Tầm soát ung thư gan có ý nghĩa quan trọng trước bối cảnh bệnh ngày càng có xu hướng trẻ hóa, đe dọa tính mạng của hàng triệu người mỗi năm do không được sớm phát hiện và không có phác đồ điều trị phù hợp, kịp thời.
Là “nhà máy” thực hiện cùng lúc nhiều chức năng thiết yếu bao gồm dự trữ – chuyển hóa – tổng hợp các chất, lọc máu, tiêu hóa thức ăn và thải độc, gan đóng vai trò quan trọng sống còn đối với cơ thể. Khi gan bị tổn thương như mắc ung thư gan, các tế bào gan lành bị phá hủy, chức năng gan suy giảm nghiêm trọng. Điều này gây ảnh hưởng lớn tới sức khỏe và chất lượng sống của người bệnh.
Theo Bộ Y tế, Việt Nam có tỷ lệ người mắc bệnh về gan cao, đặc biệt tỷ lệ mắc ung thư gan đứng thứ 4 trên thế giới. Từ kết quả phân tích dữ liệu thống kê từ GLOBOCAN 2020 cho thấy, mỗi năm Việt Nam có 26.418 ca mắc ung thư gan mới. Số ca tử vong do ung thư gan luôn dẫn đầu với 25.272 ca, chiếm 21% tổng số tử vong do ung thư. Trong đó có khoảng 80% số người mắc ung thư gan phát hiện ra bệnh khi đã ở giai đoạn nặng. Đáng lo ngại, lượng người trẻ mắc ung thư gan ngày càng tăng, đã có nhiều trường hợp phát hiện ra bệnh trong độ tuổi từ 15 – 30.
BS.TS Vũ Trường Khanh, Trưởng khoa Tiêu hóa – Gan mật – Tụy, BVĐK Tâm Anh Hà Nội nhận định, ung thư gan là bệnh lý nguy hiểm nhưng các triệu chứng lâm sàng thường không biểu hiện rõ ràng khi ở giai đoạn sớm. Khi các tế bào ung thư đã phát triển và lan rộng đến một mức độ nhất định, các biểu hiện bất thường mới xuất hiện. Do vậy đã có nhiều trường hợp bệnh nhân bỏ qua “giai đoạn vàng” để điều trị. Vào thời điểm muộn, việc điều trị về cơ bản không thể dứt điểm. Tầm soát ung thư gan hiện là một trong những cách hữu hiệu để sớm phát hiện ra bệnh.
Ung thư gan có tỷ lệ tử vong cao trước hết là do tính chất bệnh tiến triển thầm lặng nên đa số bệnh nhân thường phát hiện ra bệnh khi đã bước vào giai đoạn muộn. Lúc này các tế bào gan đã bị phá hủy nghiêm trọng, khối u quá to hoặc đã di căn, chức năng gan và một số cơ quan khác suy giảm khiến cơ thể khó đáp ứng hiệu quả với các phương pháp điều trị.
Theo TS Khanh, điều trị ung thư gan cơ bản nhất là điều trị triệt căn. Trong khi đó điều kiện cần của điều trị triệt căn là phát hiện bệnh trong giai đoạn sớm. Có 3 yếu tố quyết định việc điều trị ung thư gan hiệu quả, đó là:
Theo thống kê, việc tầm soát ung thư gan nhằm phát hiện bệnh sớm ở những bệnh nhân không triệu chứng đã cho nhiều kết quả thuận lợi với hiệu quả điều trị cao hơn so với những người không thực hiện tầm soát. Cụ thể là: Khả năng phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm cao hơn (71% so với 30%), khả năng chữa lành cao hơn (51% so với 24%), tỷ lệ sống còn sau 3 năm cao hơn (51% so với 28%).
Do vậy tầm soát ung thư gan sớm có ý nghĩa quan trọng trong việc phát hiện và xây dựng phác đồ điều trị phù hợp. Không chỉ hạn chế được nhiều tác dụng phụ, giảm bớt chi phí điều trị, đảm bảo tính thẩm mỹ, bảo tồn được tối đa chức năng sinh học các cơ quan trong cơ thể, tầm soát ung thư gan giai đoạn sớm còn giúp tăng khả năng điều trị khỏi bệnh.
Theo khuyến cáo, tốt nhất nên thực hiện tầm soát ung thư gan định kỳ 6 tháng/lần để sớm phát hiện ra bệnh, đặc biệt là những người có yếu tố nguy cơ cao như:
Khám lâm sàng là bước chung nhất trong tầm soát các bệnh ung thư. Trong quá trình khám lâm sàng, dựa trên các yếu tố tuổi tác, giới tính, tình trạng sức khỏe, tiền sử bệnh của gia đình, nghề nghiệp, thói quen uống rượu bia/hút thuốc lá, các bác sĩ sẽ đồng thời tìm kiếm các hạch bất thường, khối u trên cơ thể để đánh giá nguy cơ mắc bệnh. Vì vậy, khám lâm sàng là bước đầu tiên tầm soát ung thư gan.
Với độ nhạy khoảng 68 – 78%, siêu âm gan là phương pháp chẩn đoán hình ảnh phổ biến nhất hiện nay được lựa chọn để tầm soát ung thư gan. Siêu âm có thể phát hiện được những khối u khi còn rất nhỏ: 0,5 cm – 1cm, kèm những bệnh lý như xơ gan, tăng áp lực tĩnh mạch cửa. Bên cạnh đó, việc siêu âm rất đơn giản, không gây hại đến sức khỏe và tiết kiệm chi phí. Thông thường, các bác sĩ sẽ tiến hành kết hợp siêu âm gan và đo nồng độ AFP trong máu trong phác đồ tầm soát ung thư gan để có những đánh giá tối ưu, chính xác hơn.
Đây cũng là phương pháp được Hội Nghiên cứu Bệnh gan Hoa Kỳ (AASLD) và Tổ chức Nghiên cứu và Điều trị Ung thư Châu Âu (EORTC) đề nghị thực hiện để tầm soát ung thư gan ở những người có nguy cơ cao.
Với những khối u nhỏ hơn 1cm, bệnh nhân sẽ được chỉ định chụp cắt lớp phân giải cao và chụp cộng hưởng từ để tầm soát ung thư gan. Tổ hợp chụp cắt lớp phân giải cao và chụp cộng hưởng từ có tiêm cản quang giúp chẩn đoán giai đoạn ung thư gan.
3. Chỉ số DCP hay PIVKA II
BS.TS Vũ Trường Khanh đưa ra lời khuyên, thăm khám sức khỏe định kỳ, tầm soát ung thư gan bằng phương pháp siêu âm gan 6 tháng/lần ở những bệnh nhân có yếu tố nguy cơ cao như: viêm gan mạn tính do rượu, viêm gan virus B, C, xơ gan,… là cách tốt nhất để phát hiện bệnh sớm.
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Khi đến tầm soát ung thư gan giai đoạn sớm, cần thông tin rõ tiền sử gia đình và tình trạng sức khỏe để bác sĩ chẩn đoán. Ở những lần tái khám, cần mang theo kết quả tầm soát trước đây để bác sĩ theo dõi, đánh giá và đưa ra các phương pháp điều trị phù hợp.