Nhiều người phải thay đổi thói quen, ảnh hưởng công việc, căng thẳng kéo dài, giảm chất lượng sống vì viêm da cơ địa dễ tái phát, không thể điều trị khỏi.
Mỗi tháng, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM điều trị cho khoảng 100 người bệnh viêm da cơ địa; trong đó đến 40% trường hợp có dấu hiệu lo âu, stress, nặng hơn là trầm cảm liên quan tới viêm da cơ địa. Hiện miền Nam đang chuyển mùa mưa nên người bệnh dễ tái phát và stress.
Tiến sĩ bác sĩ Đặng Thị Ngọc Bích, Phụ trách chuyên khoa Da liễu – Thẩm mỹ Da, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM, cho biết thêm, viêm da cơ địa còn gọi là chàm thể tạng, chàm sữa hay lác sữa ở trẻ em. Bệnh có đặc trưng là các mảng da viêm đỏ, bong vảy, có thể có mụn nước, mụn nước vỡ làm rỉ dịch, ngứa dữ dội, thường bị ở da vùng nếp, vùng da non, da mặt (trẻ em).
Khi người bệnh không kiểm soát được cơn ngứa, càng gãi để giảm ngứa thì càng làm da bị chấn thương, trầy xước gây nhiễm trùng da. Đây là bệnh mạn tính, dễ tái phát khi bị tác động bởi các yếu tố thuận lợi như thay đổi thời tiết, dị ứng thức ăn, thuốc, hoá chất, bị nhiễm trùng, rối loạn nội tiết hay căng thẳng thần kinh.
Chị T.T.L. (38 tuổi, Đồng Nai) bị viêm da cơ địa gần 3 năm nay, da lúc nào cũng nổi mụn, chảy dịch mủ, phồng rộp… “Có những hôm đã hẹn gặp khách hàng ký hợp đồng mà tôi phải huỷ vì sáng ngủ dậy, khắp người phồng rộp mụn nước”, chị L. cho biết.
Chị thận trọng, cảnh giác với mọi tiếp xúc, mỹ phẩm, nước hoa, chất liệu áo quần, thức ăn, dần thu mình, ngại giao tiếp. Có những lúc quá bất lực, chị không ăn uống gì ngoài cháo trắng và nước lọc; không ra khỏi nhà; không tiếp xúc với mọi mỹ phẩm, hóa chất… suốt 10 ngày, song các mụn nước ở tay vẫn bùng phát.
Từ người có thói quen đi bơi, chạy bộ hàng ngày, chị dần từ bỏ niềm yêu thích; cũng đổi hết áo hở lưng, croptop, váy ngắn sang áo quần dài che kín cơ thể. Trước đây, chị thường xuyên ra ngoài làm việc, giao lưu, nay phần lớn chỉ ở nhà, đến bệnh viện hoặc tìm hiểu cách chữa bệnh cho mình.
Chị từng điều trị ở nhiều bệnh viện, dùng nhiều loại thuốc điều trị viêm da cơ địa, với các liều lượng khác nhau nhưng bệnh chỉ được kiểm soát ở mức tương đối, khó có thể duy trì ổn định lâu dài. Thời gian da không nổi mụn nước dài nhất là 1 tuần. Chỉ cần ngưng thuốc, đổi thuốc hoặc giảm liều, thậm chí không rõ nguyên nhân, đợt viêm da cơ địa mới lại bùng phát toàn thân.
Khoảng hơn 1 năm nay, chị phải dùng thuốc điều hòa miễn dịch – loại thuốc “nặng đô” nhất để kiểm soát bệnh. Thế nhưng, da bàn tay, đầu ngón tay, ngực, lưng vẫn nổi nhiều mụn nước. Ngón tay chị bị nặng nhất, có tình trạng nhiễm trùng, rỉ dịch. Thậm chí 1 số vị trí mụn phồng lớn như bị bỏng nhiệt gây đau đớn, không thể cầm nắm.
Nhìn lại 3 năm vừa qua, chị L. mô tả bằng từ “vô cùng khủng hoảng”. người phụ nữ bị đảo lộn cuộc sống, bào mòn cả tinh thần lẫn thẩm mỹ. Với hy vọng bệnh được khống chế, chị tới Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM.
Một trường hợp khác là bé T.H.P. (5 tuổi, TP.HCM) bị tăng động, chậm nói và có triệu chứng viêm da cơ địa mạn tính khoảng một năm trước. Do bé không thể biểu đạt được cảm giác, tình trạng ngứa, khó chịu của bản thân bằng lời nói nên bệnh viêm da cơ địa không được phát hiện và điều trị sớm.
Khi em trai 1 tuổi của P. cũng có triệu chứng da khô sần, nứt nẻ giống P., cha mẹ đưa 2 bé đến Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM khám mới biết con bị viêm da cơ địa. Khi khám, bé P. không cho người lạ chạm vào, cáu kỉnh. Bé gãi liên tục, một số vùng da bị bong tróc trầy xước, rỉ máu. Kết quả xét nghiệm dị nguyên cho thấy bé viêm da cơ địa với nguyên nhân dị ứng với tôm, thịt gà, cá ngừ.
Tiến sĩ bác sĩ Đặng Thị Ngọc Bích cho biết trường hợp chị L., cần tiếp tục điều trị với thuốc điều hoà miễn dịch. Loại thuốc này có hiệu quả điều trị cao, song cũng tiềm ẩn các số nguy cơ là tăng men gan, tăng mỡ máu, giảm hồng cầu, loét miệng… Do đó, chị cần tái khám và xét nghiệm máu đúng lịch hẹn để theo dõi các tác dụng phụ. Hiện, tình trạng viêm da của chị đã được kiểm soát tạm ổn, hai tuần gần đây chưa bùng đợt mụn nước mới.
Còn bé P., tái khám sau 1 tháng, bé đã hết ngứa, các vết thương trên da đã lành. Tuy nhiên, phụ huynh cần duy trì thoa dưỡng ẩm da hàng ngày, cho bé uống thuốc chống dị ứng, tránh ăn thịt gà, tôm, cá ngừ.
Tỷ lệ bị viêm da cơ địa trong dân số chiếm khoảng 10%-30% trẻ em và 2%-10% người lớn mắc viêm da cơ địa.
Một nghiên cứu đăng trên Tạp chí Da liễu học Việt Nam năm 2022 cho thấy 43,1% người bệnh viêm da cơ địa bị rối loạn lo âu, trầm cảm, stress; 77,3% có triệu chứng cào gãi và 83,3% bị mất ngủ. Tạp chí Y dược Lâm sàng 108 cũng ghi nhận tỷ lệ bệnh nhân viêm da cơ địa cận lo âu là 34,1%; cận trầm cảm 39,4%; lo âu là 11,1%; trầm cảm 5,3%; 25% bệnh nhân có cả rối loạn lo âu – trầm cảm.
Theo bác sĩ Bích, viêm da cơ địa không nguy hiểm đến tính mạng nhưng nếu bệnh không được điều trị đúng cách có thể trở nặng, gây nhiều biến chứng phức tạp, như viêm da thần kinh, bội nhiễm, sốt cao, đau nhức, sưng hạch bạch huyết. Bệnh cũng ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày, gây rối loạn cảm xúc, người mắc bệnh dễ cáu gắt và ảnh hưởng đến các mối quan hệ xung quanh…
Bệnh ở mức độ nặng, tái phát nhiều lần còn ảnh hưởng đến thẩm mỹ và giao tiếp. Đặc biệt, viêm da cơ địa có thể gây hàng loạt vấn đề về tâm lý như lo lắng, trầm cảm, gây rối loạn cảm xúc, rối loạn giấc ngủ, bị kỳ thị, phân biệt đối xử. Người mắc bệnh dễ cáu gắt, thay đổi tâm trạng, giảm hiệu quả lao động, giảm chất lượng sống và ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày cũng như các mối quan hệ xung quanh…
Mặt khác, tất cả các yếu tố trên cũng góp phần làm nặng thêm triệu chứng của viêm da cơ địa. Trong đó, căng thẳng tâm lý là 1 trong những yếu tố quan trọng. Như trường hợp bé P., cha mẹ bé cho biết trước khi có dấu hiệu mắc viêm da, bé hiền lành, ít khi bị kích động và đã nói được 1 số từ cơ bản. Sau này, khi bị bệnh bé thường xuyên la hét, việc học nói không tiến triển. Bé có dấu hiệu rối loạn cảm xúc nặng hơn vì không kiểm soát được cơn ngứa, dẫn đến dễ nổi cáu, khó chịu, biếng ăn, ngủ không ngon.
Vòng lặp giữa stress và viêm da cơ địa có thể do tác động của các hormone tham gia trong quá trình chống stress của cơ thể (cortisol và adrenaline). Rối loạn nồng độ các hormone này trong cơ thể tạo ra các rối loạn trong phản ứng viêm làm trầm trọng thêm các triệu chứng hiện tại hoặc kích hoạt đợt bệnh mới tồi tệ hơn, bác sĩ Bích phân tích.
Do đó, bác sĩ Bích khuyên người mắc viêm da cơ địa tuân thủ đúng các chỉ định điều trị của bác sĩ, từ việc sử dụng thuốc đúng liều lượng, thoa dưỡng ẩm thường xuyên (giúp phục hồi hàng rào bảo vệ da) đến hạn chế tiếp xúc với các yếu tố nguy cơ gây kích hoạt bệnh. Nên tránh tiếp xúc trực tiếp với các chất tẩy rửa, cố gắng giữ tâm lý thoải mái, vui vẻ.
Người bệnh không nên tự chữa bệnh bằng việc đắp, uống các loại lá cây, thuốc gia truyền; hay tự ý gia giảm liều thuốc, tránh vừa “lờn” thuốc, vừa dễ biến chứng. Để kiểm soát được viêm da cơ địa cần nhiều thời gian, có thể phải thay đổi nhiều loại thuốc, vì thế người bệnh cũng cần kiên trì. Với những bệnh nhân bị stress, căng thẳng, trầm cảm thì ngoài điều trị bệnh ra sẽ còn được phối hợp điều trị vấn đề về tâm lý.
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
