Bà Minh, 68 tuổi, mất ngủ kéo dài, sụt cân, do đau nhức, bỏng rát vì zona thần kinh sau tiêm botox đạt hiệu quả điều trị, cải thiện chất lượng sống.

Bà Trịnh Minh ngụ tại Thái Bình khởi phát zona từ cuối tháng 7 với biểu hiện điển hình là dải mụn nước đỏ rát lan theo khoang liên sườn trái. Sau hai tuần điều trị kháng virus, da khô và bong vảy, tổn thương bên ngoài gần như hồi phục. Tuy nhiên, cảm giác đau rát không dứt mà ngày càng trở nên nghiêm trọng. Bà mô tả cơn đau như luồng điện chạy qua ngực, bỏng nóng như lửa đốt và đặc biệt tăng mạnh vào ban đêm.

Bà không thể nằm nghiêng vì chỉ cần phần áo hoặc mép chăn cọ vào da là đau buốt từng cơn. Mỗi đêm ngủ chập chờn chỉ một đến hai tiếng khiến bà mệt mỏi, tinh thần suy kiệt. Bà trở nên cáu gắt, giảm ăn uống và sút gần 3 kg sau hơn một tháng đau dai dẳng. Bệnh nhân đã được điều trị bằng các thuốc giảm đau thần kinh như gabapentin và một số thuốc hỗ trợ giấc ngủ.

Tuy nhiên, đáp ứng rất hạn chế, cơn đau giảm nhẹ vào ban ngày nhưng tăng mạnh vào đêm. Nếu tiếp tục kéo dài, người bệnh có thể rơi vào lo âu, rối loạn giấc ngủ mạn tính hoặc suy nhược cơ thể.

Tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, bà được chẩn đoán đau sau zona thần kinh do virus varicella zoster làm tổn thương các sợi thần kinh cảm giác. Tổn thương này dẫn đến tình trạng đau mạn tính kéo dài nhiều tuần đến nhiều tháng dù da đã liền. BS.CKII Đàm Thị Thúy Hồng, Trưởng khoa Thẩm mỹ, cho biết bà Minh thuộc nhóm có nguy cơ diễn biến đau sau zona kéo dài do tuổi trên 60, điều trị zona muộn và diện tích tổn thương rộng.

Sau khi thăm khám và đánh giá mức độ đau theo thang điểm VAS ở mức 7/10, bác sĩ Hồng tư vấn phương pháp tiêm botulinum toxin (botox), hướng điều trị hiệu quả cao đã được ghi nhận trong nhiều nghiên cứu về đau sau zona.

Botox vốn được biết đến phổ biến trong lĩnh vực thẩm mỹ, song trong y học, hoạt chất này còn giúp giảm đau bằng cách ức chế phóng thích các chất dẫn truyền tín hiệu đau tại các đầu mút thần kinh. Khi tiêm vào vùng da bị tổn thương, botox làm giảm giải phóng các chất gây đau như substance P và glutamate. Đồng thời, hoạt chất này còn giúp thư giãn các nhóm cơ nhỏ căng cứng quanh vùng tổn thương – yếu tố có thể khiến cơn đau tăng dữ dội. Khi được tiêm vào da đúng kỹ thuật, đúng lớp, đúng liều lượng, botox làm giảm đau một cách hiệu quả ngay sau 1 tuần và tác dụng kéo dài 4-5 tháng.

Quy trình tiêm được thực hiện trong khoảng 15 phút với nhiều điểm tiêm nhỏ dọc theo vùng đau ở khoang liên sườn trái. Bà Minh được theo dõi tại chỗ và trở về nhà trong ngày. Ngoài sưng nhẹ vùng tiêm trong 24 giờ đầu, bà Minh không gặp bất kỳ tác dụng phụ nào đáng ngại. Sau ba ngày, tình trạng đau dần cải thiện. Ngày thứ bảy sau tiêm, bà có thể mặc áo bình thường mà không còn cảm giác bỏng rát dữ dội như trước.

Sau hai tuần, mức đau cải thiện đến 70%, giấc ngủ của bà ổn định trở lại. Bác sĩ Hồng nhận định đây là đáp ứng điều trị điển hình, giảm đau 60–80% trong 1–2 tuần và duy trì hiệu quả trong 4- 5 tháng. Đồng thời, bệnh nhân có thể giảm liều gabapentin để tránh buồn ngủ, mệt mỏi.

Phương pháp này đặc biệt phù hợp với những người bị đau kéo dài trên một tháng, không đáp ứng hoặc không dung nạp thuốc giảm đau thần kinh, đau khu trú theo một dải da, hoặc cơn đau ảnh hưởng nặng nề đến giấc ngủ và sinh hoạt.

Tuy nhiên, người đang nhiễm trùng da tại vùng tiêm, phụ nữ mang thai, cho con bú hoặc người có rối loạn dẫn truyền thần kinh – cơ cần được đánh giá kỹ trước khi chỉ định. Sau tiêm, bệnh nhân chỉ cần tránh xoa bóp vùng tiêm trong 24 giờ đầu, có thể trở lại sinh hoạt bình thường và theo dõi hiệu quả trong hai tuần.

Tỉ lệ biến chứng đau sau zona cao, đặc biệt ở người bệnh lớn tuổi, việc lựa chọn kỹ thuật tiêm Botox không những mang lại hiệu quả cao mà còn giảm phiền toái do sử dụng thuốc hàng ngày bằng đường uống, bôi thoa tại chỗ, đồng thời giảm thiểu những tác dụng không mong muốn.