Bên cạnh những thắc mắc như bị bệnh gút (gout) uống thuốc gì cho mau khỏi, nên ăn gì và kiêng gì khi mắc bệnh gout… nhiều bệnh nhân đang gặp rắc rối với tình trạng viêm khớp do vi tinh thể cũng quan tâm đến vấn đề bệnh gout có di truyền hay dễ bị lây không.
Bài viết được tư vấn bởi ThS.BSNT. Nguyễn Thị Phương – Khoa cơ xương khớp, BVĐK Tâm Anh, Hà Nội.
Gout là bệnh lý liên quan đến sự lắng đọng và tích tụ của các tinh thể urat ở các mô trong cơ thể, chủ yếu là xung quanh khớp. Bệnh có thể tác động lên mọi khớp trên cơ thể, nhưng thường bắt đầu từ khớp ngón chân cái, sau đó ảnh hưởng dần đến bàn chân, mắt cá, đầu gối, cổ tay, bàn tay và khuỷu tay…
Trước nay, mọi người thường cho rằng bệnh gout phát triển từ thói quen ăn nhiều đạm và thường xuyên nhậu nhẹt. Tuy nhiên, ít ai biết rằng nguyên nhân góp phần dẫn đến căn bệnh viêm khớp này còn có thể gồm nhiều yếu tố khác, bao gồm cả vật chất di truyền. Vậy, bố mẹ mắc bệnh gout có di truyền cho con không? Liệu một người khỏe mạnh có bị lây bệnh gout từ người khác không? Nếu có thì bệnh gút lây qua đường nào? Bài viết dưới đây sẽ giải đáp cho bạn những thắc mắc này.
Ở người mắc bệnh gút, các tinh thể urat lắng đọng trong mô chính là hệ quả của tình trạng có quá nhiều axit uric trong máu (còn gọi là tăng axit uric máu) liên quan đến vấn đề rối loạn chuyển hóa nhân purin. Axit uric có thể được chính cơ thể tổng hợp hoặc lấy từ môi trường bên ngoài nên nguyên nhân hàm lượng của hợp chất này quá cao thường đến từ vấn đề:
Trong một số trường hợp, tình trạng mất cân bằng giữa quá trình sản sinh và bài tiết axit uric có thể liên quan đến khả năng hoạt động của vật chất di truyền. (1)
Theo ThS.BSNT Nguyễn Thị Phương đến từ Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, gout là bệnh lý có yếu tố di truyền. Cụ thể hơn, nếu bố hoặc mẹ bị viêm khớp do vi tinh thể, con của họ sẽ có 20% rủi ro mắc bệnh. Nguyên nhân là do tình trạng tăng axit uric máu gây ra gout có mối liên hệ với một số gene.
Trong nhiều năm qua, các chuyên gia đã tiến hành nghiên cứu và xác nhận vai trò của hàng chục gene trong sự hình thành của bệnh gút. Những gene này chịu trách nhiệm vận chuyển urat (dạng ion hóa của axit uric) trong cơ thể, chủ yếu là:
Mỗi sự thay đổi, đột biến của các gene này có thể chỉ gây tác động nhỏ. Tuy nhiên, số lượng đột biến di truyền xảy ra quá nhiều sẽ gây rối loạn những chức năng trên, từ đó làm tăng nguy cơ phát triển bệnh gout.
Bên cạnh đó, trong số các gene đã được nghiên cứu, SLC2A9 và ABCG2 là những gene có ảnh hưởng lớn nhất đến hàm lượng axit uric trong cơ thể.
Gene ABCG2 có khả năng mã hóa thành một loại protein đóng vai trò giải phóng urat vào ruột để loại bỏ cơ thể. Nếu gene bị đột biến, cấu trúc protein cũng sẽ chịu ảnh hưởng dẫn đến chức năng vận chuyển urat vào ruột suy giảm, từ đó gây tăng axit uric máu và phát triển bệnh gout.
Tương tự ABCG2, SLC2A9 cũng là gene mang thông tin mã hóa protein. Protein SLC2A9 chủ yếu được tìm thấy ở thận, đảm đương công việc hỗ trợ đào thải ion urat ra ngoài theo đường tiểu hoặc tái hấp thu chúng vào máu. Những thay đổi di truyền trong gene này có nguy cơ gây tăng tái hấp thu và giảm thải urat ra ngoài, qua đó dẫn đến bệnh gút.
Vì con cái có khả năng thừa hưởng gene ABCG2 và SLC2A9 đột biến từ bố hoặc mẹ nên về cơ bản, bệnh gout có thể di truyền trong gia đình. (2)
Bản chất của bệnh gút là sự tăng nhanh của hàm lượng axit uric trong máu do rối loạn chuyển hóa purin, từ đó gây lắng đọng tinh thể urat tại các mô mềm quanh khớp và dẫn đến sưng viêm (thường ở màng hoạt dịch). Bên cạnh những thay đổi trong vật chất di truyền, tình trạng này còn có khả năng xảy ra bởi những yếu tố như:
Như vậy, có thể thấy được rằng bệnh gout có mang tính di truyền nhưng không lây truyền như các bệnh lý truyền nhiễm.
Tham khảo: Bệnh gout có chữa được không?
Do có yếu tố di truyền nên bệnh gout không thể chữa khỏi và phòng tránh hoàn toàn. Mặc dù vậy, vẫn có thể phòng ngừa bệnh gout bằng cách xây dựng thói quen sinh hoạt lành mạnh sẽ góp phần giảm thiểu nguy cơ tích tụ axit uric, đặc biệt là các đợt viêm cấp. Chúng có thể kể đến như:
Ngoài ra, để ngăn ngừa các cơn gút cấp, bệnh nhân cũng nên:
Tham khảo thêm: Cách phòng ngừa bệnh Gout
Vì người bị gout không có khả năng lây bệnh cho người khác nên người chăm sóc sẽ không cần phải quá lo lắng, đề phòng như khi tiếp xúc với các bệnh nhân mắc bệnh truyền nhiễm. Thay vào đó, họ nên:
Nhìn chung, một người khỏe mạnh sẽ không bị lây bệnh từ bệnh nhân gout nhưng lại có nguy cơ di truyền từ bố hoặc mẹ. Do đó, tự trang bị kiến thức về căn bệnh viêm khớp này là điều cần thiết để có thể chủ động hơn trong việc phòng ngừa cũng như điều trị, kiểm soát triệu chứng hiệu quả nếu chẳng may mắc bệnh.
Với đội ngũ chuyên gia Cơ xương khớp Nội khoa và Ngoại khoa chuyên môn cao, ứng dụng nhiều kỹ thuật cao trong Điều trị Cơ xương khớp, Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh đã thăm khám và điều trị thành công cho hàng triệu ca bệnh lý cơ xương khớp, trong đó có tình trạng thoái hóa khớp.
Để được tư vấn và đặt lịch khám các bệnh lý cơ xương khớp tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, vui lòng liên hệ:
Có thể thấy, bệnh gout có di truyền tuy nhiên lại không có yếu tố lây truyền của các bệnh truyền nhiễm. Người bệnh gout nên có chế độ ăn uống, chế độ sinh hoạt khoa học góp phần đẩy lùi bệnh gout và các cơn đau do bệnh gout gây ra. Hy vọng với những kiến thức trên sẽ giúp bạn hiểu hơn về bệnh gout và có hướng điều trị hợp lý cho mình và người thân.
