Anh Khang, 36 tuổi, nhiều năm co giật không kiểm soát dù dùng thuốc, bác sĩ chẩn đoán động kinh kháng trị, vừa được phẫu thuật cắt xơ chai hồi hải mã để kiểm soát bệnh.

Anh Khang bắt đầu lên cơn động kinh từ 9 năm trước, ban đầu cơn thưa, sau đó tăng dần, mỗi tuần 2-3 cơn nhẹ. Gần đây, tần suất cơn ngày càng dày kèm xuất hiện co giật toàn thân, bất tỉnh, tự hồi phục sau 30 phút. Tình trạng khiến anh không thể đi làm ổn định, sức khỏe giảm nghiêm trọng, được người nhà đưa đến Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM khám.

ThS.BS.CKII Mai Hoàng Vũ, Khoa Ngoại Thần kinh – Cột sống, Trung tâm Khoa học Thần kinh, cho biết bệnh sử ghi nhận anh Khang đã điều trị phối hợp 4 loại thuốc chống động kinh nhưng vẫn còn cơn, được xếp vào nhóm động kinh kháng trị – tình trạng vẫn còn cơn dù đã dùng ít nhất hai loại thuốc đặc hiệu với liều tối ưu. 

Để xác định nguyên nhân, anh Khang được thực hiện các xét nghiệm cận lâm sàng chuyên sâu. Kết quả chụp cộng hưởng từ (MRI) não với chuỗi Morphometry ghi nhận hồi hải mã bên trái teo nhỏ, xuất hiện dấu hiệu mô não bị xơ hóa, thể tích chỉ 2,8 ml (so với bên phải 3,5 ml), kèm giãn nhẹ sừng thái dương não thất bên trái. Điện não đồ ghi nhận ổ phóng điện xuất phát từ thùy thái dương trái, phù hợp với hình ảnh MRI. Bác sĩ chẩn đoán xác định anh Khang bị xơ chai hồi hải mã trái gây động kinh thùy thái dương kháng trị. “Đây là nguyên nhân thường gặp nhất của động kinh không đáp ứng thuốc”, bác sĩ Vũ nói.

Sau hội chẩn, các bác sĩ quyết định phẫu thuật cắt xơ chai hồi hải mã bên trái nhằm loại bỏ ổ sinh cơn. Đây là phương pháp điều trị tối ưu khi ổ động kinh được khu trú rõ ràng trên hình ảnh học và điện não đồ. Can thiệp sớm giúp kiểm soát cơn tốt hơn, giảm liều thuốc, ngăn ngừa tổn thương não thứ phát do co giật kéo dài. Nếu không mổ, bệnh nhân có nguy cơ suy giảm trí nhớ, rối loạn tâm thần, chấn thương trong cơn hoặc đột tử liên quan động kinh.

Để lên kế hoạch phẫu thuật chính xác, bác sĩ sử dụng hệ thống dẫn đường thần kinh Brainlab dựng mô hình não 3D của bệnh nhân. Hình ảnh cho thấy rõ cấu trúc hồi hải mã trái bị xơ hóa, vị trí ổ phát sinh cơn, đồng thời tái hiện mối liên quan của ổ này với các bó sợi thần kinh ngôn ngữ, thị giác và mạch máu lớn. Từ đó, bác sĩ xác định chính xác vùng cần cắt bỏ, tính toán đường vào phẫu trường an toàn nhất, tránh xâm lấn các cấu trúc chức năng quan trọng, đảm bảo lấy trọn ổ tổn thương và giảm biến chứng về trí nhớ, ngôn ngữ cho người bệnh.

Tiến hành ca phẫu thuật, bác sĩ rạch da đường cong thái dương – trán khoảng 8 cm, mở nắp sọ. Dưới kính vi phẫu Zeiss Kinevo 900 phóng đại vi trường phẫu thuật với độ phân giải 4K, bác sĩ quan sát rõ các mạch máu, dây thần kinh và cấu trúc hồi hải mã, giúp thao tác chính xác trong vùng sâu, giảm tối đa tổn thương mô lành. Xuyên suốt cuộc mổ, hệ thống định vị dẫn đường AI Neuro-Navigation Curve được sử dụng để dẫn đường, xác định chính xác vị trí tổn thương.

Kíp mổ tiếp cận hồi thái dương giữa – dưới, bóc tách và cắt bỏ toàn bộ hồi hải mã bên trái. Sau khi kiểm soát chảy máu tốt, nắp sọ được đặt lại, khâu phục hồi giải phẫu.

Một ngày sau mổ, anh Khang tỉnh táo, tiếp xúc tốt, không yếu liệt. Ngày thứ ba, anh tự ngồi dậy, đi đứng, ăn uống, nói chuyện bình thường, vết mổ khô, không nhiễm trùng. Một tuần sau mổ không ghi nhận cơn động kinh mới, anh Khang xuất viện trong tình trạng ổn định, được hẹn tái khám sau một tháng để đánh giá hiệu quả phẫu thuật.

Bác sĩ Vũ cho biết, sau phẫu thuật, bệnh nhân vẫn duy trì thuốc chống động kinh, nhưng liều lượng và tần suất sẽ được giảm dần theo từng giai đoạn. Điều này nhằm ổn định hoạt động điện não, giúp não thích nghi với việc loại bỏ ổ sinh cơn và giảm nguy cơ tái phát. Sau 1-2 năm theo dõi, nếu không xuất hiện cơn mới, bác sĩ Tâm Anh có thể cân nhắc ngưng thuốc hoàn toàn.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), khoảng 50 triệu người trên thế giới đang sống chung với bệnh động kinh. Những cơn co giật tái diễn không chỉ gây suy giảm trí nhớ, rối loạn hành vi mà còn tiềm ẩn nguy cơ chấn thương, tai nạn, đột tử nếu kéo dài. Bác sĩ khuyến cáo, người bệnh vẫn còn cơn dù đã dùng thuốc nên đến khám tại chuyên khoa thần kinh có đầy đủ phương tiện chẩn đoán như điện não đồ, cộng hưởng từ não chuyên sâu, PET-CT…, để được đánh giá toàn diện và xem xét chỉ định phẫu thuật.