Block phân nhánh trái trước: Nguyên nhân, chẩn đoán và điều trị

Block phân nhánh trái trước (LAFB) là một rối loạn thường gặp ở người lớn tuổi và các bệnh nhân tim mạch. Vậy rối loạn này bắt nguồn từ đâu, làm thế nào để chẩn đoán và điều trị hiệu quả?

Block phân nhánh trái trước là gì?

Block phân nhánh trái trước (Left Anterior Fascicular Block – LAFB) là một dạng rối loạn dẫn truyền điện tim, xảy ra tại phân nhánh trái trước của bó nhánh trái. Điều này khiến tín hiệu điện phải đi vòng qua phân nhánh trái sau để đến vùng trước của thất trái, dẫn đến thay đổi quá trình khử cực và làm trục điện tim lệch trái trên điện tâm đồ (ECG). Tuy nhiên, độ rộng của phức bộ QRS thường vẫn trong giới hạn bình thường.

Block phân nhánh trái trước xảy ra tương đối phổ biến và đa số các trường hợp lành tính nếu bệnh xuất hiện đơn độc. Tuy nhiên bệnh có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng ở người mắc các bệnh nền như tim mạch, huyết áp cao.

Theo ước tính có khoảng 1-6% dân số gặp phải tình trạng block phân nhánh trái trước. Đa số gặp ở người lớn tuổi và những người có bệnh lý tim mạch. (1)

Nguyên nhân block phân nhánh trái trước

Block phân nhánh trái trước có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Trong đó, một số nguyên nhân đã được xác định dưới đây như:

1. Biến chứng sau thay van động mạch chủ qua da

Vị trí van động mạch chủ nằm gần với nhánh trái của bó His (là nơi xuất phát của bó trước nhánh trái). Do đó, khi thay van động mạch chủ nhân tạo qua da, thiết bị này có thể làm chèn ép hoặc gây tổn thương bó trước – nguyên nhân chính xảy ra tình trạng block phân nhánh trái trước.

Tổn thương này có thể là tạm thời, hoặc cũng có thể lâu dài nếu bó trước gặp phải tình trạng xơ hóa và tổn thương hoàn toàn. (2)

2. Biến chứng sau phẫu thuật cắt vách ngăn cơ tim

Hệ thống dẫn truyền điện tim nằm trong vách liên thất. Do đó, phẫu thuật cắt vách ngăn tim khi điều trị bệnh cơ tim phì đại tắc nghẽn có thể là lý do gây ra tổn thương phân nhánh trái trước.

3. Bệnh cơ tim giãn nở

Bệnh cơ tim giãn nở dẫn đến việc gia tăng tỷ lệ rối loạn dẫn truyền. Quá trình này vừa làm thất trái bị giãn nở, vừa thay đổi vị trí và cấu trúc của hệ dẫn truyền điện tim. Đồng thời cơ tim giãn nở cũng có thể kéo căng hoặc chèn ép lên phân nhánh trái trước, khiến dễ gây ra tình trạng tắc nghẽn hoặc tổn thương.

4. Bệnh tim cấu trúc

Các bệnh tim cấu trúc như hẹp/hở van tim, dị tật tim bẩm sinh, cơ tim,… là một trong những nguyên nhân chính gây tổn thương và rối loạn hệ thống dẫn truyền. Cấu trúc tim bị thay đổi do bệnh làm ảnh hưởng, gây block bó trước nhánh trái. Tình trạng này cũng có thể nghiêm trọng hơn và gây ra block nhĩ thất.

5. Bệnh thoái hóa xơ cứng nhánh bó mạch

Bệnh thoái hóa kéo theo hệ thống dẫn truyền tim trở nên xơ hóa. Khi bó His và các nhánh bị xơ hóa, phân nhánh trái trước cũng bị ảnh hưởng và gây block. Tình trạng này thường bắt gặp ở những người cao tuổi hơn.

6. Viêm cơ tim

Viêm cơ tim cũng là một trong những nguyên nhân gây rối loạn cho hệ thống dẫn truyền điện tim. Tình trạng này có thể là rối loạn tạm thời (với trường hợp viêm nhiễm, phù nề) hoặc là vĩnh viễn (khi xơ hóa, hoại tử cơ tim). Viêm cơ tim nặng có thể dẫn đến block nhĩ thất hoàn toàn.

7. Bệnh mạch vành

Bệnh mạch vành cũng có thể dẫn đến tình trạng block phân nhánh trái trước. Tình trạng nhồi máu cơ tim và thiếu máu cục bộ gây tổn thương phân nhánh trái trước và xơ hóa hệ thống dẫn truyền.

Cũng có trường hợp block phân nhánh trái trước xảy ra nhưng không xác định được nguyên nhân cụ thể. Một số nghiên cứu cho thấy LAFB cũng có khả năng gây ra do di truyền về tín hiệu bất thường ở buồng dưới của tim.

Triệu chứng block phân nhánh trái trước

Block phân nhánh trái trước đơn độc thường không có biểu hiện triệu chứng đáng chú ý. Trường hợp này xảy ra phổ biến, người bệnh chỉ tình cờ được phát hiện block phân nhánh trái trước khi thực hiện ECG định kỳ hoặc kiểm tra sức khỏe các bệnh lý khác.

Trong trường hợp LAFB xuất hiện kèm với các bệnh tim mạch khác, tình trạng này sẽ trở nên đáng lo ngại hơn, với các triệu chứng từ nhẹ đến nghiêm trọng được biểu hiện như:

• Cảm nhận nhịp tim không đều nhưng không thường xuyên;
• Cơ thể mệt mỏi nhẹ, hồi hộp thoáng qua;
• Hoa mắt, chóng mặt, ngất thoáng qua;
• Đau thắt vùng ngực, khó thở khi gắng sức;
• Ngất đột ngột hoặc thường xuyên;
• Đau ngực dữ dội hoặc khó thở cấp tính;
• Tim đập chậm bất thường.

Block phân nhánh trái trước có nguy hiểm không?

Đa số block phân nhánh trái trước đơn độc đều lành tính và không gây nguy hiểm cho người bệnh. Do đó với LAFB đơn độc không cần phải can thiệp điều trị. Tuy nhiên, nếu LAFB xuất hiện đồng thời với các bệnh lý về tim mạch, tiến triển nhanh hoặc kèm theo các triệu chứng đáng lo ngại là dấu hiệu nguy hiểm cần lưu ý.

Các biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra như suy tim, rối loạn nhịp nguy hiểm, tổn thương cơ tim hoặc thậm chí là tử vong nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.

Tiêu chuẩn chẩn đoán block phân nhánh trái trước

Block phân nhánh trái trước trên ECG được thể hiện với các đặc điểm:

• Trục điện tim lệch trái LAD thường từ -45° đến -90°;
• Sóng q nhỏ với sóng R cao (qR) ở I, aVL;
• Sóng r nhỏ với sóng S sâu (rS) ở II, III, aVF;
• Thời gian QRS bình thường hoặc hơi kéo dài (80 – 110 ms);
• Thời gian đỉnh sóng R kéo dài > 0,045 giây ở chuyển đạo aVL. (3)

Phương pháp điều trị block phân nhánh trái trước

Phương pháp điều trị block phân nhánh trái trước tùy thuộc vào mức độ nguy hiểm và nguyên nhân gây bệnh. Trường hợp LAFB đơn độc, không gây nguy hiểm, chỉ cần theo dõi điện tâm đồ định kỳ để kịp thời phát hiện những bất thường (nếu có), không cần phải can thiệp dùng thuốc hay điều trị.

Tuy nhiên đối với các trường hợp LAFB xuất hiện cùng với các bệnh lý tim mạch, các phương pháp điều trị có thể là:

1. Sử dụng thuốc

Không có thuốc điều trị chuyên biệt cho tình trạng block phân nhánh trái trước. Tuy nhiên một số loại thuốc được chỉ định sử dụng nhằm điều trị nguyên nhân dẫn đến bệnh. Điều này nhằm hạn chế tác động và ngăn chặn sự tiến triển của bệnh.

Các loại thuốc được bác sĩ chỉ định như thuốc kiểm soát suy tim, thuốc chống đông máu, thuốc lợi tiểu, thuốc kiểm soát nhịp tim,…

2. Đặt máy tạo nhịp

Máy tạo nhịp được sử dụng trong trường hợp người bệnh gặp phải LAFB kết hợp với các bệnh lý nguy hiểm và gây tổn thương lớn đến hệ thống dẫn truyền tim. Máy có nhiệm vụ duy trì nhịp tim ổn định thông qua việc theo dõi hoạt động điện tim, phát tín hiệu điện để các tâm thất co bóp nhịp nhàng.

Cách chăm sóc bệnh nhân block phân nhánh trái trước

Để phòng ngừa và điều trị block phân nhánh trái trước hiệu quả, việc sử dụng thuốc giảm triệu chứng hay đặt máy tạo nhịp thôi là chưa đủ. Người bệnh và người nhà còn phải hiểu và quản lý tốt các yếu tố có khả năng tiến triển thành bệnh. Dưới đây là hướng dẫn cách chăm sóc bệnh nhân block phân nhánh trái trước mà bất cứ ai cũng cần lưu ý:

1. Theo dõi sức khỏe tim định kỳ

Bệnh nhân block phân nhánh trái trước cần đo điện tâm đồ định kỳ để kịp thời phát hiện những bất thường ở nhịp tim. Đồng thời phải tuyệt đối cảnh giác với các triệu chứng bất thường như chóng mặt, ngất đột ngột, khó thở, nhịp tim chậm bất thường,… Nếu xuất hiện các dấu hiệu trên, cần thăm khám bác sĩ ngay nhằm đề phòng trước những biến chứng có thể xảy ra.

2. Kiểm soát các chỉ số bệnh lý ở mức ổn định

Ngoài việc theo dõi ECG để kịp thời phát hiện bất thường của nhịp tim, người bệnh nên chủ động thăm khám sức khỏe định kỳ, bao gồm siêu âm tim, chụp chiếu động mạch vành, theo dõi huyết áp, kiểm tra tiểu đường, mỡ máu,… nhất là đối với người có tiền sử bệnh tim hoặc gặp phải tình trạng rối loạn hệ dẫn truyền. Điều này không chỉ giúp hạn chế nguy cơ block phân nhánh, mà còn giảm sự tiến triển của bệnh.

3. Xây dựng lối sống khoa học, lành mạnh

Người bệnh cần chú ý đến chế độ dinh dưỡng, vận động để duy trì trái tim khỏe mạnh. Hãy xây dựng một lối sống khoa học và lành mạnh bằng cách:

• Luyện tập thể dục thể thao vừa sức, có thể đi bộ nhịp nhàng, đi xe đạp và chơi các môn thể thao nhẹ nhàng;
• Tránh sử dụng thuốc lá, bia, rượu và các chất kích thích gây hại cho sức khỏe;
• Cải thiện chất lượng giấc ngủ, ngủ sớm, ngủ đủ giấc;
• Tránh căng thẳng và stress tối đa;
• Nên ăn nhạt, hạn chế muối trong các bữa ăn hàng ngày và duy trì mức cân nặng hợp lý;
• Bổ sung nhiều rau xanh, hoa quả và các loại axit béo tốt, tránh các thức ăn chứa nhiều dầu mỡ, đồ ăn nhanh;
• Duy trì lối sống vui vẻ, suy nghĩ tích cực.

Khi nào nên gặp bác sĩ?

Bệnh nhân block phân nhánh trái trước nên thăm khám sức khỏe định kỳ hoặc gặp bác sĩ ngay nếu có những biểu hiện nghiêm trọng như:

• Thường xuyên choáng váng, đột ngột ngất xỉu, suy giảm ý thức;
• Rối loạn nhịp tim, nhịp tim chậm bất thường;
• Khó thở, đau thắt ngực dữ dội;
• Đã đặt máy tạo nhịp tim nhưng cảm thấy có dấu hiệu bất thường.

Chủ động phòng ngừa, bảo vệ bản thân và gia đình khỏi block phân nhánh trái trước. Đặt lịch thăm khám sức khỏe tim mạch với những chuyên gia, bác sĩ đầu ngành tại Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách hàng có thể liên hệ theo thông tin sau:

Block phân nhánh trái trước là những rối loạn hệ thống dẫn truyền điện tim và có thể xảy đến với bất cứ ai. Bệnh có thể lành tính nếu tồn tại đơn độc, nhưng sẽ gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm với người mắc các vấn đề về tim mạch. Việc chủ động phòng ngừa, thăm khám định kỳ và xây dựng lối sống khoa học chính là chìa khóa vàng để bảo vệ sức khỏe tim mạch của bạn và gia đình.