Polyp mũi là tổn thương dạng khối lành tính, xuất phát từ tình trạng viêm thoái hóa của niêm mạc mũi xoang, chiếm 1- 4% dân số, tỷ lệ tăng dần theo độ tuổi. Mặc dù lành tính nhưng polyp ở mũi và bệnh tiềm ẩn của nó có thể ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng cuộc sống của bệnh nhân. Polyp mũi có tự hết không? Khi nào cần điều trị?
Polyp mũi là một tình trạng viêm không rõ nguyên nhân, các phản ứng viêm nhiễm phù nề do nhiễm virus hoặc vi khuẩn, dị ứng hoặc cơ thể phản ứng miễn dịch chống lại các vi nấm dẫn đến thoái hóa đa ổ của niêm mạc mũi xoang. Tình trạng này kéo dài sẽ dẫn đến hình thành polyp mũi.
Khoảng 30% bệnh nhân có polyp mũi xét nghiệm dương tính với dị ứng môi trường. Polyp mũi thường xuất hiện ở các bệnh nhân: viêm xoang mạn tính hay tái phát, viêm mũi xoang dị ứng, hen suyễn, xơ nang, hội chứng Churg – Strauss, nhạy cảm với các thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs), di truyền,…
Polyp mũi là kết quả của sự sa màng nhầy bao quanh mũi. Chúng biểu hiện dưới dạng những nốt sần nhợt nhạt giống như quả nho xuất phát đa số từ các cấu trúc khe mũi giữa. Polyp mũi ít gây ra triệu chứng đau nhức nhưng lại tạo ra các triệu chứng tắc nghẽn mũi và suy giảm hoặc mất khứu giác. Các triệu chứng khác gồm khạc đàm, đau mặt, nhức đầu, rối loạn giấc ngủ và giảm chất lượng cuộc sống,… đặc biệt khi polyp mũi làm tắc đường dẫn lưu xoang, từ đó gây nhiễm trùng mũi xoang.
Vì bệnh có các triệu chứng gần giống như viêm mũi xoang hoặc cảm cúm nên rất khó để nhận biết. Tuy nhiên, các triệu chứng của cảm cúm thường sẽ hết sau 1-2 tuần trong khi các triệu chứng của polyp thường kéo dài. Lúc này, người bệnh cần thăm khám ngay tại các cơ sở y tế để được chẩn đoán kịp thời và có chỉ định điều trị thích hợp.
Để chẩn đoán polyp mũi, cần khai thác bệnh sử kỹ lưỡng, khám lâm sàng, nội soi mũi, hình ảnh học và xét nghiệm bổ sung cho dị ứng, vi khuẩn học, xét nghiệm chức năng phổi; độ nhạy aspirin,…
Qua phương pháp soi mũi trước thông thường, polyp có thể được nhìn thấy. Tuy nhiên, nếu polyp mũi nằm sâu trong xoang, nội soi mũi sẽ được thực hiện. Khi phát hiện các khối polyp kích thước lớn hoặc lan tỏa 2 bên, bệnh nhân có thể cần được chụp phim cắt lớp CT-scan hay chụp cộng hưởng từ MRI để xác định mức độ nặng của bệnh và hỗ trợ lên kế hoạch điều trị. Nội soi mũi xoang và phương tiện hình ảnh học không những giúp chẩn đoán có polyp mũi và phân biệt với các tổn thương dạng u khác trong vùng mũi xoang.
Polyp mũi không tự biến mất, nếu không được điều trị, theo thời gian, polyp mũi sẽ tăng dần kích thước gây bít tắc đường thở và nhiều triệu chứng khác.
Việc chỉ định các phương pháp điều trị phụ thuộc vào mức độ polyp mũi và tình trạng sức khỏe tổng thể của bệnh nhân.
Có hai phương pháp được áp dụng trong điều trị polyp mũi gồm:
Corticosteroid xịt mũi: Trong trường hợp có một hoặc nhiều polyp mũi nhỏ, có thể sử dụng thuốc giảm phản ứng viêm, tăng lưu thông khí qua mũi và làm teo nhỏ kích thước polyp. Các thuốc thường được sử dụng là thuốc xịt mũi có chứa corticosteroid như: Fluticasone, Triamcinolone, Budesonide, Flunisolide, Mometasone.
Các loại thuốc chống dị ứng và nhiễm trùng: Sử dụng thuốc kháng histamin để chống lại dị ứng. Mặc dù không loại bỏ được polyp nhưng các thuốc này có thể giúp làm giảm nghẹt mũi, mang đến sự dễ chịu cho người bệnh. Ngoài ra, nếu có nhiễm trùng xoang, người bệnh có thể được điều trị thêm kháng sinh.
Các thuốc kháng nấm: Cùng với phẫu thuật cắt bỏ những mảnh vi nấm, điều trị bằng thuốc kháng nấm rất cần thiết ở những trường hợp viêm xoang mạn bị nhiễm vi nấm.(1)
Khi điều trị bằng các loại thuốc không đáp ứng, phẫu thuật cắt bỏ polyp mũi sẽ là phương pháp tiếp theo. Tùy thuộc vào vị trí, kích thước và số lượng polyp, bác sĩ có thể chỉ định phương pháp phẫu thuật phù hợp.
Các phương pháp phẫu thuật polyp mũi bao gồm:
Sau phẫu thuật, người bệnh được điều trị giảm viêm bằng thuốc xịt mũi, các thuốc chống dị ứng và rửa mũi bằng nước muối sinh lý nhằm phòng ngừa polyp tái phát.
Đối với những bệnh nhân mắc bệnh toàn thân có polyp mũi như u hạt bạch cầu ái toan kèm theo viêm đa mạch, hoặc xơ nang được khuyên điều trị bệnh nền.
Những loại thuốc này thường được chỉ định cho bệnh nhân viêm mũi xoang mạn tính kèm polyp mũi khi các bệnh nhân này không đáp ứng với các thuốc nội khoa khác, bệnh nhân hen suyễn hoặc viêm da dị ứng mức độ từ vừa tới nặng cũng được chỉ định. Một số thuốc: Dupixent®, Xolair®,…
Điều trị bằng thuốc có thể làm giảm các triệu chứng mũi xoang do polyp mũi gây ra. Đối với polyp mũi có kích thước nhỏ, sử dụng thuốc có thể làm polyp teo lại nhưng đối với polyp có kích thước lớn, có thể phải phẫu thuật cắt bỏ polyp mới hiệu quả.
Không có cách nào có thể giúp polyp mũi tự biến mất mà không dùng thuốc hoặc can thiệp phẫu thuật. Vì vậy, người bệnh không nên nghe theo các phương pháp chữa trị dân gian, chưa được kiểm chứng để tránh việc điều trị sai cách, dẫn đến những hậu quả đáng tiếc.
Mặc dù thuốc và phẫu thuật là phương pháp điều trị phổ biến đối với polyp mũi, nhưng một số biện pháp có thể áp dụng tại nhà giúp giảm các triệu chứng do polyp mũi gây ra.(2)
Sử dụng nước muối tiệt trùng để làm ẩm và làm sạch đường mũi có thể giúp giảm các triệu chứng và một số nguyên nhân gây ra polyp mũi. Chẳng hạn, sử dụng nước rửa mũi có thể giúp loại bỏ các chất gây dị ứng và kích ứng, từ đó ngăn ngừa polyp do dị ứng.
Nghiên cứu về eucalyptol, một hợp chất có trong dầu khuynh diệp cho thấy nó có thể giúp ích cho những người bị polyp mũi. Hợp chất này có đặc tính kháng khuẩn, giúp ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn trong xoang có thể gây hại. Nó cũng có thể cải thiện tình trạng tắc nghẽn làm thông thoáng đường thở.
Người bệnh có thể dùng một giọt nhỏ dầu khuynh diệp pha loãng để chấm vào bên trong mũi. Một lựa chọn khác là hít dầu khuynh diệp thông qua một thiết bị hít như máy khuếch tán.
Vitamin D là một chất thiết yếu mà cơ thể cần để duy trì sức khỏe. Nghiên cứu cho thấy một số người có polyp mũi bị thiếu vitamin D. Các nghiên cứu cũng cho thấy vitamin D có đặc tính chống viêm và có thể đóng một vai trò quan trọng đối với sức khỏe đường hô hấp.
Một dạng vitamin D thường được dùng là D3. Khi những người tham gia nghiên cứu sử dụng vitamin D3 với liều 4000 IU mỗi ngày trong suốt một tháng, họ đã cải thiện tình trạng polyp mũi.
Capsaicin là một hợp chất được tìm thấy trong ớt. Mặc dù gây cảm giác bỏng rát, nhưng nó có thể làm dịu cơn đau và làm giãn mạch máu. Capsaicin có thể giúp cải thiện các triệu chứng của polyp mũi bằng cách làm loãng chất nhầy mũi xoang giúp bạn dễ thở hơn.
Hệ vi sinh vật sống bên trong cơ thể người rất đa dạng. Một số vi sinh vật như vi khuẩn, có thể có lợi cho sức khỏe tổng thể. Nghiên cứu cho thấy hệ vi sinh vật cũng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe xoang.
Probiotic có thể giúp cân bằng hệ vi sinh vật trong cơ thể và làm giảm các triệu chứng của polyp mũi. Người bệnh có thể tìm thấy men vi sinh trong thực phẩm bổ sung và thực phẩm như sữa chua, kefir,,…
Máy tạo độ ẩm hoạt động bằng cách bổ sung độ ẩm cho không khí xung quanh. Chúng có thể ngăn ngừa khô và giữ ẩm cho đường mũi từ đó giúp dễ thở hơn. Bằng cách giúp chất nhầy dễ dàng thoát ra khỏi xoang, nguy cơ tắc nghẽn và viêm thấp hơn.
Các bài tập thở có thể giúp giảm nghẹt mũi và các triệu chứng khác của polyp mũi. Theo nghiên cứu, Bhramari pranayama là một loại bài tập thở yoga có thể mở xoang. Những loại bài tập này cũng giúp kiểm soát hơi thở tốt hơn.
Nếu áp dụng các biện pháp khắc phục tại nhà không mang lại hiệu quả, người bệnh cần thăm khám với bác sĩ chuyên khoa Tai Mũi Họng tại bệnh viện để được chẩn đoán và điều trị phù hợp.
Để đặt lịch khám, tư vấn, điều trị polyp mũi và các bệnh lý về tai mũi họng tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách hàng có thể liên hệ:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Polyp mũi có tự hết không? Uống thuốc có hết không? Nhiều người bị polyp mũi có thể kiểm soát các triệu chứng bằng thuốc và điều trị dị ứng. Khi việc dùng thuốc không cải thiện, phẫu thuật có thể được chỉ định nhằm loại bỏ polyp và cải thiện triệu chứng. Người bệnh cần thăm khám với bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị đúng cách.
