Tiêm khớp háng: Chỉ định thực hiện, quy trình và cách chăm sóc

Tiêm khớp háng là phương pháp đơn giản được áp dụng trong chẩn đoán và điều trị nhiều bệnh lý ở khớp háng. Sau khi đưa kim vào khớp háng, bác sĩ có thể rút dịch để xét nghiệm hoặc tiêm những sản phẩm thuốc vào khớp để giảm viêm, dưỡng sụn khớp. Tuy nhiên, phương pháp này có thể tiềm ẩn nhiều rủi ro nếu không được thực hiện đúng cách.

Tiêm khớp háng là gì?

Tiêm khớp háng là kỹ thuật đưa thuốc vào trong khớp háng để điều trị một số bệnh lý có chỉ định. Khớp háng là khớp nằm ở sâu. Tổn thương ở khớp rất đa dạng do đó tùy thuộc nguyên nhân tổn thương, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị phù hợp. (1)

Cấu tạo khớp háng gồm chỏm xương đùi và ổ chảo của xương chậu. Ngoài ra, trong khớp có áp suất âm nên phải có một lực tác động khá mạnh, khớp mới bị trật ra. Sụn khớp của ổ chảo có hình móng ngựa, phía trên dày do phải chịu lực nặng khi chúng ta di chuyển và mỏng nhất ở phía trong.

Khớp háng phải chịu lực lớn khi đi lại. Sở dĩ chúng có thể chịu lực lớn một phần là do các thớ xương được sắp xếp theo các đường chịu lực. Các thớ xương này không có sẵn khi chúng ta mới sinh ra. Khi trưởng thành, các thớ xương phát triển nhiều dần theo thời gian. Ở người cao tuổi, mức độ loãng xương càng cao, những thớ này sẽ bị thưa dần.

Chỉ định thực hiện

Chẩn đoán

Ngoài cải thiện triệu chứng đau nhức, tiêm khớp háng còn giúp cung cấp thông tin về các nguyên nhân đau háng. Không phải trường hợp đau háng nào nguyên nhân cũng từ khớp háng. Nếu tiêm vào khớp háng, triệu chứng đau nhức được cải thiện, thì các cơn đau khớp háng xuất phát từ khớp, không phải do cơ, gân hoặc dây chằng. (2)

Điều trị

Trong những trường hợp có bệnh kèm theo dưới đây, trong đó tổn thương khớp háng đáp ứng kém hiệu quả dù đã áp dụng điều trị toàn thân theo đúng phác đồ, đúng liều lượng, cụ thể:

• Thoái hóa khớp háng.
• Viêm khớp dạng thấp, có tổn thương khớp háng.
• Bệnh lý cột sống thể huyết thanh âm tính như viêm khớp vẩy nến, viêm cột sống dính khớp, viêm khớp phản ứng, viêm khớp mạn tính thiếu niên… có tổn thương khớp háng dai dẳng.
• Một số bệnh lý hệ thống có tổn thương khớp háng dai dẳng.

Các trường hợp chống chỉ định tiêm khớp háng gồm:

• Viêm khớp háng nhiễm khuẩn: Viêm khớp mủ, lao khớp…
• Tổn thương khớp háng do các bệnh thần kinh, bệnh máu.
• Nhiễm khuẩn ngoài da quanh khớp háng, nhiễm nấm… Các trường hợp này khi tiêm khớp có khả năng đưa vi khuẩn, nấm vào trong khớp háng.
• Cơ địa bị suy giảm miễn dịch.

Ngoài ra cần thận trọng chỉ định tiêm khớp háng với người bệnh tăng huyết áp, đái tháo đường. Các trường hợp này cần được theo dõi sát trước và sau khi tiến hành thủ thuật. Đặc biệt chỉ thực hiện tiêm thuốc vào khớp háng khi những bệnh lý trên đã được kiểm soát tốt.

Ưu điểm của phương pháp tiêm nội khớp háng

Vì thuốc được đưa trực tiếp vào khớp háng nên có thể hạn chế tác dụng phụ lên toàn bộ cơ thể, phát huy tối đa công dụng của thuốc tại vùng khớp cần điều trị. Khi tiêm khớp háng, bác sĩ còn có thể hút bớt dịch viêm, tiêm thuốc kháng viêm để cải thiện tình trạng sưng, nóng, đau nhanh chóng. Ngoài ra, thủ thuật này còn có thể đưa một số sản phẩm có tác dụng “dưỡng” sụn và khớp như chất nhờn (acid hyaluronic), huyết tương giàu tiểu cầu (PRP),  collagen…(3)

Quy trình tiêm khớp háng

Chuẩn bị

• Cán bộ thực hiện gồm bác sĩ tiêm khớp, điều dưỡng.
• Phương tiện:
  • Phòng thủ thuật vô trùng.
  • Hộp đựng thuốc chống sốc theo quy định.
  • Hộp dụng cụ vô trùng (bông băng gạc, kẹp có mấu, xăng có lỗ…).
  • Kim tiêm 22G.
  • Bơm tiêm nhựa 3 – 5ml (loại sử dụng 1 lần).
  • Bông cồn 70°, dung dịch betadin hay cồn iốt, băng dính y tế/băng dính cá nhân (urgo).
• Người bệnh: Bác sĩ hướng dẫn người bệnh tư thế phù hợp với vị trí tiêm.
• Hồ sơ bệnh án.

Tiến hành

• Kiểm tra hồ sơ hay đơn thuốc có chỉ định, vị trí tiêm.
• Kiểm tra người bệnh: Bác sĩ giải thích rõ cho người bệnh về mục đích và tai biến có thể xảy ra khi thực hiện thủ thuật.
• Thực hiện thủ thuật:
  • Tư thế người bệnh: Người bệnh nằm ngửa trên giường, chân duỗi thẳng, xoay ra ngoài.
  • Y tá:
    • Chuẩn bị thuốc tiêm: Hydrocortison acetat (nồng độ 1ml = 25mg), depo – medrol (methyl prednisolon acetat, nồng độ 1ml = 40mg) hay diprospan (1ml = 5mg betamethasone dipropionate + 2mg betamethasone sodium phosphate).
    • Sát trùng vị trí tiêm và trải săng.
    • Quan sát người bệnh trong suốt quá trình thực hiện thủ thuật: Toàn trạng và các thay đổi bất thường.
  • Sau tiêm sát trùng, băng chỗ tiêm và dặn người bệnh giữ sạch, tránh để ướt vị trí chọc hút trong 24 giờ sau tiêm. Sau 24 giờ tiêm, gỡ bỏ băng dính, rửa nước sạch vào chỗ tiêm. Tái khám khi bị chảy dịch hay viêm tấy tại vị trí tiêm, sốt.
  • Bác sĩ:
    • Sát trùng tay và đi găng vô khuẩn.
    • Xác định vị trí tiêm.
    • Tiêm khớp: Đâm kim ở vị trí dưới gai chậu trước trên 2cm, phía ngoài của chỗ bắt được động mạch đùi 3cm, chọc hướng kim vào phía sau trong, tạo với mặt da góc 60°. Tùy theo thể trạng (béo, gầy) của mỗi người, có thể đâm kim sâu 3 – 4cm cho đến khi tiếp xúc với cổ xương đùi. Hút pittong ra nếu không có máu hay có ít dịch khớp thì bơm thuốc vào, tiêm nhẹ tay.

Chăm sóc sau tiêm khớp háng

Sau tiêm khớp háng, bác sĩ cần theo dõi chỉ số mạch, huyết áp, tình trạng chảy máu tại chỗ và tình trạng viêm 24 giờ. Nếu có bất thường, cần có biện pháp can thiệp kịp thời.

Biến chứng có thể gặp phải

Người bệnh có thể đối mặt với một số biến chứng không mong muốn khi tiêm như: (4)

• Đau tăng sau tiêm 12 – 24 giờ: Do phản ứng viêm màng hoạt dịch với tinh thể thuốc (viêm khớp tinh thể). Phần lớn biến chứng này sẽ thuyên giảm sau 1 ngày, không cần can thiệp. Người bệnh có thể được chỉ định bổ sung thêm thuốc chống viêm, giảm đau.
• Nhiễm khuẩn do thủ thuật khớp tiêm (viêm mủ): Người bệnh có biểu hiện sốt, sưng đau tại chỗ, có tràn dịch. Biến chứng này thường được chỉ định điều trị kháng sinh.
• Biến chứng muộn: Teo da, mất sắc tố ở chỗ tiêm do tiêm nhiều lần cùng 1 vị trí hoặc tiêm quá nông. Hướng xử trí: Không để thuốc trào ra khỏi vị trí tiêm. Nếu xuất hiện tai biến, không cần xử trí gì thêm. Tuy nhiên, bác sĩ cần báo trước với người bệnh để tránh hoang mang.
• Biến chứng hiếm gặp: Tai biến do người quá sợ hãi, biểu hiện kích thích hệ phó giao cảm, do tiêm thuốc vào mạch máu hay tiêm quá nhanh. Người bệnh bị choáng váng, đổ mồ hôi, ho khàn, cảm thấy tức ngực, khó thở, rối loạn cơ tròn… Hướng xử trí: Nhanh chóng đặt người bệnh nằm đầu thấp, chân giơ cao, theo dõi mạch và huyết áp để có hướng xử lý kịp thời khi cần thiết.

Một số lưu ý khi thực hiện

Để đạt hiệu quả cao và phòng tránh tai biến khi tiêm khớp háng, người bệnh cần lưu ý:

• Chỉ tiêm khi các phương pháp nội khoa khác không hiệu quả hoặc điều trị kèm những phương pháp khác. Người bệnh cần có chỉ định từ bác sĩ.
• Thủ thuật tiêm khớp háng yêu cầu thao tác đảm bảo vô trùng, cần được thực hiện bởi đội ngũ y tế đúng chuyên ngành.
• Tránh tự ý sử dụng các loại thuốc tiêm nội khớp.
• Để tránh mẫn cảm hay dị ứng sau tiêm, người bệnh nên trao đổi với bác sĩ về thành phần thuốc.
• Sau tiêm, nếu có bất kỳ triệu chứng bất thường cần thông báo ngay với bác sĩ để có hướng xử trí kịp thời.

Trung tâm Chấn thương chỉnh hình, Hệ thống BVĐK Tâm Anh, là nơi quy tụ đội ngũ chuyên gia đầu ngành, bác sĩ ngoại khoa giàu kinh nghiệm, tận tâm, nhiệt tình như: TTND.GS.TS.BS Nguyễn Việt Tiến; PGS.TS.BS Đặng Hồng Hoa; TS.BS Tăng Hà Nam Anh; ThS.BS.CKII Trần Anh Vũ; BS.CKI Trần Xuân Anh, ThS.BS.CKI Lê Đình Khoa, TS.BS Đỗ Tiến Dũng; TS.BS.CKII Vũ Hữu Dũng… Đây cũng là một trong những đơn vị tiên phong trong việc chẩn đoán và điều trị các bệnh về cơ xương khớp với kỹ thuật hiện đại theo phác đồ cập nhật quốc tế.

Bệnh viện còn được trang bị hệ thống máy móc, trang thiết bị chẩn đoán hình ảnh hiện đại như: máy chụp CT 768 lát cắt Somatom Drive, máy cộng hưởng từ thế hệ mới Magnetom Amira BioMatrix, robot Artis Pheno, máy đo mật độ xương, máy siêu âm…; hệ thống kính vi phẫu thuật Opmi Vario 700 Zeiss, bàn mổ Meera-Maquet… để có thể phát hiện sớm các tổn thương và điều trị hiệu quả các bệnh lý về cơ xương khớp…

BVĐK Tâm Anh còn sở hữu hệ thống phòng khám khang trang, khu nội trú cao cấp; khu vực phục hồi chức năng hiện đại; quy trình chăm sóc hậu phẫu toàn diện giúp bệnh nhân nhanh chóng hồi phục và ổn định sức khỏe sau phẫu thuật.

Để đặt lịch khám và điều trị với các chuyên gia đầu ngành tại Trung tâm Chấn thương chỉnh hình, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách vui lòng liên hệ:

Tiêm khớp háng là thủ thuật đơn giản, mang đến hiệu quả cao trong điều trị một số bệnh lý khớp háng. Thủ thuật này cần được thực hiện thận trọng, đúng loại thuốc, chỉ định và vô trùng tuyệt đối để tránh các biến chứng ngoài ý muốn. Vì thế, người bệnh nên đến các cơ sở y tế uy tín có đội ngũ y bác sĩ đúng chuyên ngành, giàu kinh nghiệm để thực hiện tiêm khớp háng.