Bệnh tay chân miệng cấp độ 1: Triệu chứng và cách điều trị

Bệnh tay chân miệng cấp độ 1 là thể nhẹ nhất của bệnh tay chân miệng và thường không gây biến chứng nguy hiểm. Tuy nhiên, trong một số trường hợp bố mẹ chủ quan hoặc chăm sóc trẻ không đúng cách có thể khiến bệnh trở nặng. Vậy nhận biết bệnh tay chân miệng độ 1 như thế nào, chăm sóc trẻ đúng cách ra sao? Phụ huynh hãy tìm hiểu những thông tin này trong bài viết dưới đây.

Bệnh tay chân miệng cấp độ 1 là gì?

Tay chân miệng cấp độ 1 là bệnh lý tay chân miệng mức độ nhẹ nhất, có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi. Trong đó thường gặp ở những trẻ dưới 5 tuổi và dễ gây biến chứng ở nhóm trẻ dưới 3 tuổi. Tại Việt Nam, bệnh thường bùng phát mạnh vào khoảng tháng 3-5 và tháng 9-12.

Dựa vào các triệu chứng và mức độ nghiêm trọng của bệnh, tay chân miệng được chia làm 4 cấp độ. Trong đó, bệnh ở cấp độ 1 là giai đoạn mắc bệnh nhẹ nhất với các triệu chứng như tổn thương trên da, loét miệng, sốt nhẹ, xuất hiện mụn nước,… Nếu được chăm sóc tốt, trẻ mắc tay chân miệng cấp độ 1 có thể tự khỏi sau 7-10 ngày.

Nguyên nhân bị tay chân miệng độ 1

Bệnh tay chân miệng gây ra bởi các chủng virus đường ruột thuộc nhóm Enterovirus, thường gặp nhất là Coxsackievirus A16, A6 (CA16, CA6) và Enterovirus 71 (EV71). Trong đó, bệnh tay chân miệng độ 1 thường có nguyên nhân từ CA16 hoặc CA6 với các triệu chứng nhẹ, không quá nghiêm trọng.

Trong khi đó, EV71 khiến bệnh trở nặng và nguy cơ dẫn đến nhiều biến chứng, như ảnh hưởng đến hệ thần kinh (viêm não, viêm màng não, viêm não tủy,…), rối loạn hệ thống tim mạch và hô hấp, thậm chí gây tử vong ở trẻ.

Dấu hiệu tay chân miệng cấp độ 1

Bệnh tay chân miệng cấp độ 1 thường biểu hiện nhẹ qua 4 giai đoạn:

1. Giai đoạn ủ bệnh

Tính từ khi virus xâm nhập vào cơ thể, thời gian ủ bệnh thông thường kéo dài từ 3-7 ngày và chưa biểu hiện triệu chứng. Vì vậy, lúc này trẻ chưa cảm nhận được bệnh và vẫn sinh hoạt bình thường.

2. Giai đoạn khởi phát

Bắt đầu từ khi trẻ xuất hiện triệu chứng bệnh đầu tiên, thường là cơn sốt nhẹ. Thời gian khởi phát bệnh thường kéo dài trong 1-2 ngày, trẻ có thể cảm thấy mệt mỏi, đau họng, biếng ăn và quấy khóc. (1)

3. Giai đoạn toàn phát

Là giai đoạn bệnh biểu hiện đặc trưng nhất với các nốt phát ban đỏ trên da và vết loét miệng. Phát ban đỏ nổi dần dần, chủ yếu tập trung ở lòng bàn tay, bàn chân, gối hoặc mông. Trong khi đó, loét do tay chân miệng hình thành ở vòm miệng, má trong, đầu lưỡi hoặc bên trong nướu.

Đây là các dấu hiệu đặc trưng của bệnh, có thể gây đau và khiến trẻ trở nên biếng ăn. Trong một số trường hợp, trẻ có thể xuất hiện một số triệu chứng như đau nhức cơ, đau đầu, giật mình, ngủ gà,…

4. Giai đoạn phục hồi

Hầu hết trẻ bị tay chân miệng nhẹ ở cấp độ 1 có thể khỏi bệnh hoàn toàn nếu được chăm sóc đúng cách. Sau khoảng 1 tuần từ thời điểm khởi phát bệnh, các triệu chứng bắt đầu thuyên giảm, trẻ cảm thấy dễ chịu, hết đau miệng và ăn uống dễ dàng hơn. Các sang thương trên da sẽ khô dần, tróc vảy và hầu như không để lại thâm sẹo.

Lưu ý: Bệnh có thể diễn biến nhanh và không phải lúc nào cũng chỉ dừng lại ở cấp độ 1. Vì vậy, phụ huynh nên theo dõi sát và đưa trẻ đi khám nếu có dấu hiệu bất thường.

Hình ảnh bệnh tay chân miệng cấp độ 1

Một số hình ảnh bệnh tay chân miệng cấp độ 1 dưới đây giúp bố mẹ dễ dàng nhận biết bệnh ở trẻ:

Tay chân miệng cấp độ 1 có lây không?

Có. Tay chân miệng có thể lây, dễ bùng phát thành dịch khi không có biện pháp phòng ngừa và kiểm soát tốt. Bệnh có thể lây từ giai đoạn ủ bệnh, khi trẻ chưa có bất kỳ triệu chứng nào. Khả năng lây lan mạnh nhất của tay chân miệng là giai đoạn toàn phát và bệnh vẫn có khả năng lây nhiễm trong vài tuần sau khi trẻ đã khỏi bệnh.

Bệnh tay chân miệng lây truyền chủ yếu qua đường tiêu hóa, khi trẻ tiếp xúc với dịch tiết từ các nốt ban, mụn nước, nước bọt, mũi hoặc phân của người mắc bệnh. Vì vậy, bệnh tay chân miệng ở trẻ em, dù ở mức độ nhẹ nhất, cần được cách ly nhằm ngăn chặn bệnh lây lan. Đồng thời, bố mẹ cần chủ động thực hiện các biện pháp phòng ngừa tay chân miệng như giữ vệ sinh cá nhân, dọn dẹp không gian sống,… nhất vào vào các khoảng thời gian bệnh phát triển mạnh.

Tay chân miệng độ 1 ở trẻ em có nguy hiểm không?

Không. Hầu hết các trường hợp bệnh tay chân miệng độ 1 ở trẻ em đều không quá nghiêm trọng, trẻ có thể được theo dõi và chăm sóc tại nhà và chưa cần phải nhập viện. Nếu được chăm sóc đúng cách, bệnh có thể khỏi hoàn toàn sau 7-10 ngày.

Tay chân miệng cấp độ 1 trở nên nguy hiểm khi bố mẹ lơ là trong việc chăm sóc bé, khiến bệnh trở nặng và có thể dẫn đến các biến chứng. Nếu bé xuất hiện các dấu hiệu bất thường như co giật, sốt cao trên 2 ngày, rối loạn tri giác, khó thở, tím tái, mạch đập nhanh,… bố mẹ cần nhanh chóng đưa trẻ đến bệnh viện vì đây là những dấu hiệu cho thấy bệnh đang chuyển sang giai đoạn nặng.

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh tay chân miệng ở trẻ em gồm: trẻ trong độ tuổi đến trường, thường xuyên lui tới các khu vực công cộng, tập thể như nhà trẻ, trường học, siêu thị, công viên, khu vui chơi giải trí…

Bệnh chân tay miệng cấp độ 1 bao lâu thì khỏi?

Đa số các trường hợp mắc bệnh tay chân miệng độ 1 sẽ khỏi bệnh trong khoảng 7-10 ngày nếu bé được chăm sóc và điều trị đúng cách tại nhà. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn cho trẻ, bố mẹ vẫn nên đưa trẻ đến bệnh viện để được bác sĩ chẩn đoán và hướng dẫn điều trị cho đến khi bệnh được chữa khỏi hoàn toàn.

Điều trị bệnh tay chân miệng cấp độ 1

Để trẻ mắc tay chân miệng nhanh khỏi và tránh gây ra biến chứng, phụ huynh cần hiểu về bệnh và thực hiện các phương pháp điều trị đúng cách:

1. Nguyên tắc điều trị tay chân miệng độ 1

Hiện nay, bệnh tay chân miệng vẫn chưa có thuốc đặc trị. Do đó, việc điều trị bệnh chủ yếu nhằm hạn chế triệu chứng khó chịu, tránh lây lan và phòng ngừa nguy cơ biến chứng ở trẻ. Để chăm sóc và điều trị tay chân miệng cấp độ 1 đúng cách, an toàn và hiệu quả, bố mẹ nên tuân thủ các nguyên tắc điều trị bệnh dưới đây:

• Cách ly bé với người xung quanh để tránh lây nhiễm, đặc biệt là trẻ nhỏ;
• Theo dõi chặt chẽ các triệu chứng của bệnh, khi phát hiện dấu hiệu bất thường, cần nhanh chóng đưa trẻ đến bệnh viện để được thăm khám;
• Hỏi ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng thuốc cho bé;
• Chỉ dùng kháng sinh cho trẻ khi được bác sĩ chỉ định trong trường hợp có bội nhiễm;
• Duy trì chế độ dinh dưỡng phù hợp, đảm bảo cung cấp đầy đủ nhóm chất, giúp trẻ tăng sức đề kháng.

2. Phương pháp điều trị tay chân miệng độ 1

Khi trẻ bị tay chân miệng độ 1, bố mẹ có thể chăm sóc bé tại nhà bằng các phương pháp dưới đây:

• Cho trẻ uống thuốc hạ sốt Paracetamol hoặc Ibuprofen khi sốt cao, tuân thủ đúng liều lượng theo chỉ định của bác sĩ. Nếu trẻ sốt cao không hạ hoặc sốt kéo dài trên 48 giờ, cần đưa bé đến bệnh viện để thăm khám;
• Không tự ý sử dụng thuốc cho trẻ tay chân miệng khi chưa có chỉ định từ bác sĩ, kể cả các loại thuốc giảm ngứa, thuốc kháng histamine, thuốc bôi ngoài da, thuốc bôi vết loét,…
• Tái khám theo đúng lịch hẹn do bác sĩ yêu cầu hoặc tái khám ngay khi trẻ có dấu hiệu bất thường.

3. Lưu ý khi điều trị tay chân miệng độ 1

Mặc dù mức độ ảnh hưởng của tay chân miệng độ 1 khá nhẹ, bệnh dễ kiểm soát và điều trị, tuy nhiên để phòng ngừa bệnh trở nặng và gây ra biến chứng, bố mẹ cần lưu ý một số vấn đề dưới đây:

• Thường xuyên đo thân nhiệt của trẻ;
• Cho trẻ uống nhiều nước để bù nước và cân bằng điện giải;
• Theo dõi sát sao các triệu chứng của trẻ, tình trạng giật mình, nôn ói,…
• Kiểm tra nhịp tim huyết áp, nhịp thở của bé thường xuyên;
• Nhắc nhở trẻ tránh gãi, cào vào vết phát ban hoặc mụn nước.

>>>Xem thêm: Nguyên nhân, triệu chứng tay chân miệng cấp độ 3

Cách chăm sóc trẻ bị tay chân miệng cấp độ 1

Việc chăm sóc trẻ bị tay chân miệng đúng cách là rất quan trọng, không chỉ giúp bé giảm bớt các triệu chứng khó chịu và nhanh lành bệnh, mà còn hạn chế lây lan bệnh trong cộng đồng. Một số lưu ý khi chăm sóc trẻ mà bố mẹ cần biết như:

• Cho trẻ nghỉ ngơi nhiều hơn, điều chỉnh nhiệt độ phòng thích hợp để trẻ cảm thấy thoải mái;
• Thực hiện chế độ dinh dưỡng đầy đủ chất và khoa học cho bé; bổ sung các loại vitamin, khoáng chất, giúp cung cấp năng lượng và tăng đề kháng cho trẻ;
• Cho trẻ ăn các loại thức ăn mềm, loãng, hạn chế dầu mỡ; tránh thức ăn nóng, cay, mặn, chua để không làm kích ứng vết loét;
• Cho trẻ mặc quần áo thoáng mát, tránh ủ kín bé.

Khi nào nên đưa trẻ đến cơ sở y tế?

Trong quá trình chăm sóc và điều trị bệnh tại nhà, bố mẹ cần chú ý theo dõi chặt chẽ các triệu chứng của trẻ. Nếu bệnh không có dấu hiệu thuyên giảm, thậm chí tiến triển nghiêm trọng hơn, chuyển sang tay chân miệng cấp độ 2, bố mẹ cần đưa trẻ đến bệnh viện Tâm Anh để được chẩn đoán và hỗ trợ điều trị kịp thời.

Bố mẹ cần đưa trẻ đến gặp bác sĩ để được hỗ trợ ngay khi trẻ có các triệu chứng sau:

• Sốt cao trên 39 độ C không hạ hoặc sốt kéo dài trên 2 ngày;
• Thở nhanh, khó thở, mạch đập nhanh;
• Tay chân yếu, bé đi loạng choạng;
• Môi tím tái;
• Vã mồ hôi lạnh;
• Co giật;
• Hôn mê;
• Mất ý thức;
• Tiêu chảy, nôn ói, tiểu ít;
• Rối loạn tri giác.

Để biết thêm thông tin về cách chăm sóc và những vấn đề sức khỏe khác của trẻ, bố mẹ có thể liên hệ khoa Nhi, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh theo địa chỉ:

Trên đây là những thông tin về bệnh tay chân miệng cấp độ 1, qua đó giúp bố mẹ dễ dàng nhận biết bệnh và chăm sóc trẻ đúng cách ngay từ giai đoạn đầu, đề phòng các biến chứng nguy hiểm. Bệnh tay chân miệng nhẹ hoàn toàn có thể tự khỏi, tuy nhiên trẻ cần được theo dõi sát sao và nhập viện kịp thời nếu các triệu chứng của bệnh trở nặng.