Ung thư phổi bắt đầu trong phổi, nếu không được kiểm soát có thể lan đến các hạch bạch huyết hoặc các cơ quan khác trong cơ thể, nhưng không lây từ người này sang người khác. Vậy ung thư phổi có lây không? Ung thư phổi lây qua đường nào? Chi tiết xem qua bài viết sau đây!
Ung thư phổi xuất hiện khi các tế bào trong phổi thay đổi và phát triển ngoài tầm kiểm soát. Những tế bào này tăng lên, tạo thành khối u và có thể lan sang các bộ phận khác của cơ thể. Ở Việt Nam, có khoảng hơn 26.000 người mắc ung thư phổi và hơn 23.000 trường hợp tử vong (thống kê đến năm 2020).
Hút thuốc gây ra phần lớn bệnh ung thư phổi – cả ở người hút thuốc và người tiếp xúc với khói thuốc thụ động. Nhưng ung thư phổi cũng xảy ra ở những người không bao giờ hút thuốc và những người không bao giờ tiếp xúc lâu với khói thuốc thụ động. Trong những trường hợp này, không có nguyên nhân rõ ràng của bệnh ung thư phổi. (1)
Ung thư phổi bắt đầu trong phổi và lan đến các hạch bạch huyết hoặc các cơ quan khác trong cơ thể. Khi các tế bào ung thư lây lan từ cơ quan này sang cơ quan khác thì được gọi là di căn. Ung thư phổi thường được nhóm thành hai loại chính được gọi là tế bào nhỏ và không tế bào nhỏ (bao gồm ung thư biểu mô tuyến và ung thư biểu mô tế bào vảy). Những loại ung thư phổi phát triển khác nhau và được điều trị khác nhau.
Một người bị ung thư phổi không thể “lây” cho người khác và ngược lại. Tiếp xúc gần hoặc những việc như quan hệ tình dục, hôn, đụng chạm, dùng chung bữa ăn hoặc hít thở chung một bầu không khí không thể lây lan bệnh ung thư. Các tế bào ung thư từ người bị ung thư không thể sống trong cơ thể của một người khỏe mạnh khác. Hệ thống miễn dịch sẽ tìm và tiêu diệt các tế bào lạ, bao gồm cả tế bào ung thư từ người khác.
Theo BS.CKII Ngô Trường Sơn, Phó khoa Ung bướu, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, Mặc dù ung thư không lây nhiễm nhưng có một số tình huống có thể khiến nhiều người nghĩ rằng ung thư đã lây lan từ người này sang người khác. (2)
Mặc dù người bệnh ung thư không lây nhiễm nhưng có một số vi trùng có thể đóng vai trò trong sự phát triển của một số loại ung thư. Điều này khiến một số người lầm tưởng rằng “ung thư đang phát tác”. Nhiễm trùng có liên quan đến ung thư bao gồm virus, vi khuẩn và ký sinh trùng.
Một số gia đình có nhiều người mắc ung thư phổi nhưng điều này không có nghĩa là các thành viên trong gia đình đã lây bệnh ung thư cho nhau. Lý do cho điều này, bao gồm:
Một số người chỉ ra “cụm” bệnh nhân ung thư có tiếp xúc với nhau là bằng chứng cho thấy ung thư có thể lây lan. Nhưng các cụm hầu như không bao giờ phản ánh tỷ lệ ung thư cao hơn so với cộng đồng. Trong một số ít trường hợp có nhiều ung thư hơn trong một nhóm, thật khó để biết những yếu tố nào khác (như tiếp xúc với các tác nhân gây ung thư và lối sống) có thể là nguyên nhân gây ra cụm ung thư.
Các nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng ung thư có thể gặp ở những người được cấy ghép nội tạng. Điều này có thể là do các loại thuốc được dùng để giảm nguy cơ thải ghép nội tạng, chứ không phải ung thư lây lan từ nội tạng được hiến tặng. Bởi những loại thuốc này làm suy yếu hệ thống miễn dịch và có thể ngăn cơ thể tìm, tiêu diệt virus, tế bào dẫn đến ung thư.
Ước tính rằng 8% trường hợp ung thư phổi có liên quan đến khuynh hướng di truyền. Nguy cơ ung thư phổi có thể tăng lên nếu cha mẹ hoặc anh chị em mắc bệnh. Mặc dù vậy, điều đó không đồng nghĩa là chắc chắn sẽ mắc bệnh nếu trong gia đình có người mắc bệnh.
Theo nghiên cứu, yếu tố di truyền có nhiều khả năng gây nguy cơ ung thư phổi cho những đối tượng:
Các nhà khoa học đã xác định được một số đột biến gen nhất định (những thay đổi trong mã di truyền) có thể làm tăng nguy cơ ung thư phổi. Song điều này không có nghĩa là tất cả các đột biến gen liên quan đến ung thư phổi đều do di truyền. Một người có thể có các đột biến gen bẩm sinh hoặc đột biến gen mắc phải trong suốt cuộc đời do các yếu tố môi trường (hút thuốc, ô nhiễm…).
BS.CKII Ngô Trường Sơn cho biết, hút thuốc lá là nguyên nhân chính gây ra khoảng 80 – 90% trường hợp ung thư phổi. Khi hít phải khói thuốc lh chứa chất gây ung thư, trong mô phổi bắt đầu có sự thay đổi ngay lập tức. Lúc đầu, cơ thể có thể sửa chữa nhưng sau nhiều lần tiếp xúc, các tế bào bình thường nằm trong phổi ngày càng bị tổn thương. Theo thời gian, tổn thương khiến các tế bào hoạt động bất thường và cuối cùng ung thư phát triển.
Các yếu tố nguy cơ ung thư phổi bao gồm: (3)
Theo BS.CKII Ngô Trường Sơn, không có cách nào ngăn ngừa ung thư phổi tuyệt đối, nhưng có thể giảm nguy cơ mắc bệnh, nếu: (4)
Hiện nay, các bác sĩ sử dụng chụp cắt lớp vi tính liều thấp (LDCT) phổi để tìm ung thư phổi. Khi quá trình chụp LDCT hoàn tất, người bệnh có thể tiếp tục công việc hàng ngày của mình một cách bình thường. Các hình ảnh được tạo ra trong quá trình chụp được máy tính tổng hợp và được bác sĩ chuyên chẩn đoán ung thư phổi bằng các xét nghiệm hình ảnh đánh giát.
Các kết quả tầm soát ung thư phổi có thể xảy ra, bao gồm:
Nhờ ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI), hệ thống chụp CT 768 lát cắt tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh là một trong những thiết bị tiên tiến giúp tầm soát phát hiện ung thư phổi giai đoạn sớm. Với tốc độ chụp 458mm/s, độ phân giải 75ms, máy chụp có thể phát hiện những tổn thương kích thước cực nhỏ so với các phương pháp chụp CT liều thấp thông thường.
Ngoài ra, hệ thống chụp CT 768 lát cắt còn được trang bị thêm bộ lọc tia Tin filter giúp giảm thiểu liều tia X tác động đến cơ thể, an toàn cho người bệnh.
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Ung thư phổi không lây nhưng có tính di truyền trong một số trường hợp và tiền sử gia đình mắc bệnh ung thư phổi được coi là một yếu tố nguy cơ. Do đó, những người có thành viên gia đình từng mắc bệnh, hoặc có tiền sử hút thuốc lá, làm việc trong môi trường tiếp xúc amiăng và các chất gây ung thư khác (asen, crom, niken)… nên đi tầm soát ung thư phổi tại các cơ sở y tế. Việc phát hiện và điều trị ung thư phổi ở giai đoạn sớm cho tiên lượng sống còn cao.
