Siêu âm đại tràng là một kỹ thuật y khoa giúp bác sĩ chẩn đoán một loạt các bệnh lý khác nhau ở đại tràng – từ viêm ruột, tắc ruột đến việc phát hiện các hạt polyp hay các khối u đại tràng nguy hiểm. Vậy siêu âm đại tràng là gì? Kỹ thuật siêu âm đại tràng như thế nào?
Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Trung tâm Thông tin Y khoa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM
Siêu âm đại tràng hiện là một công nghệ y khoa phổ biến, thường được áp dụng khi bệnh nhân có các triệu chứng như rối loạn tiêu hóa, xuất huyết đại tiện, đau bụng dữ dội hoặc đau âm ỉ nhiều ngày không dứt. Siêu âm đại tràng có thể cho kết quả chẩn đoán bệnh lý chính xác với mức chi phí tiết kiệm. Vậy siêu âm đại tràng diễn ra như thế nào, quy trình ra sao?
Siêu âm đại tràng là một phương pháp chẩn đoán hình ảnh sử dụng sóng âm thanh tần số cao từ 3.5 – 17 Mhz để phác họa nên cấu trúc của đại tràng. Siêu âm đại tràng không hề xâm lấn (không có xâm nhập qua da gây chảy máu) nên không gây đau đớn.
Đại tràng, hay còn gọi là ruột già, là một ống cơ dài từ 1.5 – 1.8 mét nằm ở cuối cùng của hệ tiêu hóa, dẫn thức ăn từ ruột non đến hậu môn để bài tiết ra ngoài. Đại tràng có nhiệm vụ hấp thụ lại nước, chất điện giải và biến những gì còn lại của thức ăn thành phân.
Khi thực hiện kỹ thuật siêu âm đại tràng, bác sĩ sẽ sử dụng một thiết bị cầm tay, còn được gọi là đầu dò, đặt lên vùng bụng của bạn. Đầu dò có nhiệm vụ phát sóng siêu âm và thu nhận làn sóng phản hồi từ cơ thể để tái tạo lên hình ảnh cấu trúc đại tràng. Hình ảnh thu được sẽ được trình chiếu trực tiếp lên màn hình của máy siêu âm theo thời gian thực.(1)
Hai loại đầu dò với hai loại tần số khác nhau có thể được sử dụng thay phiên để giúp bác sĩ có góc nhìn toàn diện nhất về đại tràng:
Không có phương thức chẩn đoán hình ảnh duy nhất nào có thể xác định được tất cả các loại bệnh đại tràng cùng một lúc. Do đó, kỹ thuật siêu âm đại tràng thường được kết hợp cùng các phương pháp chẩn đoán hình ảnh khác như chụp CT, X-Quang, cộng hưởng từ MRI, nội soi đại tràng khi bác sĩ cần một cái nhìn toàn diện nhất.
Siêu âm đại tràng hoàn toàn không xâm lấn và không gây đau
Bất kỳ ai cũng có thể được chỉ định siêu âm đại tràng khi có các dấu hiệu như:
Tuy nhiên, có 2 nhóm người cần lưu tâm và cân nhắc siêu âm đại tràng định kỳ bao gồm:
Trong một vài tình huống cá biệt, kỹ thuật siêu âm đại tràng còn được chỉ định cho những người cần nội soi hoặc phải chụp X-Quang đại tràng mà:
Siêu âm đại tràng là cần thiết nếu bạn bị đau bụng, chướng bụng hoặc bị rối loạn tiêu hóa trong thời gian dài
Siêu âm đại tràng có thể hỗ trợ chẩn đoán được rất nhiều bệnh lý khác nhau ở hệ tiêu hóa nói chung và ở ruột già nói riêng. Nhìn chung, các bệnh lý có thể được kỹ thuật siêu âm đại tràng phát hiện có thể được chia thành 2 nhóm:
Nhóm bệnh lý cấp tính gồm:
Nhóm bệnh lý mãn tính & không cấp tính gồm:
Siêu âm đại tràng giúp chẩn đoán được rất nhiều bệnh lý ruột già cấp tính và mãn tính
Siêu âm đại tràng là một phương pháp chẩn đoán hình ảnh chính xác, an toàn, nhanh chóng, tiết kiệm chi phí, có độ nhạy và độ đặc hiệu cao.
Thông thường, trong việc tầm soát các bệnh lý đại tràng thì phương pháp nội soi, chụp CT cắt lớp, chụp X-Quang và chụp cộng hưởng từ MRI là những phương pháp chẩn đoán hình ảnh được ưu tiên hơn kỹ thuật siêu âm, bởi hình ảnh xét nghiệm từ máy siêu âm đòi hỏi bác sĩ phải có trình độ chuyên môn rất cao mới có thể đọc được kết quả.
Tuy nhiên, trong vài năm qua, nhiều tiến bộ mới ra đời như công nghệ siêu âm 3D, siêu âm 4D, siêu âm elastography (siêu âm đàn hồi) và siêu âm màu Doppler đã mang lại chất lượng hình ảnh vượt trội, sắc nét, dễ hình dung; từ đó giúp bác sĩ chẩn đoán được một loạt các bệnh lý đại tràng khác nhau một cách chính xác và dễ dàng.
Quy trình siêu âm đại tràng thường mất chưa đến 30 phút để hoàn thành. Vậy “điều gì xảy ra khi bạn siêu âm đại tràng?”, “kỹ thuật siêu âm đại tràng như thế nào?”, “cần chuẩn bị gì trước khi siêu âm” là những câu hỏi nhận được nhiều sự quan tâm nhất từ đa số người bệnh.
Trước khi siêu âm đại tràng, bạn sẽ được yêu cầu phải thay áo choàng y khoa đồng thời tháo hết đồ trang sức hoặc bất kỳ vật dụng nào khác có thể cản trở quá trình siêu âm.
Sau đó, bạn sẽ nằm xuống một chiếc giường y tế dài với phần bụng để hở.
Người thực hiện quét siêu âm cho bạn được gọi là bác sĩ siêu âm. Bạn sẽ hoàn toàn tỉnh táo trong khi được siêu âm đại tràng. Nhìn chung, kỹ thuật siêu âm đại tràng gồm có 3 bước:
Sau khi siêu âm xong, bác sĩ sẽ giải thích hình ảnh siêu âm ngay lập tức hoặc hẹn trả kết quả trong lần tái khám tiếp theo. Bác sĩ cũng có thể yêu cầu bạn siêu âm lại một lần nữa hoặc tiến hành các xét nghiệm khác để kiểm tra kỹ hơn bất kỳ vấn đề nào phát sinh.
Quy trình siêu âm đại tràng thường không gây đau. Tuy nhiên, bạn có thể cảm thấy khó chịu tạm thời nếu kỹ thuật viên ấn vào vùng bị đau hoặc ngay vùng mô mềm của bụng. Hãy đảm bảo rằng bạn thông báo cho bác sĩ biết ngay khi bạn cảm thấy đau để họ điều chỉnh lại áp lực đầu dò.
Bên cạnh đó, một số yếu tố khác có thể ảnh hưởng đến kết quả siêu âm, bao gồm:
Do đó, hãy hỏi bác sĩ xem bạn có cần phải nhịn ăn uống từ 8 đến 12 giờ trước khi siêu âm hay không. Việc nhịn ăn thường là việc nên làm khi siêu âm đại tràng chứ không phải là việc làm bắt buộc.
Siêu âm đại tràng là một phương pháp chẩn đoán hình ảnh có rất nhiều ưu điểm như:
Siêu âm đại tràng giúp bác sĩ hình dung được các cấu trúc bên trong của đại tràng một cách chính xác
Kỹ thuật siêu âm đại tràng là một thủ thuật an toàn, sử dụng sóng âm công suất thấp nên không để lạimrủi ro, biến chứng hay tác dụng phụ nào cho bệnh nhân.
Tuy nhiên, so với các công nghệ chẩn đoán hình ảnh khác thì hạn chế lớn nhất của công nghệ siêu âm đại tràng là:
Siêu âm hoàn toàn có thể phát hiện được ung thư đại tràng với độ chính xác là 97,7%, độ nhạy là 92,8% và độ đặc hiệu là 98,8% theo nghiên cứu “Siêu âm trong chẩn đoán ung thư đại trực tràng ở những bệnh nhân có biểu hiện chướng bụng” được xuất bản trực tuyến trên Tạp chí Y khoa Úc (The Medical Journal of Australia) ngày 19 tháng 6 năm 2006.
Siêu âm đại tràng hoàn toàn không gây đau đớn. Quy trình siêu âm diễn ra cực kỳ đơn giản với một đầu dò siêu âm trượt êm ái trên bề mặt da, hoàn toàn không xâm lấn, không gây chảy máu hay có bất kỳ vết rạch da nào.
Dịch vụ siêu âm đại tràng có mức phí cố định là 43.900 VNĐ với các trường hợp có thẻ BHYT. Trường hợp siêu âm đại tràng từ bên trong trực tràng thì mức phí là 181.000 VNĐ theo quy định tại Thông tư 13/2019/TT-BYT của Bộ Y tế (ban hành ngày 5 tháng 7 năm 2019 quy định về mức giá các dịch vụ kỹ thuật và xét nghiệm tại tất cả bệnh viện trên toàn quốc).
Nếu không có thẻ BHYT, chi phí siêu âm đại tràng thường dao động từ 100.000 VNĐ – 250.000 VNĐ tùy thuộc vào:
Công nghệ siêu âm: Siêu âm công nghệ đàn hồi (elastography), siêu âm 4D (3D REAL TIME) hoặc công nghệ siêu âm màu Doppler có chi phí cao hơn siêu âm bình thường.
Chi phí phát sinh: Các chi phí có thể phát sinh thêm khi siêu âm đại tràng bao gồm:
Trên đây là những thông tin cơ bản nhất về kỹ thuật siêu âm đại tràng mà bạn cần biết. Hy vọng qua bài viết này, bạn đã phần nào hiểu được siêu âm đại tràng là gì, kỹ thuật siêu âm đại tràng như thế nào cũng như quy trình thực hiện siêu âm đại tràng.
