc sức khỏe. Họ sẽ có những lời khuyên và gợi ý cụ thể để bạn lựa chọn được sản phẩm tốt nhất.

4. Hạn chế tắm nước nóng quá lâu

Vào những tháng mùa đông lạnh giá, tắm nước ấm có thể mang lại cảm giác dễ chịu, nhưng đối với người bị viêm da cơ địa, nước nóng lại là “kẻ thù” của làn da. Nước nóng làm da khô nhanh hơn, khiến tình trạng bệnh trở nên tồi tệ hơn.

Theo Hiệp hội Chàm Quốc gia (NEA), tắm đúng cách là một phần quan trọng trong việc dưỡng ẩm và bảo vệ da. Thay vì nước nóng, hãy tắm nước ấm trong khoảng 10-15 phút.

Để tăng cường hiệu quả dưỡng ẩm, bạn có thể thêm một số thành phần sau vào nước tắm:

• Yến mạch: Làm dịu da và giảm ngứa.
• Dầu nhẹ (ví dụ: dầu dừa, dầu ô liu): Dưỡng ẩm sâu cho da.
• Thuốc tẩy (1/2 cốc): Giúp diệt khuẩn và giảm viêm (cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng).
• Baking soda (1/4 cốc): Giảm ngứa và làm mềm da.
• Giấm (tối đa 500ml): Cân bằng độ pH của da.

Sau khi tắm, việc dưỡng ẩm đúng cách cũng rất quan trọng, đặc biệt là vào mùa đông. NEA khuyến cáo:

• Dùng khăn mềm vỗ nhẹ cho da ráo nước, không chà xát mạnh.
• Thoa thuốc bôi (nếu được bác sĩ kê đơn).
• Thoa kem dưỡng ẩm dày trong vòng 3 phút sau khi tắm.
• Đắp khăn ướt lên da (nếu cần thiết) sau khi kem dưỡng ẩm đã thấm.

5. Không mặc quần áo ướt, ẩm

Quần áo ẩm ướt tạo môi trường thuận lợi cho vi khuẩn phát triển, gây kích ứng và làm suy yếu hàng rào bảo vệ da, từ đó làm tăng nguy cơ bùng phát bệnh. Vì vậy, hãy luôn đảm bảo quần áo khô thoáng và thay ngay khi bị ướt để giữ cho làn da được khỏe mạnh trong suốt mùa đông.

6. Mặc quần áo nhiều lớp (mùa đông lạnh giá)

Mặc quần áo nhiều lớp là một cách hay để giữ ấm cơ thể mà không gây bí bách cho da. Bạn có thể dễ dàng điều chỉnh số lớp áo khi nhiệt độ thay đổi, tránh đổ mồ hôi quá nhiều. Hơn nữa, các lớp quần áo mềm mại như cotton sẽ tạo một lớp bảo vệ nhẹ nhàng cho da, tránh tiếp xúc trực tiếp với các chất liệu có thể gây kích ứng như len hoặc sợi tổng hợp, thường được sử dụng trong áo khoác dày mùa đông.

7. Ngủ với máy duy trì độ ẩm cân bằng

Khi nhiệt độ ngoài trời xuống thấp, độ ẩm tương đối trong nhà cũng có xu hướng giảm theo. Việc sử dụng máy tạo độ ẩm trong nhà là một giải pháp hiệu quả để bổ sung độ ẩm trở lại không khí, giúp duy trì làn da mềm mại và giảm khô ráp. Điều này đặc biệt hữu ích khi bạn ngủ, vì phòng ngủ là nơi bạn dành nhiều thời gian trong nhà.

8. Lựa chọn chăn phù hợp, không quá dày gây nóng khi ngủ

Việc đắp 1 chiếc chăn quá dày có thể khiến bạn cảm thấy nóng bức và ngứa ngáy sau vài giờ. Để tránh tình trạng quá nóng vào ban đêm, hãy lựa chọn trang phục ngủ và chăn gối theo nguyên tắc nhiều lớp, tương tự như cách bạn chọn quần áo mặc hàng ngày. Cụ thể, hãy sử dụng bộ ga trải giường bằng chất liệu cotton mềm mại, thoáng khí. Thay vì 1 chiếc chăn dày, hãy sử dụng nhiều lớp chăn mỏng hơn để có thể dễ dàng bỏ bớt 1 lớp chăn khi bạn thấy nóng.

Hướng dẫn chăm sóc da tại nhà với người bệnh viêm da cơ địa

Để giúp giảm ngứa và làm dịu da viêm do viêm da cơ địa, bạn có thể thực hiện các biện pháp tự chăm sóc tại nhà sau:

• Dưỡng ẩm cho da ít nhất hai lần một ngày.
• Thoa kem chống ngứa vào vùng bị ảnh hưởng.
• Dùng thuốc chống dị ứng hoặc chống ngứa dạng uống.
• Không gãi.
• Tắm bồn hoặc tắm vòi sen hàng ngày.
• Sử dụng chất tẩy rửa nhẹ nhàng, không chứa xà phòng.
• Mặc quần áo mát mẻ, mịn màng.
• Điều trị căng thẳng và lo âu.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Dưới đây là những triệu chứng và tình trạng viêm da cơ địa vào mùa đông mà bạn nên đến gặp bác sĩ để được thăm khám và có phương pháp điều trị chuyên biệt hơn:

• Ngứa ngáy hoặc các triệu chứng gây ảnh hưởng đến giấc ngủ hoặc sinh hoạt hằng ngày.
• Nếu bạn nhận thấy những biểu hiện khác lạ trên da ngoài những triệu chứng chàm thông thường.
• Tần suất các đợt viêm da cơ địa tăng lên đáng kể.
• Phạm vi tổn thương do chàm ngày càng rộng hoặc lan ra những vị trí khác.
• Các phương pháp điều trị tại nhà của bạn không có kết quả.
• Xuất hiện vảy màu vàng hoặc nâu nhạt hoặc mụn nước chứa đầy mủ trên các vùng da bị viêm da cơ địa.
• Các mụn nước nhỏ, chứa đầy dịch, gây đau đớn phát triển ở vùng da bị phát ban.

Vì thế nếu xuất hiện các triệu chứng trên, bạn hãy nhanh chóng đến Chuyên khoa Da liễu – Thẩm mỹ Da, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM và Đơn vị Da liễu – Thẩm mỹ Da, Trung tâm Khám chữa bệnh Tâm Anh Quận 7. Tại đây, với cơ sở vật chất hiện đại, đội ngũ bác sĩ giỏi chuyên môn, giàu kinh nghiệm, bạn sẽ được thăm khám kỹ lưỡng và tư vấn phác đồ điều trị cá nhân hóa. Điều này sẽ giúp việc chữa trị viêm da cơ địa trở nên nhanh chóng và hiệu quả hơn.

Viêm da cơ địa khi trời lạnh có xu hướng trở nên trầm trọng hơn, nhưng đừng lo lắng, có nhiều cách hiệu quả để bạn đối phó với những đợt bùng phát khó chịu này. Khi ra ngoài, hãy nhớ bảo vệ làn da kỹ lưỡng bằng cách mặc quần áo ấm áp nhiều lớp. Ở nhà, hãy chú trọng tăng cường dưỡng ẩm cho da, cân nhắc sử dụng máy tạo độ ẩm trong phòng ngủ và cố gắng tắm nhanh với nước ấm vừa phải. Những biện pháp đơn giản này có thể giúp bạn giảm thiểu đáng kể các triệu chứng và duy trì làn da khỏe mạnh suốt mùa đông.