Tay chân miệng là bệnh do virus đường ruột thuộc nhóm Coxsackieviruses và Enterovirus A71 gây ra. Bệnh lây truyền qua đường tiêu hóa và dịch tiết (mũi họng, chất ói, chất tiêu lỏng, dịch bóng nước…), dễ bùng phát thành dịch trong cộng đồng, đặc biệt ở môi trường nhà trẻ, mẫu giáo. Vậy trẻ bị tay chân miệng khi nào cần nhập viện và những dấu hiệu nào có thể theo dõi tại nhà? Những thông tin hữu ích dưới đây sẽ giúp bố mẹ làm rõ hơn vấn đề này.
Biểu hiện chính của bệnh là sang thương da dạng bóng nước ở những vị trí đặc trưng như lòng bàn tay, lòng bàn chân, mông, đầu gối, miệng. Giai đoạn đầu, khi các triệu chứng chưa xuất hiện đầy đủ, rất dễ nhầm lẫn bệnh với những tình trạng nhiễm siêu vi đường hô hấp hoặc tiêu hóa khác. Tuy nhiên, việc chẩn đoán chính xác, kịp thời để lên kế hoạch theo dõi sát là cần thiết do bệnh tay chân miệng có thể diễn tiến rất nhanh, gây nhiều biến chứng nguy hiểm như viêm não, viêm cơ tim, phù phổi cấp,… có thể dẫn đến tử vong.
Do tác nhân gây bệnh là siêu vi, trong đa số các trường hợp, bệnh tay chân miệng thường tự khỏi sau 7 – 10 ngày. Tuy nhiên, một số ít trẻ có thể chuyển độ nặng, diễn tiến có biến chứng thần kinh (giật mình chới với, run chi, đi loạng choạng, tri giác bứt rứt, lừ đừ…), hô hấp (thở nhanh, thở không đều…), tim mạch (nhịp tim nhanh, da bông, huyết áp tăng hoặc tụt…), có thể gây tử vong. (1)
Số lượng ban da và loét họng xuất hiện không tương ứng với độ nặng của bệnh. Nếu trẻ có những dấu hiệu thần kinh, hô hấp, hoặc tim mạch bất thường như được liệt kê, trẻ cần được thăm khám ngay.
Sốt là biểu hiện thường gặp ở trẻ bị tay chân miệng trong những ngày đầu của bệnh. Tuy nhiên, nếu trẻ sốt > 39 độ C, liên tục, kéo dài trên 2 ngày, không đáp ứng với các thuốc hạ sốt tích cực, trẻ cần được bác sĩ thăm khám và đánh giá các dấu hiệu bệnh diễn tiến nặng.
Trẻ bị tay chân miệng xuất hiện những cơn giật mình chới với cũng là một trong những dấu hiệu cần chú ý. Dấu hiệu này có thể xuất hiện lúc trẻ ngủ, khi thăm khám hoặc trong lúc trẻ đang sinh hoạt hằng ngày. Để đánh giá chính xác dấu hiệu giật mình, trẻ cần được quan sát khi vừa chớm ngủ, hạn chế tiếng động, kích thích sờ chạm vào người từ xung quanh.
Nếu trong đêm trẻ có nhiều cơn giật mình, hoặc có 2 cơn gần nhau trong vòng 30 phút, trẻ cần được tái khám ngay. Nếu không chắc chắn về dấu hiệu này, ba mẹ có thể quay video clip cơn giật mình và mang theo khi tái khám.
Tùy theo mức độ viêm loét họng, trong những ngày đầu của bệnh, trẻ mắc tay chân miệng có thể bỏ bú, giảm ăn uống, chảy nước miếng, và dễ nhợn ói. Tuy nhiên nếu trẻ không ăn hay uống được gì, kèm theo nôn ói liên tục, dù trẻ rất muốn ăn, bố mẹ cần lập tức đưa trẻ đến khám để đánh giá dấu hiệu chuyển độ nặng, tình trạng mất nước và hạ đường huyết của trẻ.
Những trẻ mắc tay chân miệng diễn tiến nặng thường có những thay đổi đầu tiên về mặt tri giác. Trẻ lúc này có thể lừ đừ, ngủ gà, hoặc kích thích, quấy khóc vô cớ. Nhìn tổng trạng trẻ có vẻ không khỏe, sau đó, trẻ thường nhanh chóng xuất hiện thêm các triệu chứng thần kinh khác.
Một số dấu hiệu thần kinh báo hiệu giai đoạn chuyển độ của bệnh tay chân miệng bao gồm: run chi, run người, đi loạng choạng, ngồi không vững, yếu tay chân, thay đổi giọng nói, nuốt sặc, lác mắt…
Về tim mạch, trẻ có thể bệnh nặng nếu nhịp tim trẻ nhanh > 130 lần/phút kể cả khi đã nằm yên và không sốt, da trẻ nổi bông, vã mồ hôi lạnh… Về hô hấp, một số trẻ có thở nhanh, kiểu thở rút lõm ngực, tiếng thở bất thường hoặc có cơn ngưng thở.
Theo cập nhật mới trong “Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị bệnh tay chân miệng” của Bộ Y tế được ban hành vào tháng 2 năm 2024, bệnh tay chân miệng được chia thành 4 độ. Và với vấn đề trẻ bị tay chân miệng khi nào cần nhập viện thì Bộ Y tế có chỉ định nhập viện từ độ 2 trở lên. (2)
Đối với tay chân miệng độ 1, trẻ chỉ có phát ban tay, chân và/hoặc loét miệng. Trẻ ở phân độ này có thể có sốt nhưng nhiệt độ < 39 độ C, và không kéo dài quá 2 ngày.
Khi trẻ bắt đầu có các triệu chứng thần kinh, trẻ được xếp vào tay chân miệng độ 2. Trong phân độ này, chia thành 2 nhóm nhỏ. Ở giai đoạn này, trẻ sẽ được chỉ định phải nhập viện theo hướng dẫn có Bộ Y tế.
Khi trẻ có bất kỳ triệu chứng nào sau đây:
>>>Xem thêm: Trẻ bị tay chân miệng sốt mấy ngày thì khỏi? Bao lâu thì khỏe?
Khi trẻ có bất kỳ triệu chứng nào sau đây:
Trẻ suy hô hấp, huyết áp tăng, mạch nhanh. Giai đoạn nặng, trẻ có thể tím tái, ngưng thở, tuột SpO2, sốc, tụt huyết áp, không bắt được mạch.
Trẻ bị tay chân miệng độ 1, không có các dấu hiệu biến chứng, có thể được chăm sóc và điều trị tại nhà. Trong 7 ngày đầu của bệnh, trẻ cần được theo dõi và tái khám mỗi 1-2 ngày. Trẻ có sốt phải tái khám mỗi ngày cho đến khi hết sốt. Ngoài những lần tái khám theo hẹn, bố mẹ vẫn cần theo dõi sát sao tình trạng bệnh, và thông báo ngay cho bác sĩ nếu trẻ xuất hiện các biểu hiện bất thường.
Các phương pháp điều trị tay chân miệng ngoại trú hiện nay chủ yếu nhằm giúp thuyên giảm triệu chứng, đi kèm với việc dặn dò giúp ba mẹ nhận biết kịp thời các dấu hiệu nặng để tái khám.
Nếu trẻ được bác sĩ chỉ định theo dõi tại nhà, trẻ có thể được khuyên như sau:
Đặc biệt, cha mẹ và người chăm sóc cần được hướng dẫn rõ ràng về các dấu hiệu nặng để đưa trẻ tái khám ngay. Trẻ cần tái khám ngay khi có ≥ 1 dấu hiệu sau:
Khoa Nhi – Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh (Quận Tân Bình) và Phòng khám Đa khoa Tâm Anh (Quận 7) là địa chỉ thăm khám tay chân miệng uy tín, chuẩn quốc tế mà bố mẹ có thể an tâm trao gửi niềm tin. Với đội ngũ chuyên gia, bác sĩ đầu ngành giỏi chuyên môn, giàu kinh nghiệm và thấu hiểu tâm lý trẻ, Khoa Nhi luôn mang đến cảm giác thoải mái cho bé, an tâm cho bố mẹ.
Không chỉ uy tín trong việc thăm khám, chẩn đoán và điều trị bệnh tay chân miệng cho trẻ, BVĐK Tâm Anh (Quận Tân Bình) và PKĐK Tâm Anh (Quận 7) còn là địa chỉ được bố mẹ ưu tiên chọn lựa nhờ dịch vụ chất lượng, tiên phong áp dụng kỹ thuật tiên tiến, máy móc hiện đại và kết hợp liên khoa trong việc chẩn đoán và điều trị cho hàng triệu bệnh nhi.
Để đặt lịch thăm khám cho trẻ tại Khoa Nhi – BVĐK Tâm Anh, quý phụ huynh có thể liên hệ theo thông tin:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Trên đây là thông tin về các dấu hiệu nặng của bệnh giúp bố mẹ nhận biết trẻ bị tay chân miệng khi nào cần nhập viện. Tuy bệnh tay chân miệng ở trẻ nhỏ thường có thể tự khỏi, nhưng không ít trường hợp diễn tiến nặng và gây ra các biến chứng nghiêm trọng. Vì vậy, bố mẹ không nên chủ quan. Khi nghi ngờ trẻ mắc tay chân miệng, tốt nhất hãy đưa trẻ đến bệnh viện để được thăm khám, chẩn đoán chính xác, và điều trị kịp thời các biến chứng nếu có.
