Tìm hiểu vô sinh không rõ nguyên nhân là thế nào?

Vô sinh không rõ nguyên nhân là thuật ngữ dùng để chỉ các trường hợp chậm có thai dù đã được thăm khám đầy đủ mà vẫn chưa xác định được yếu tố cản trở khả năng thụ thai. Tình trạng này khiến nhiều cặp đôi lo lắng vì không biết vấn đề nằm ở đâu và cần bắt đầu điều trị từ hướng nào. Bài viết dưới đây sẽ giúp làm rõ đặc điểm của nhóm bệnh lý này, những cơ chế tiềm ẩn có thể liên quan và các phương pháp hỗ trợ sinh sản đang được áp dụng để cải thiện tỷ lệ có thai.

Vô sinh không rõ nguyên nhân là gì?

Vô sinh không rõ nguyên nhân là tình trạng các xét nghiệm và thăm khám lâm sàng không tìm thấy nguyên nhân cụ thể gây vô sinh ở cặp vợ chồng. Những cặp vợ chồng được chẩn đoán vô sinh khi đã quan hệ tình dục đều đặn, không sử dụng biện pháp tránh thai trong ít nhất 1 năm (dưới 35 tuổi) hoặc sáu tháng (trên 35 tuổi) mà không mang thai.

Theo thông tin TTND.PGS.TS.BS Lê Hoàng – Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ sinh sản Tâm Anh Hà Nội chia sẻ thì tỷ lệ vô sinh hiếm muộn có rất nhiều nguyên nhân, 40% từ vợ, 40% từ chồng, 10% từ cả hai vợ chồng và còn lại 10% không rõ nguyên nhân, tức là sau khi đã làm đủ các thăm khám, xét nghiệm đánh giá khả năng sinh sản cho kết quả bình thường nhưng không xác định nguyên nhân khó mang thai.

Trong thực tế, nhiều cặp vợ chồng không rõ nguyên nhân vô sinh vẫn có thể mang thai hoặc thông qua các phương pháp hỗ trợ sinh sản như kích thích buồng trứng, bơm tinh trùng vào buồng tử cung (IUI) hoặc thụ tinh trong ống nghiệm (IVF).

Tuy nhiên, khả năng mang thai ở nhóm này thường thấp hơn so với các trường hợp vô sinh có nguyên nhân rõ ràng. Đáng chú ý, ở những trường hợp vô sinh vô căn, các yếu tố tiềm ẩn có thể phức tạp và thường cần phối hợp nhiều biện pháp điều trị khác nhau để đạt được hiệu quả. (1)

Tại Trung tâm Hỗ trợ sinh sản, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, mỗi năm có hàng nghìn ca vô sinh hiếm muộn không rõ nguyên nhân tìm đến với hy vọng được làm cha mẹ. Như chị Hương (44 tuổi, Hà Nội). Với sức khỏe hoàn toàn bình thường nhưng suốt 15 năm không thể có con, dù đã trải qua nhiều năm điều trị không kết quả. Cuối năm 2019, chị đến IVF Tâm Anh. Sau hành trình đầy kiên trì và hi vọng, đầu năm 2024, chị đã đón con trai đầu lòng khỏe mạnh trong niềm hạnh phúc vỡ òa.

Hay trường hợp của chị Huyền (TP.HCM), kết hôn từ 2019, cả hai vợ chồng đều không có vấn đề về sức khỏe sinh sản. Thế nhưng sau nhiều năm điều trị ở khắp nơi, thậm chí trải qua 4 lần chuyển phôi thất bại, vẫn chưa có kết quả. Cuối năm 2024, chị tìm đến IVF Tâm Anh. Dù tiếp tục trải qua 3 lần chuyển phôi không thành, nhờ sự đồng hành tận tâm và điều chỉnh phác đồ linh hoạt của các bác sĩ, chị đã thành công ở lần chuyển phôi thứ 4.

Các vấn đề tiềm ẩn dẫn đến vô sinh không rõ nguyên nhân

Tình trạng vô sinh nhưng chưa rõ nguyên do, thường bắt nguồn từ các yếu tố tiềm ẩn. Chính vì vậy, lý do tại sao tình trạng này vẫn còn là điều mà các nhà khoa học và bác sĩ y tế nỗ lực nghiên cứu hàng thập kỷ qua. Sau đây là một số vấn đề tiềm ẩn nổi bật nhất mà các bác sĩ thường chú ý đầu tiên.

• Lạc nội mạc tử cung: Đây là nguyên nhân phổ biến làm giảm khả năng thụ tinh và làm tổ của phôi thai. Tình trạng này diễn ra khi các mảng mô tử cung phát triển bên ngoài tử cung, buồng trứng, ống dẫn trứng. Nó có thể gây ra viêm nhiễm, tạo sẹo hoặc làm rối loạn chức năng của các cơ quan sinh sản, gây khó khăn cho quá trình thụ tinh và làm tổ.
• Chất nhầy bất thường cổ tử cung: Chất nhầy cổ tử cung có vai trò tạo môi trường thuận lợi cho tinh trùng di chuyển và thụ tinh trứng. Khi chất nhầy này bất thường hoặc có sự thay đổi về độ dày, độ pH, tính chất hoặc cấu trúc, khả năng tinh trùng tiếp cận trứng sẽ bị cản trở, từ đó dẫn đến khó mang thai.
• Bất thường ở niêm mạc tử cung: Niêm mạc tử cung đóng vai trò là nơi phôi thai làm tổ và phát triển sau khi thụ tinh thành công. Nếu niêm mạc này có bất thường về cấu trúc, độ dày, tình trạng viêm niêm mạc tử cung mãn tính hoặc khả năng bám dính, dù trứng và tinh trùng có gặp nhau thì cũng khó có thể có thai tự nhiên hoặc qua các phương pháp hỗ trợ sinh sản.
• Chất lượng của tinh trùng và trứng: Kết quả tinh dịch đồ hay siêu âm noãn ở mức bình thường nhưng vẫn chưa phản ánh được hết chất lượng thực tế của tinh trùng hoặc trứng. Tuy nhiên cũng có những vấn đề khác góp phần dẫn đến khó có con.
• Quan hệ chưa đúng thời điểm: Ngay cả khi sức khỏe sinh sản bình thường, nếu vợ chồng không quan hệ đúng vào thời điểm rụng trứng, khả năng thụ thai sẽ rất thấp. Việc canh ngày rụng trứng không chính xác hoặc chu kỳ kinh nguyệt không đều cũng có thể khiến cặp đôi bỏ lỡ thời điểm vàng để thụ thai.
• Bệnh lý tiềm ẩn chưa được chẩn đoán: Một số bệnh lý nội tiết như suy giáp, hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS), rối loạn prolactin, bệnh lý tuyến giáp hay các bệnh tự miễn… có thể âm thầm ảnh hưởng đến chức năng sinh sản với các mức độ khác nhau. Các rối loạn này chỉ được phát hiện khi làm các xét nghiệm nội tiết hoặc thăm khám chuyên khoa sâu.

Cách chẩn đoán và tiếp cận điều trị vô sinh không rõ nguyên nhân

Cách chẩn đoán đúng là nền tảng để xác định các cách điều trị phù hợp cho các ca vô sinh nhưng chưa rõ nguyên nhân. Thực tế, khi các xét nghiệm tiêu chuẩn cho kết quả bình thường nhưng khả năng thụ thai vẫn không xảy ra, các bác sĩ sẽ mở rộng phạm vi đánh giá.

1. Các xét nghiệm chẩn đoán

Chẩn đoán các nguyên nhân tiềm ẩn gây vô sinh bắt đầu từ việc lấy tổng hợp tiền sử y tế, khám lâm sàng và các xét nghiệm tiêu chuẩn như:

• Xét nghiệm tinh dịch đồ.
• Kiểm tra chu kỳ rụng trứng.
• Siêu âm tử cung – phần phụ.
• Chụp ống dẫn trứng.
• Nội soi ổ bụng.
• Chụp tử cung vòi trứng.
• Xét nghiệm nội tiết.

Trong nhiều trường hợp cụ thể, các bác sĩ sẽ yêu cầu thực hiện các xét nghiệm di truyền, miễn dịch hoặc xét nghiệm sinh học phức tạp hơn. Việc phối hợp các phương pháp chẩn đoán này không những giúp phát hiện các vấn đề tiềm ẩn mà còn giúp xây dựng phác đồ điều trị chính xác, tối ưu hơn cho từng trường hợp.

2. Các phương pháp điều trị

Việc điều trị vô sinh không rõ nguyên nhân khá đa dạng, tùy thuộc vào tình trạng cụ thể của từng cặp vợ chồng.

• Điều trị cá thế hóa: nhằm điều chỉnh các yếu tố sinh lý, nội tiết, miễn dịch hay cấu trúc của bộ phận sinh sản là rất cần thiết.
• Canh thời điểm quan hệ: Canh đúng thời điểm rụng trứng là phương pháp đơn giản nhưng mang lại hiệu quả không ngờ, đặc biệt khi sức khỏe sinh sản của hai vợ chồng ở mức bình thường.
• Thay đổi lối sống: Ăn uống lành mạnh, giảm căng thẳng, bỏ thuốc lá, hạn chế rượu bia, tăng cường vận động để giúp tăng khả năng thụ thai tự nhiên.
• Điều trị hỗ trợ sinh sản: Thụ tinh trong ống nghiệm (IVF), IUI là lựa chọn tối ưu để giải quyết các vấn vô sinh. Với sự phát triển của công nghệ, IVF hiện nay cho phép chọn lọc phôi tốt, hỗ trợ làm tổ và nâng cao tỷ lệ thành công, ngay cả khi vẫn chưa rõ nguyên nhân gây khó có con.

Nếu đang cần tư vấn, thăm khám hoặc còn băn khoăn về hướng điều trị phù hợp, quý khách có thể liên hệ Trung tâm IVF Tâm Anh để được hỗ trợ toàn diện và đồng hành một cách khoa học, nhân văn.

Vô sinh không rõ nguyên nhân vẫn là thách thức lớn đối với cả bác sĩ và các cặp vợ chồng trên hành trình tìm con. Tuy nhiên, “vô sinh nhưng không vô vọng” luôn là kim chỉ nam trong tiếp cận và điều trị tại Trung tâm Hỗ trợ sinh sản BVĐK Tâm Anh. Nhờ sự phối hợp liên chuyên khoa, hệ thống labo đạt chuẩn quốc tế và đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm, nhiều cặp đôi vẫn đạt tỷ lệ thành công cao dù chưa xác định được nguyên nhân ban đầu.