Trẻ bị sởi bao lâu thì khỏi? Yếu tố ảnh hưởng thời gian hết bệnh

Sởi là bệnh truyền nhiễm qua đường hô hấp với tốc độ lây lan nhanh chóng, thường gặp ở trẻ từ 2 đến 6 tuổi kể cả người lớn nếu chưa được tiêm phòng hay tiêm không đầy đủ. Trẻ bị sởi thường có triệu chứng sốt cao, phát ban đặc hiệu do sởi, ho nhiều, viêm kết mạc, mệt mỏi,… khiến bố mẹ không ít lo lắng. Vậy trẻ bị sởi bao lâu thì khỏi? Bố mẹ cần làm gì để trẻ mau khỏi bệnh?

Trẻ bị sởi bao lâu thì khỏi?

Thông thường, các triệu chứng của bệnh sởi ở trẻ sẽ thuyên giảm sau khoảng 7 – 10 ngày, kể từ lúc bệnh khởi phát. Tuy nhiên các triệu chứng của nhiễm trùng sởi có thể kéo dài trong nhiều tuần sau đó. Ngoài ra, trẻ bị sởi bao lâu thì khỏi còn tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe, khả năng miễn dịch của từng trẻ, cũng như cách điều trị và chăm sóc khi trẻ bị bệnh.

Thời gian trẻ khỏi bệnh căn cứ vào diễn tiến ở các giai đoạn ở thể điển hình:

1. Giai đoạn ủ bệnh

Thời gian ủ bệnh thường kéo dài từ 1 – 3 tuần (trung bình 10 ngày), tính từ khi virus bắt đầu xâm nhập vào cơ thể. Ở giai đoạn này, đa số trẻ chưa xuất hiện dấu hiệu bất thường hoặc các biểu hiện chưa rõ ràng. Thời gian ủ bệnh kết thúc khi trẻ xuất hiện triệu chứng đầu tiên là sốt.

2. Giai đoạn khởi phát

Thời gian khởi phát bệnh kéo dài từ 3 – 4 ngày, là giai đoạn lây lan nhanh nhất của bệnh sởi, còn gọi là giai đoạn viêm long. Lúc này, các triệu chứng của bệnh được thể hiện rõ ràng nhất: trẻ sốt cao; viêm kết mạc; ho; sổ mũi; đỏ mắt, chảy nước mắt; sưng hạch ngoại biên, xuất hiện các nốt Koplik phía trong miệng ngang mức răng hàm. Trẻ mệt mỏi, trở nên biếng ăn và có thể tiêu chảy. Tuy nhiên cũng có một số trẻ có dấu hiệu thoáng qua và không rõ ràng.

3. Giai đoạn phát ban

Từ ngày thứ 4 sau khi khởi phát sởi, trẻ xuất hiện phát ban. Ban đỏ đầu tiên xuất hiện phía sau tai, sau đó lan rộng khắp cơ thể. Vết ban đỏ, gồ, khác với những siêu vi khác, ban sởi thường kéo dài hơn và khi lặn để lại vết hằn da hổ.

Khi xuất hiện ban đỏ, thân nhiệt trẻ tăng cao, thậm chí lên tới 40 độ C. Trẻ mệt mỏi toàn thân, ho nhiều, biếng ăn. Sau khi những đốm ban đỏ lan ra toàn thân, trẻ hạ sốt dần, các triệu chứng giảm nhanh, hết viêm long.

4. Giai đoạn hồi phục

Khi trẻ hết sốt, các vết ban bay đi. Những ngày sau, vết ban chuyển sang màu xám, bong vảy và để lại các vết thâm. Tuy nhiên trẻ có thể vẫn còn ho sau đó 1- 2 tuần.

Trường hợp trẻ vẫn còn sốt cao sau khi ban đã bay đi hết, khả năng trẻ đang gặp phải biến chứng của sởi như viêm phổi, viêm não, viêm thanh quản, loét giác mạc, lao tiềm ẩn,…

Các yếu tố ảnh hưởng đến thời gian khỏi bệnh sởi ở trẻ em

Thời gian khỏi bệnh sởi nhanh hay chậm ở từng trẻ có sự khác nhau tùy vào nhiều yếu tố. Kể đến như:

• Khả năng miễn dịch và đề kháng của trẻ: Trẻ có sức đề kháng tốt và hệ miễn dịch khỏe mạnh sẽ nhanh hồi phục hơn so với những trẻ gầy gò, suy dinh dưỡng, suy giảm miễn dịch do HIV hay do nguyên nhân khác hoặc mắc các bệnh nền;
• Trẻ gặp phải những biến chứng sởi như viêm phổi, viêm tai giữa,… có thời gian điều trị lâu hơn bình thường;
• Cách chăm sóc và chế độ dinh dưỡng: Trẻ được bổ sung đầy đủ các nhóm chất sẽ nhanh hồi phục. Ngược lại những trẻ có chế độ dinh dưỡng kém, mất nước, mất sức sẽ khiến bệnh kéo dài;
• Môi trường sống của trẻ: Trẻ thường xuyên phải tiếp xúc với môi trường khói bụi, ô nhiễm, khói thuốc lá,… sẽ làm tăng nguy cơ nhiễm trùng sởi;
• Tiêm phòng sởi: Trẻ chưa được tiêm hoặc tiêm chưa đủ mũi vắc xin sởi có nguy cơ bệnh kéo dài và dễ gặp các biến chứng nặng hơn khi bị sởi.

Cách điều trị sởi ở trẻ em

Hiện vẫn chưa có thuốc đặc hiệu để điều trị bệnh sởi. Các cách điều trị chủ yếu nhằm giảm triệu chứng bệnh và hỗ trợ giúp trẻ nhanh hồi phục hơn. Một số cách điều trị sởi ở trẻ như:

1. Hạ sốt cho trẻ

Sốt cao là tình trạng thường gặp ở bệnh sởi ở trẻ em, khiến trẻ mệt mỏi và mất sức. Một số trường hợp nghiêm trọng hơn khiến trẻ bị co giật toàn thân. Do đó, bố mẹ cần thường xuyên theo dõi thân nhiệt trẻ, cho trẻ uống hạ sốt khi tình trạng sốt cao trên 38.5 độ C. Có thể cho trẻ uống paracetamol hoặc ibuprofen khi sốt cao, tốt nhất nên hỏi ý kiến bác sĩ về các loại thuốc hạ sốt được sử dụng cho trẻ. (1)

Trường hợp trẻ sốt nhẹ, bố mẹ hãy lau người, chườm ấm cho trẻ để làm giảm thân nhiệt. Đồng thời nên cho trẻ mặc quần áo mỏng nhẹ, tránh gây bức bí, giúp trẻ cảm thấy thoải mái và tránh sốt cao hơn.

2. Nghỉ ngơi điều độ

Trẻ cần được nghỉ ngơi nhiều hơn để phục hồi năng lượng. Bố mẹ hãy giữ cho phòng ngủ thoải mái, thoáng mát, tránh gió lùa, đảm bảo trẻ có giấc ngủ ngon. Ngoài ra, bố mẹ hạn chế cho trẻ tiếp xúc với người khác để tránh lây bệnh.

3. Dinh dưỡng hợp lý

Chế độ dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng, giúp bé bổ sung năng lượng, tăng đề kháng để nhanh khỏi bệnh. Bố mẹ nên chế biến các loại thức ăn mềm, loãng, dễ tiêu hóa; bổ sung đa dạng các nhóm chất, nhất là vitamin A, C, D từ rau xanh, trái cây; tránh cho trẻ ăn các loại thức ăn nhanh, đồ chiên rán nhiều dầu mỡ.

4. Uống đủ nước

Sốt cao liên tục có thể làm trẻ mất nước, mất sức và mệt mỏi. Bố mẹ nên khuyến khích trẻ uống nhiều nước trong giai đoạn này để bổ sung nước và điện giải, tránh các biến chứng xảy ra do cơ thể mất nước. Có thể cho trẻ uống nước ép trái cây, sinh tố để trẻ cảm thấy ngon miệng hơn. (2)

5. Giữ vệ sinh cá nhân và môi trường xung quanh

Bệnh sởi rất dễ lây truyền, bố mẹ hãy nhắc nhở bé giữ vệ sinh cá nhân để tránh lây bệnh cho người khác. Đồng thời hãy đảm bảo môi trường sạch sẽ, thoáng mát; thường xuyên dọn dẹp khử khuẩn không gian trong phòng và xung quanh nhà; giặt quần áo, chăn gối của trẻ riêng để hạn chế tối đa nguy cơ lây nhiễm.

Trẻ bị sởi được bác sĩ chỉ định uống vitamin A liều cao để làm giảm mức độ nặng của bệnh và phòng tránh nguy cơ tử vong. Trẻ ở các lứa tuổi khác nhau có liều dùng vitamin A khác nhau.

6. Điều trị bằng kháng sinh khi có bội nhiễm

Trường hợp trẻ bị sởi có bội nhiễm sẽ được cần điều trị bằng kháng sinh. Tuy nhiên kháng sinh chỉ được sử dụng khi bác sĩ chỉ định, phụ huynh không được tự ý mua thuốc hoặc sử dụng cho trẻ.

7. Theo dõi dấu hiệu nguy hiểm

Bố mẹ nên theo dõi các dấu hiệu ở trẻ thường xuyên. Trường hợp trẻ xuất hiện các triệu chứng bất thường: sốt cao không hạ, thở nhanh, khó thở, nôn ói, đau đầu nhiều, lừ đừ, ngủ li bì,… bố mẹ hãy lập tức đưa trẻ đến bệnh viện, cơ sở y tế để được thăm khám.

Trẻ bị sởi rồi có bị lại không?

Thông thường, trẻ đã từng bị sởi sẽ không bị lại vì cơ thể đã có miễn dịch suốt đời với virus gây bệnh. Tuy nhiên trong một số trường hợp như hệ miễn dịch của trẻ suy yếu hoặc virus sởi đột biến, trẻ vẫn có khả năng sẽ tái phát sởi. Nếu nghi ngờ trẻ có dấu hiệu tái phát, bố mẹ hãy hỏi ý kiến bác sĩ để được tư vấn và chẩn đoán chính xác.

Biện pháp phòng bệnh sởi ở trẻ em

Bệnh sởi có tốc độ lây lan nhanh và khả năng gây thành đại dịch trong cộng đồng. Thống kê cho thấy có tới 75 – 90% người trong gia đình sẽ phơi nhiễm sởi khi 1 thành viên mắc bệnh nếu chưa có miễn dịch. Do đó, Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế khuyến cáo, tiêm vắc xin sởi là biện pháp phòng bệnh hiệu quả nhất.

Hiện nay, vắc xin phòng bệnh sởi là một trong những loại vắc xin bắt buộc tiêm phòng cho trẻ trong chương trình tiêm chủng mở rộng quốc gia. Vắc xin sởi có độ an toàn và hiệu quả bảo vệ, phòng ngừa lên tới 98%. Hiện tại ở Việt Nam đang lưu hành vắc xin sởi đơn, vắc xin sởi – rubella và vắc xin sởi – quai bị – rubella với các loại:

• Vắc xin sởi đơn MVVAC có nguồn gốc từ Việt Nam, tiêm cho trẻ nhỏ từ 9 tháng tuổi và người chưa có kháng thể;
• Vắc xin MR nguồn gốc từ Việt Nam, có tác dụng phòng bệnh sởi – rubella. Vắc xin MR tiêm cho trẻ từ 1 tuổi trở lên, thanh thiếu niên và người lớn;
• Vắc xin Priorix nguồn gốc từ Bỉ, tác dụng phòng ngừa bệnh sởi – quai bị – rubella, được tiêm cho trẻ trên 9 tháng tuổi và người lớn;
• Vắc xin MMR có nguồn gốc Ấn Độ, tác dụng phòng bệnh sởi – quai bị – rubella, được chỉ định tiêm cho trẻ trong giai đoạn từ 1 đến 10 tuổi;
• Vắc xin MMR II có nguồn gốc từ Mỹ giúp phòng bệnh sởi – quai bị – rubella, được tiêm cho trẻ trên 1 tuổi và người lớn.

Bên cạnh việc phòng ngừa sởi bằng vắc xin, bố mẹ cũng nên:

• Tránh cho trẻ tiếp xúc với người bị sởi hoặc nghi ngờ bị sởi, hạn chế cho trẻ đến nơi đông người khi đang trong mùa dịch sởi;
• Vệ sinh sạch sẽ môi trường sống để giảm sự phát triển của vi khuẩn và các tác nhân gây bệnh;
• Nhắc nhở bé làm sạch tay với xà phòng thường xuyên, nhất là khi vừa trở về từ nơi đông người;
• Cho trẻ đeo khẩu trang khi tiếp xúc với nơi đông người, nhất là khi dịch sởi bùng phát;
• Cho bé ngủ đủ giấc;
• Tăng cường bổ sung nhiều rau xanh, trái cây, các loại cá béo cho trẻ;
• Nhắc nhở bé tập luyện thể dục thể thao thường xuyên và vừa sức.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Khi trẻ bị sởi, bố mẹ cần theo dõi các triệu chứng của bé, kịp thời đưa bé thăm khám với bác sĩ khi xuất hiện các dấu hiệu bất thường như:

• Trẻ sốt cao không hạ;
• Trẻ nôn ói, đau đầu, mệt mỏi nhiều, ngủ li bì;
• Trẻ thở nhanh hoặc khó thở;
• Xuất hiện tình trạng co giật, tê liệt;
• Trẻ bị sởi khi đang dùng thuốc ức chế miễn dịch, bệnh lao, ung thư hoặc các bệnh ảnh hưởng đến hệ thống miễn dịch.

Tóm lại, trẻ bị sởi bao lâu thì khỏi tùy thuộc vào khả năng miễn dịch, tình hình sức khỏe và cách chăm sóc của bố mẹ, thông thường bệnh sẽ khỏi sau 7 – 10 ngày khởi phát. Tuy nhiên bệnh có thể kéo dài trên trẻ như trẻ suy giảm miễn dịch, trẻ có bệnh nền, không tiêm phòng đầy đủ hoặc chăm sóc dinh dưỡng không hợp lý khi trẻ bệnh. Do đó, bố mẹ cần theo dõi trẻ thường xuyên, bổ sung đầy đủ dinh dưỡng, đảm bảo trẻ được nghỉ ngơi để mau khỏi bệnh. Bên cạnh đó, việc chủ động phòng ngừa sởi bằng tiêm phòng vắc xin vẫn là cách hiệu quả nhất.