Viêm gan do rượu là bệnh lý có thể xảy ra ở cả nam và nữ, thường gặp ở người lạm dụng nhiều rượu bia. Ở giai đoạn đầu bệnh thường không có triệu chứng. Nếu không phát hiện, điều chỉnh và can thiệp kịp thời bệnh có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như xơ gan, ung thư gan.
Rượu là một trong những nguyên nhân chính gây bệnh gan mạn tính trên thế giới. Khoảng 48% trường hợp tử vong liên quan đến xơ gan. Viêm gan do rượu bao gồm gan nhiễm mỡ do rượu, viêm gan nhiễm mỡ do rượu, xơ gan, viêm gan cấp và suy gan cấp trên nền bệnh gan mạn.
Viêm gan do rượu là tình trạng gan bị tổn thương do lạm dụng quá nhiều rượu bia, vượt quá ngưỡng cho phép là một đơn vị rượu tiêu chuẩn đối với nữ và không quá hai đơn vị rượu tiêu chuẩn đối với nam. Trong đó, một đơn vị cồn chứa 14g cồn, tương đương với 350ml bia (độ cồn 5%), 147 ml rượu (độ cồn 12%), 40ml rượu mạnh (độ cồn 40%) (tức khoảng 3/4 lon bia ở Việt Nam, một ly rượu vang hoặc một ly nhỏ rượu mạnh). Bệnh có thể xảy ra ở tình trạng cấp tính hoặc mạn tính.(2)
Viêm gan do rượu thường không gây ra bất kỳ triệu chứng nào, cho đến khi gan bị tổn thương nặng có thể có các biểu hiện như:
Điều cần lưu ý là các biểu hiện của bệnh viêm gan do rượu thường chỉ gặp khi tổn thương gan do rượu giai đoạn tiến triển như viêm gan do rượu hay xơ gan do rượu, còn trong giai đoạn đầu gan bệnh hầu hết không có triệu chứng. Nên những người lạm dụng rượu bia cần tầm soát để phát hiện nhằm điều chỉnh kịp thời, đừng để đến khi có triệu chứng.(4)
Hầu hết người viêm gan do rượu đến với cơ sở y tế khi họ đã vàng da hay các biến chứng khác của xơ gan. Diễn tiến của bệnh viêm gan do rượu tùy thuộc vào lượng rượu tiếp tục uống và những yếu tố nguy cơ khác bao gồm nữ giới, chế độ ăn, bệnh gan khác đi kèm và kiểu gen.
Gan là cơ quan có vai trò lọc bỏ độc tố và chuyển hóa chất dinh dưỡng trong cơ thể. Việc tiếp xúc với rượu trong thời gian dài khiến gan hoạt động quá tải, dần tích tụ các chất béo, chất độc hại; lâu ngày dẫn đến tổn thương và cuối cùng dẫn đến viêm phá hủy và xơ hóa tế bào gan.
Không chỉ uống rượu kéo dài (với 3 đơn vị cồn trở lên mỗi ngày – tương đương với 1 lon bia, 30ml rượu mạnh hoặc 100ml rượu vang) mà việc dùng rượu trong thời gian ngắn nhưng với hàm lượng lớn cũng có thể gây tổn thương gan cấp.
Những yếu tố làm tăng tổn thương gan do rượu như nữ giới, hút thuốc lá, có các kiểu gene PNPLA3, TM6SF2, MBOAT7, HSD17B13; chỉ số khối cơ thể (BMI) cao, bệnh nền như viêm gan virus, ứ sắt, bệnh gan thoái hóa mỡ. Ngoài ra còn có những yếu tố góp phần gây tổn thương gan do rượu dù có bằng chứng không rõ là loại rượu, lượng rượu trung bình ở bệnh nhân có BMI cao. Uống rượu mỗi ngày hay uống say làm tăng nguy cơ bị xơ gan.
Để chẩn đoán viêm gan rượu, việc đầu tiên người bệnh cần cung cấp cho bác sĩ thông tin về thói quen sử dụng rượu bia như thời gian, loại bia rượu hay nồng độ hay dùng… Tiếp theo, một số xét nghiệm kiểm tra như:
Viêm gan do rượu sẽ được tầm soát bằng xét nghiệm máu đánh giá chức năng gan và siêu âm ổ bụng tổng quát ở những người sử dụng rượu với ngưỡng cho phép.
Bệnh viêm gan do rượu bia có thể gây ra những tổn thương và nguy hại lâu dài, với những biến chứng nguy hiểm – đe dọa tính mạng nếu không quản lý kịp thời.
Bỏ rượu, hỗ trợ dinh dưỡng, dùng thuốc và phẫu thuật ghép gan là các hướng điều trị viêm gan do rượu chủ yếu.
Nếu đã được chẩn đoán bệnh viêm gan rượu, người bệnh cần cai bia rượu nói riêng và các thức uống có cồn khác nói chung ngay lập tức. Đây là cách điều trị bắt buộc cần có để giúp gan dần phục hồi và ngăn ngừa bệnh trở nặng. Theo Viện Y tế Quốc gia Hoa kỳ (NIH – National Institutes of Health), một nghiên cứu được tiến hành vào năm 2017 cho thấy những người đang chịu tổn thương gan vĩnh viễn do rượu nếu cai rượu thành công sẽ tăng thêm 30% tỷ lệ sống so với những người tiếp tục uống rượu. Ở giai đoạn bệnh sớm, việc ngưng rượu còn có hiệu quả rõ ràng. Nếu còn tiếp tục uống rượu ở những bệnh nhân viêm gan do rượu sẽ làm tăng nguy cơ xuất huyết tiêu hóa, báng bụng (cổ trướng), não gan, ung thư tế bào gan và tử vong.(1)
Uống rượu quá mức không chỉ gây tổn thương gan và còn gây ra tình trạng suy dinh dưỡng do ức chế sự thèm ăn và giảm khả năng chuyển hóa chất dinh dưỡng.
Trong thời gian chữa bệnh, người bị bệnh viêm gan do rượu bia cần tăng cường vitamin cùng nhiều dưỡng chất. Lượng calo mỗi ngày của người bệnh nên nhiều hơn 21,5 kcal/kg/ngày. Hầu hết bệnh nhân uống rượu nhiều và mắc viêm gan do rượu thường thiếu kẽm. Kẽm có thể cải thiện lớp bảo vệ niêm mạc ruột ở người bệnh nên cần thiết bổ sung kẽm, nhất là ở những người mắc viêm gan do rượu ở mức độ trung bình, nặng. Trong trường hợp bệnh nặng, bệnh nhân có thể nhận chỉ định hỗ trợ dinh dưỡng qua đường tĩnh mạch hoặc sonde dạ dày
Tuy theo mức độ tổn thương cũng như tình trạng tổn thương gan cấp hay mạn mà người bệnh được sử dụng thuốc khác nhau nhằm cai rượu, cải thiện triệu chứng, ngăn ngừa biến chứng. Bệnh nhân nhẹ thường được điều trị ngoại trú. Những trường hợp viêm gan do rượu cấp nặng hoặc xơ gan rượu với biến chứng cần nhập viện điều trị.
Đối với những người viêm gan rượu nặng, gan bị tổn thương nghiêm trọng không thể cải thiện và phục hồi bằng phương thức bỏ rượu hay uống thuốc thì ghép gan là bước điều trị sau cùng. Có thể phẫu thuật thay thế một phần hoặc toàn phần. Đối với phẫu thuật viêm gan do rượu, điều kiện cần có bao gồm người bệnh bỏ rượu ít nhất 6 tháng trước khi thực hiện cấy ghép và cam kết không tiếp tục uống rượu bia sau khi phẫu thuật.(5)
Để ngăn ngừa cũng như giảm bớt nguy cơ mắc phải bệnh lý viêm gan do rượu, mỗi người chúng ta cần chú ý thói quen uống rượu, đừng xem nhẹ bệnh viêm gan mạn tính như viêm gan B, C và cần cẩn trọng khi dùng thuốc chung với rượu.
Không nên lạm dụng bia rượu quá mức trong sinh hoạt hằng ngày. Để bảo vệ gan và phòng ngừa các bệnh lý liên quan tới rượu, việc uống bia rượu điều độ là điều cần thiết. Người không mắc bệnh gan trước đó không nên uống quá một đơn vị rượu tiêu chuẩn đối với nữ và không quá hai đơn vị rượu tiêu chuẩn đối với nam, không được uống nhanh, nhiều, liên tục vì nguy cơ tổn thương gan. Người đã có bệnh gan trước đó như viêm gan virus, gan nhiễm mỡ, không có mức an toàn để uống rượu và tốt nhất nên kiêng rượu.
Uống rượu khi đang bị nhiễm virus viêm gan C làm tăng nguy cơ viêm gan và xơ gan. Hiện nay chưa có vaccine phòng bệnh viêm gan C, do đó để bảo vệ chính mình, bạn không nên dùng chung các vật dụng chăm sóc cá nhân; đối với những hoạt động cần dùng kim tiêm thì tuyệt đối phải sử dụng kim tiêm riêng biệt.
Bên cạnh đó cũng cần có các biện pháp quan hệ tình dục an toàn, quản lý cân nặng, xây dựng lối sống lành mạnh và hạn chế tiếp xúc các nhân gây hại cho sức khỏe như hóa chất, chất kích thích, thuốc lá, bia rượu,…
Uống thuốc chung với rượu hoặc các đồ uống có cồn khác có nguy cơ gây ra các phản ứng nguy hiểm như buồn nôn, nôn ói, đau đầu, buồn ngủ, ngất xỉu hoặc mất khả năng phối hợp. Đặc biệt đối với phụ nữ, mặc dù cùng uống một lượng rượu nhưng so với đàn ông, lượng cồn trong máu ở phụ nữ thường ở mức cao hơn. Do đó phụ nữ dễ chịu nhiều ảnh hưởng từ rượu hơn tới các cơ quan nội tạng, trong đó có gan.
Không! Bệnh viêm gan do rượu là tình trạng gan bị tổn thương do rượu. Do đó đây không phải là bệnh lây nhiễm.
Hiện tại chưa có số liệu nào chỉ rõ việc uống bao nhiêu rượu thì sẽ dẫn đến viêm gan do rượu. Tuy nhiên hầu hết những người mắc bệnh đều có thói quen uống hơn 100ml rượu hằng ngày trong ít nhất 20 năm. Thế nhưng ở những người không có tiền sử uống rượu lâu năm như trên thì vẫn có nguy cơ mắc bệnh nếu rơi vào các yếu tố rủi ro như béo phì, là nữ giới hoặc uống lượng rượu lớn trong thời gian ngắn (ví dụ như 4-5 ly trong 2 giờ).
Nếu bệnh ở mức độ gan nhiễm mỡ hoặc viêm gan do rượu chưa qua giai đoạn xơ gan do rượu, thì bệnh có thể hồi phục được khi người bệnh cai rượu. Nếu đã tới tình trạng xơ gan thì vùng gan bị xơ không thể phục hồi nhưng người bệnh có thể ngăn ngừa phát sinh tổn thương cũng như làm chậm tổn thương xơ gan tiến triển nếu cai rượu
Sau khoảng 6-12 tháng điều trị, người bệnh viêm gan do rượu bia có thể cảm thấy bệnh tình cải thiện đáng kể. Nếu viêm gan rượu ở mức độ nhẹ thì có khả năng khỏi hoàn toàn; với tình trạng nặng hơn thì sức khỏe sẽ dần phục hồi thêm trong những năm tiếp theo.
Có tới 40% người bệnh viêm gan nặng do rượu tử vong trong vòng 6 tháng sau khi được chẩn đoán. Do đó việc phát hiện và điều trị sớm là điều vô cùng quan trọng. Tùy thuộc vào tình trạng bệnh, thể trạng sức khỏe, phương pháp điều trị kết hợp với lối sinh hoạt thì người bệnh viêm gan do rượu có tỷ lệ sống tiếp sau 5 năm từ 30-70%.
Trung tâm Nội soi và Phẫu thuật nội soi tiêu hóa (BVĐK Tâm Anh TP.HCM) và Khoa Tiêu hóa – Gan mật – Tụy (BVĐK Tâm Anh Hà Nội) là những trung tâm y tế chuyên khoa Tiêu hóa uy tín, cung cấp dịch vụ thăm khám và điều trị cao cấp, hiệu quả cho các bệnh nhân mắc các vấn đề về gan từ nhẹ đến nặng (gan nhiễm mỡ, viêm gan cấp tính, mạn tính, xơ gan, ung thư gan…). Hệ thống BVĐK Tâm Anh quy tụ đội ngũ bác sĩ Nội khoa – Ngoại khoa – Nội soi tiêu hóa chuyên môn cao, giàu kinh nghiệm, bên cạnh đó là sự hỗ trợ của hệ thống thiết bị y tế hiện đại, nhập khẩu từ nước ngoài, phục vụ tối đa nhu cầu thăm khám và điều trị của khách hàng.
Để đặt lịch thăm khám và điều trị các bệnh về gan với các chuyên gia bác sĩ về Tiêu hóa của Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, xin vui lòng liên hệ:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Viêm gan do rượu là bệnh lý nguy hiểm nhưng có thể điều trị và phục hồi. Điều quan trọng là người bệnh cần kiên quyết bỏ rượu cũng như tuân thủ các hướng dẫn của phác đồ điều trị để kiểm soát các triệu chứng và ngăn ngừa sự tiến triển của bệnh.
