Bà Hương, 73 tuổi, đau bụng, rối loạn tiêu hóa kéo dài, nội soi phát hiện polyp 8 cm, chiếm gần hết lòng trực tràng, nguy cơ hóa ác, được bóc tách loại bỏ thành công.

Bà Hương không kiểm tra sức khỏe định kỳ nhiều năm qua. Khoảng 2 tháng gần đây bà thường xuyên bị trào ngược dạ dày, buồn nôn, hay đau bụng, đi cầu phân đen. Triệu chứng ngày một nặng hơn, xuất hiện những cơn đau bụng dữ dội nên bà đến Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM khám.

Ngày 22/10, Tiến sĩ bác sĩ Phạm Hữu Tùng, Phó giám đốc Trung tâm Nội soi và Phẫu thuật Nội soi Tiêu hóa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, cho biết kết quả nội soi đại trực tràng không đau (gây mê) phát hiện một polyp “khủng” 8 cm, chiếm gần hết chu vi lòng trực tràng, cách bờ hậu môn 10 cm. Đây là kích thước cực kỳ lớn, ít gặp, polyp được phân theo 3 loại dựa trên kích thước: polyp nhỏ (dưới 5 mm), polyp vừa (từ 5-10mm), polyp lớn (trên 10 mm). Polyp lớn được khuyến cáo cắt bỏ vì nguy cơ hóa ác (ung thư) cao.

Nhờ máy soi có khả năng nhuộm điện tử NBI và phóng đại 150 lần, bác sĩ xác định polyp dạng lan tỏa LST-G-M (Laterally Spreading Tumor, Granular, Mixed), là tổn thương tân sinh (khối u), phát triển trải rộng theo chiều ngang, thay vì phát triển theo chiều dọc, ăn sâu như polyp có cuống thông thường.

“90% trường hợp ung thư đại trực tràng phát sinh từ các polyp tuyến, vốn có khả năng biến đổi theo chiều hướng ác tính dưới tác động của môi trường và gene”, bác sĩ Tùng nói, thêm rằng người bệnh cần loại bỏ polyp càng sớm càng tốt để phòng ngừa biến chứng.

Để đánh giá kỹ mức độ xâm lấn, bà Hương được chụp thêm cộng hưởng từ (MRI) ổ bụng, ghi nhận polyp không xâm lấn qua lớp cơ trực tràng, không thâm nhiễm mỡ xung quanh, không hạch vùng lớn bất thường. Sau hội chẩn, bác sĩ quyết định thực hiện nội soi cắt dưới niêm mạc ESD (Endoscopic Submucosal Dissection) thay vì phải đại phẫu, cắt bỏ một đoạn trực tràng để lấy toàn bộ tổn thương. Do kích thước polyp lớn, có cấu trúc bất thường nên không thể cắt polyp bằng kỹ thuật thông thường, cắt bằng thòng lọng điện. Bác sĩ dùng dao điện chuyên dụng để cắt xung quanh polyp, sau đó bóc tách tỉ mỉ lớp dưới niêm để lấy toàn bộ tổn thương nguyên khối lớn ra khỏi thành trực tràng.

Sau gần 2 giờ thực hiện thủ thuật, người bệnh hồi tỉnh không có cảm giác đau, được về nhà sau 1 giờ. Kết quả giải phẫu bệnh là u tuyến ống nhung mao, nghịch sản độ cao khu trú (vùng bất thường nặng, có nguy cơ tiến triển thành ung thư xâm nhập), diện cắt bệnh phẩm không còn tổn thương. Kết quả này cho thấy người bệnh đã điều trị triệt căn, không cần điều trị thêm. Duy trì thăm khám, theo dõi sức khỏe định kỳ.

Polyp đại tràng là khối tế bào nhỏ hình thành trên niêm mạc đại tràng do sự tăng sinh quá mức của niêm mạc. Hiện, nguyên nhân hình thành polyp trực tràng vẫn chưa được xác định. Đa số polyp lành tính, nhưng một số trường hợp có khả năng trở thành ác tính (ung thư). Bác sĩ khuyến cáo nên loại bỏ polyp tuyến càng sớm càng tốt để phòng ngừa nguy cơ tiến triển thành ung thư, polyp tuyến có kích thước càng lớn càng dễ hóa ung thư.

Thông thường, để loại bỏ polyp đại tràng, bác sĩ thường dùng dụng cụ như kềm hay thòng lọng để bấm trọn hoặc cắt tổn thương. Polyp có kích thước lớn, bất thường về cấu trúc bề mặt, bác sĩ có thể dùng các thủ thuật chuyên biệt hơn để cắt polyp như kỹ thuật ESD, cắt hớt niêm mạc (Endoscopic Mucosal Resection – EMR). Đây là những phương pháp ít xâm lấn, có thể triệt căn ung thư từ giai đoạn sớm, không cần nhập viện và giảm thiểu chi phí cho người bệnh. Ung thư đại trực tràng ở giai đoạn muộn, người bệnh phải phẫu thuật, kết hợp điều trị đa mô thức như hóa trị, xạ trị, thuốc đích… tăng chi phí điều trị.

Ung thư đại trực tràng vẫn đang là gánh nặng ngành y tế Việt Nam, theo thống kê của Globocan năm 2022, ung thư đại trực tràng đứng thứ 4 trong những loại ung thư thường gặp với hơn 16.800 trường hợp mắc mới, chiếm 9,3% tổng số ca mắc ung thư.

Bác sĩ Hữu Tùng nhấn mạnh vai trò của tầm soát, phát hiện và điều trị sớm là cực kỳ quan trọng, đặc biệt người bệnh có yếu tố nguy cơ cao như trên 45 tuổi, gia đình có người thân bị ung thư đại tràng, mắc bệnh di truyền liên quan ung thư đại tràng cần tầm soát sớm hơn. Khi xuất hiện dấu hiệu bất thường như tiêu máu, nhầy máu, mót rặn, táo bón thường xuyên, đau bụng kéo dài… người bệnh nên đi khám sớm.

(*) Tên người bệnh đã được thay đổi